№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
130
The subject of the research is pronoun as a part of speech in the English language. 
The  aim  of  the  research  is  to  study  the  evolution  of  personal  pronoun  I  and 
classification of pronouns in order to analyze similarities and differences and the ways of 
their use in different periods of the English language history. 
To achieve the set aims we have defined following tasks of the research: 
- to study theory of pronouns and basic definitions; 
- to learn about classification of pronouns given by various linguists; 
- to  find  out  similarities  and  differences  of  personal  pronoun  I  in  the  evolution  of 
language; 
- to  analyze  the  use  of  pronoun  I  in  literary  works  in  various  periods  of  the 
development of the language. 
The scientific novelty is that the theory and evolution of personal pronoun «I» were 
studied in the works of other pupils and their teachers for the first time. 
The practical significance of the research is that the results of the investigation can 
be used in studying the history of English and training pupils in the course of Theoretical 
Grammar as well as useful material for all those interested in English Grammar. 
Methods  of  research.  The  basic  methods  of  research  –  descriptive,  based on  such 
research methods as survey (the study of the theoretical sources in the first paragraph, etc.), 
comparison (in our practical part), generalization and classification (classification given by 
some  linguists).  To  the  analysis  of  the  received  data  the  quantitative  technique  (the 
quantitative analysis of the pronoun use in the abovementioned works), the component and 
contextual analysis have been applied as well. 
The source basis of the senior thesis consists mainly of research of the foreign and 
Kazakhstani  authors  (V.D.  Arakin,  T.A.  Rastorguyeva,  V.L.  Kaushanskaya,  B.A.  Ilyish, 
R.V. Reznik, W. Harbert, R. Huddleston, J. Wright, K.N. Kachalova), as well as the data 
found  by  means  of  searching  sites  of  the  Internet  and  also  analyses  of  works  of  some 
researchers published in manuals and periodicals. 
The hypothesis of the senior thesis: Studying target language one must know the 
evolution  of  parts  of  speech,  particularly  Personal  Pronoun  «I»,  in  different  periods  in 
order to understand their use and meaning while reading different literary works from Old 
English till Modern time. 
Main  positions  born  on  protection:  the  semantic  and  functional  characteristics  of 
pronouns in these periods have certain similarities;  the  morphological  structure  and  forms 
of pronouns in the periods under discussion have some differences. 
One of the parts of speech, which will be studied by us, is the pronoun. 
Some  linguists  use  the  term  substitute  saying  that  pronouns  substitute  for  or  can 
replace other parts of speech. This is true in general, but there are pronouns which do not 
act as «deputies» for other parts of speech. Consider, for example, the pronouns I, you, we. 
What nouns can they substitute for? Semantically, I means the speaker; you, the addressee, 
and we, the speaker and the addressee. It is only in such sentences as I, John Smith, was 
born in 1970 that we can speak of substitution. However, it is a different kind substitution 
– a substitution whereby the pronoun is substituted for by a noun. Can we say that this in 
this work substitutes for an adjective? There is no such adjective which could be replaced 
by this? Nor can we say that the pronouns my, your, our are substitutes for adjectives. The 
same  can  be  said  about  many  other  pronouns.  Yet,  the  term  substitute  should  not  be 
rejected, for there are many pronouns (e.g. he, she, it; this/these, that/those; here, there; the 
same, such) which can be used as substitutes proper. 
Personal pronoun «I» in Old English. Pronouns were the only  part of speech in 
Old  English  which  preserved  the  Dual  number  in  declension,  but  only  this  makes  them 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
131
more archaic than the rest parts of speech. Most of pronouns are declined in number; case 
and gender, in plural the majority have only one form for all genders. 
In  Proto-Indo-European  and  in  many  ancient  Indo-European  languages  there  was  a 
special kind of declension called pronominal, using only by pronouns and opposed to the 
one used by nouns, adjectives and numerals. Old English lost it, and its pronouns use all 
the same endings  as the  nouns and adjectives. Old English pronouns  fell  under the same 
main classes as modern pronouns: personal, demonstrative, interrogative and indefinite. As 
for  the  other  groups  –  relative,  possessive  and  reflexive  –  they  were  as  yet  not  fully 
developed and were not always distinctly separated from the four main classes. 
There  are  some  features  of  Old  Germanic  languages, including  Old  English,  in  the 
system of pronouns: 
1) Presence of the dual number pronouns of the 1
st
 person and second person (special 
form of pronouns for identifying persons or objects). 
2) Lack of the possessive pronouns. The function of these pronouns was carried out 
by personal pronouns in genitive case. 
3) Presence of the special group of demonstrative pronouns, which have already lost 
their basic meaning, changing into definite article. 
4) Preservation of form in instrumental case in some groups of pronouns. 
As  shown  in  Table below,  Old  English personal pronouns  had  three persons,  three 
numbers in the 1
st
 2
nd
 p. and three genders in the 3
rd
 p. The pronouns of the 1
st
 and 2
nd
 p. 
had suppletive forms like their parallels in other Indo-European languages. The pronouns 
of the 3
rd
 p., having originated from demonstrative pronouns, had many affinities with the 
latter. There is a table which shows us the declension of the personal pronouns (personal 
pronoun «I»). 
Table 1 – The declension of the personal pronouns Singular 
Case 
1
st
 person 
2
nd
 person 
3
rd
 person 
Masculine   Feminine 
Neuter 
N. 
A.  
D. 
G.   
ic 
me(c) 
me 
min 
Þū 
Þe 
Þe 
þin 
hē 
hine 
him 
his 
hēo 
hie 
  hire   
hire 
hit 
hit 
him 
his 
Personal pronoun «I» in Middle English. Middle English pronouns are most easily 
understood  by  means  of  a  broad  historical  overview.  The  tables  below  give  only  some 
common spellings; the actual number of spellings to be found in Middle English texts is 
much  larger.  In  using  the  tables  below,  keep  in  mind  that  there  is  considerable  overlap 
between the different periods. 
English  remained,  after  all,  the  language  of  the  vast  majority.  As  early  as  the 
thirteenth century, the old oblique non-nominative plural forms (ye and you) were used to 
address  single  individuals  (not  groups  of  addressees).  This  development  may  well  have 
been  influenced  by  French  courtly  practice,  which  itself  was  based  on  Latin  modes  of 
address.  By  the  beginning  of  the  sixteenth  century,  the  system  was  becoming  unstable, 
increasingly vulnerable to pragmatically subtle manipulation. 
Table 2 – Singular 
 
