69.Ірі көлемді ауылшаруашылық малдарының эмбриондарын көшеттеу (трансплантациялау) тәсілі. Эмбриондарды трансплантациялау тамаша асыл тұқымды жануарлардың жоғары құнды ұрпақтарын жеделдетіп алудың маңызды көздерінің бірі болып табылады.
Эмбрионды трансплантациялау – донорды жасанды ұрықтандырудан, одан кейін донордың жыныс мүшелерінен эмбрионды алудан және оны басқа әйелдің жыныс мүшелеріне трансплантациялаудан тұратын технология.
Трансплантацияның хирургиялық,хирургиялық емес және суырып жуу деп аталатын әдістері белгілі.1970 жылдардың ортасына дейін. эмбриондарды трансплантациялау негізінен күрделі хирургиялық әдіспен жасалды. Бұл әйелдің жатырында қажетсіз шрамның пайда болуына әкелді. Жақында хирургиялық емес трансплантация әдісі немесе вагинальды-жатыр мойны эмбрионын трансплантациялау әдісі әзірленді және кеңінен қолданылды. Алайда оның қолданылуы тек ірі жануарларға, атап айтқанда ірі қара мен жылқыға ғана қатысты. Операция ұсақ күйіс, шошқа, бұғыларға қолданылады. Шошқаларда эмбриондарды трансплантациялаудың хирургиялық емес әдісін қолдану бұл жануарлардың морфологиялық ерекшеліктеріне байланысты ерекше проблема тудырады.
70.Донор-аналықтарды ұрықтандыруға сұрыптау және дайындау. Бұл донордан эмбриондарды реципиент аналықтарға тасмалдау әдісі. Мал шаруашылығындағы трансплантацияның мақсаты – аса жоғары генотипті аналықтың генетикалық резервін пайдалану. Эмбриондар трансплантациясы әдісінің арқасында аналықтардың көбею мүмкіндігі артты. Себебі олардың жұмыртқалығында жұмыртқа клеткасының қоры мол. Осы үлкен генетикалық потенциальды пайдалану жөнінде эксперементтер жүргізілді. Ол жас эмбриондар генетикалық құндылығы төмен аналықтардың жыныс жолына трансплантациялау жұмыстары жүргізілді.Бұл технология мынаған қол жеткізді:
1)Бір аналықтан алынатын ұрпақ санын күрт көбейтеді;
2)Организмді гаметалара не эмбрион түрінде тасымалдауға және ұзақ уақыт сақтауға мүмкіндік береді;
3)Гаметаларалар мен эмбриондарды сұрыптау арқылы қалаған жыныста және жағымды физиологиялық – биохимиялық қасиетпен алуға мүмкіндік береді. Жоғарыда аталған технологияны орындау үшін белгілі бір іс-шаралар комплексін атқару керек. Бәрі орындалғанда эмбриондар трансплантациясы жүзеге асады. Барлық көбейту технологиясы мына жұмыстар сатысынан тұрады: донорларды, аталықтарды және рецепиенттерді сұрыптау, донорлар суперовуляциясы және донорлар мен рецепиенттер арасындағы жыныс циклын синхронизациялау, донорлары ұрықтарндыру (табиғи ұрықтандыру, қолдан ұрықтандыру), эмбриондарды жуу, алынған эмбриондарды бағалау, эмбриондарды рецепиенттер гениталийіне трансплантациялау. Мал шаруашылығандағы биотехнологияның бір әдісі болып табылады, ол жануар репродукциялық жүйесінің физиологиялық ресурстарынан мүмкіншілігін көбейтуге және оны бағалы генотипті эмбриондарды трансплантациялау арқылы көбейтуге бағытталған.