Сақтардың шаруашылығы мен тұрмысы Сақтар туралы «Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған: Геродот Сақ мәдениеті тараған дәуір: Темір Сақтарың негіэгі шаруашылығы: Мал шаруашылығы Сақтар өмірінде аз өсірілген мал түрі: ірі қара Мәтінде сипатталған тайпаны анықтаңыз: «Олар ат үстінде және жаяу да соғыса береді...Найза, қылышпен қаруланған, садақты жақсы атады, бәрі шетінен құралайды көзінен тигізетін мерген келеді. Олардың найзасының ұшы,жебе және қылышы мыстан жасалған; бас киімдері мен белдіктері,ер-тұрмандары алтынмен әшекейленген.Сонымен қатар олар аттардың сауытын да мыстан жасайды.Темір мен күмісті пайдаланбайды, себебі бұл металдар олардың елінде өте аз, алтын мен мен мыс керісінше өте көп.Олар егін екпейді, үй малдарын және Аракс өзенінен аулайтын балықтарды азық етеді. Сүт ішеді Құдайлардың арасынан күнге табынады, оған жылқыны құрбандыққа шалады.Бұл құрбандықтың мәні: «құдайлардың жүйрігі күн болса, жануарлардың жүйрігі жылқы» дегенге саяды»: Үйсіндер(_б.з.б._IIIғ._–б.з.Vғ)'>Сақтар Сақ,сармат,үйсін тайпаларының келбеттері андроновтықтарға ұқсас екендігін айтқан антрополог ғалым: О.Смағұлов
Үйсіндер( б.з.б. IIIғ. –б.з.Vғ) Жетісудағы сақ жерінеб.з.б.ІІ ғасырда Орталық Азиядан келіп қоныстанған тайпа: Үйсіндер Үйсіндер жайлы негізгі дерек көздері: Қытай деректері Ежелгі Қытай жылнамаларында кездесетін тайпа (-лар): Ғұндар, Қаңлылар, Үйсіндер Үйсін атауы Қытай жазбаларында қай ғасырдан бастап кездеседі: б.з.б. 2ғ бастап Үйсіндер туралы «ат жақты,аққұбаша,сары шашты» деп жазған: Қытай жазбалары Ежелгі Үйсін мәдениетінің хронологиялық шеңбері:Б.з.б. III ғ.-б.з.Vғ. Қазақстанда кейінгі темір дәуірінде пайда болған мемлекет:үйсін Үйсіндер өрбіген ежелгі қазақ халқының этносаяси қауымдаствқ аймағы: Жетісу Ыстықкөл мен Іле өзенінің оңтүстік жағалауы аралығында орналасқан ежелгі үйсін қаласы: Қызыл Аңғар Үйсіндердің астанасы болған қала: Қызыл-Аңғар (Чигучен, Чигу) Деректерде көрсетілген «үйсіндердің үлкен гуньмосы» тұрған қала: Чигу Үйсіндердің астанасы Қызыл-Аңғар орналасқан аймақ:Ыстықкөл маңы Үйсіндердің ордасы Қызыл Аңғар орналасқан аумақ:Ыстықкөл мен Іле өзенінің оңтүстік жағалауы Ежелгі Қызыл Аңғар қаласы: Үйсіндердікі Үйсіндердің көне қалалары табылған жер: Шу мен Кеген бойы Үйсіндер жайлы жазған тарихшы: Цыма-Цянь Көшпелілердің өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған Қытай тарихшысы Сыма Цянның еңбегі: «Тарих жазбалары» Б.з.б. ІІ-І ғғ Қытай елімен сауда байланысын жасаған:Үйсін мемлекеті Б.з.б.ІІ-Іғғ Үйсін мемлекеті сауда һ, қарым-қатынас жасаған ел: Қытай Үйсіндердің солтүстік-батысындағы көршілері: Қаңлылар Жазба деректердегі үйсіндердің шығысындағы көршілері: Ғұндар Үйсіндерге қатысты «Усунго», «Сигнго» ұғымы: Көшпелі мемлекет Үйсіндердің билеуші лауазымы: Гуньмо, Күнби Қытай дерктеріндегі «Гуньмо » сөзінің мағынасы: Үйсін билеушісі Үйсін гуньмосы атты әскерінің саны: 30мың Үйсін гуньмосына бағынған тайпа көсемдері атауы: Бек Қытай деректері бойынша ежелгі үйсіндер саны:630мың Бай Үйсіндердің жылқыларының саны: 4-5 мың Қытайдың Хань хроникасындағы жазуға қарағанда үйсін гуньмосы қытай патшайымына үйленген мерзімі: Б.з.б. 107 жыл Мәтінге қарап,Қтай елімен дипломатиялқ әрі туыстық қарым-қатынас орнатқан елді анықтаңыз.Қытай патшасы көп сыйлық талап етіп, гуньмо оларға 1000 жылқы жіберді. Бұл оқиға б.з.б.107 жылы болған»: б.з.б.2 ғасырдың аяғы Үйсіндер айналысты: суармалы және телімді егіншілік Үйсіндер өсірген дәнді-дақылдар: арпа , тары Кеген өзені алқабында зерттелген Үйсіндердің қонысы:Ақтас Үйсіндерде егіншіліктің болғандығын дәлелдейтін дерек: Ақтас қыстауы Үйсіндердің Ақтас қонысынан табылған заттай деректер дәлелдейді: Егіншілікің болғанын Зергерлік бұйымдар табылған үйсін қорымы: Ақтас
