Фейербахтың антропологиялық материализмі

Людвиг Фейербах неміс философиясының өкілдерінің бірі болған. Антропологиялық материализмнің бір нұсқасының авторы . Материалист ретінде ол материалдан идеалға көшу принципін қолдады. Оның материализмнің бір ерекшелігі- антропологизм болатын, ол адамды табиғатпен, онымен ажырамас байланыста болатын ең жоғары өнім деп түсінген. Фейербах ойлау мəселесін көтеріп, тек қана адам баласы ойлана алатынын түсінді. Демек, Фейербах философиясында - антропология болуы керек деп шешті. Яғни, антропология-адам туралы ілім.Фейербахтың негізгі антропологиясы - табиғаттың материалистік ілімі. Табиғат жалғыз шындық, ал адам - ​ ​ бұл оның ең жоғары өнімі. Табиғат мəңгі. Басқаша айтқанда, Фейербахтың айтуы бойынша, антропология - бұл адамды философиялық қарастырудың жалғыз жəне ең жоғары өніміне айналдыру. Мұндай түсінік Гегельдік идеализмге қарсы жауап болды. Табиғат өзінен басқа негізге мұқтаж емес.Оның себебі Идеяда да, Құдайда да емес. Құдай адамды өзінің бейнесіне жəне ұқсастығына жаратқан жоқ, адам Құдайды сол қағида бойынша жаратқан. Фейербахтың айтуы бойынша, білімнің бастапқы нүктесі - сезу, оның көзі-материалдық əлем болып табылады. Сезімдер негізінде ойлау пайда болады. Мазмұны бойынша ойлауымыз, сезімдерден басқа, ештеңе айтпайды. Ойлау қабілетіміздін ақпататы сезімдер жеке жеке құрастырады. Алайда, Фейербах адамдардың өзара əрекеттесуінде сезімдік-эмоционалды сезіммен таниды, ол - махаббат. Махаббат, ойшылдың айтуынша, адамдарды біріктіреді, оларды бақытты етеді. Сондықтан ол Құдайдың дəстүрлі дінін махаббат дінімен алмастыруды ұсынады. Л.Фейербах философиясында маңызды орын дін алады, оның пайда болу себептері мен адам мен қоғам өміріндегі рөліне талдау болып табылады. Құдай, оның пікірінше, адамның ойы немесе адам өз-өзінді туралы армандайтын образы. Құдай адамды емес, адам Құдайды жаратты, сондықтан адамға деген сенім Құдайға деген сенімнің орнына қоюды ұсынды.