Subject 
Object 
Possessive 
First 
I 
me 
mi(n) 
Second 
thou 
thee 
thy 
 
Third 
Impersonal 
hit 
it/him 
his 
Masculine 
he 
him 
his 
Feminine 
sche 
hire 
hir 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
132
In other respects, the pronouns were much the same as today. One difference is that 
my and thy became mine and thine before words beginning with a vowel and letter h; thus, 
mine eyes, thine hand, and so on. 
Table 3 – Declension of the personal pronouns in Middle English 
 
Nominative 
Objective 
Genitive 
Possessive 
1
st
 
person 
singular 
I 
me 
my, mine 
mine 
plural 
we 
us 
our 
ours 
2
nd
 
person 
singular 
informal 
thou 
thee 
thy, thine 
thine 
plural or formal 
singular 
ye 
you 
your 
yours 
3
rd
 
person 
singular 
he, she, it 
him, her, it 
his, her, his 
(it) 
his, hers, 
his 
plural 
they 
them 
their, theyr 
theirs 
Personal  pronoun  «I» in  Modern  English.  Most  pronouns  replace  fully  specified 
noun  phrases  and  can  be  regarded  as  economy  devices.  Rather  than  giving  a  detailed 
specification,  they  serve  as  pointers  to  the  surrounding  (usually  preceding)  text  or  the 
speech  situation.  In  addition, pronouns  are  used  where  the  reference  is  unknown  or  very 
general, and for specific clause-binding functions. 
Personal pronouns are function words which make it possible to refer succinctly to 
the  speaker/writer,  the  addressee,  and  identifiable  things  or  persons  other  than  the 
speaker/writer  and  the  addressee.  There  are  corresponding  series  of  personal  pronouns, 
possessive  determiners,  possessive  pronouns,  and  reflexive  pronouns.  Further,  there  is  a 
distinction between nominative and accusative case for most personal pronouns. 
Table 4 – Personal pronouns and corresponding possessive and reflexive forms 
 
Nominative 
Accusative 
Possessive 
Reflexive 
1
st
 
person 
singular 
I 
we 
me 
us 
my 
our 
mine 
ours 
myself 
ourselves 
plural 
2
nd
 
person 
singular 
you 
you 
you 
you 
your 
your 
yours 
yours 
yourself 
yourselves 
plural 
3
rd
 
person 
singular 
he 
she 
it 
him 
her 
it 
his 
her 
its 
his 
hers 
- 
himself 
herself 
itself 
plural 
they 
them 
their 
theirs 
themselves 
Most  of  the personal pronouns preserve  a  distinction between  a  nominative  and  an 
accusative case form: I – me, he – him, she – her, we – us, they – them. The distribution of 
the forms is generally straightforward: the nominative is used in subject position, while the 
accusative  is  used  in  object  position  and  as  the  complement  of  prepositions.  In  Modern 
English personal pronouns have the following characteristics: 
1. three persons 
1st person – the one(s) speaking (I, me, my, mine, we, us, our, ours) 
2nd person – the one(s) spoken to (you,  your, yours) 
3rd person – the one(s) spoken about (he, him, his, she, her, hers, it, its, they, their, 
theirs) 
In  conclusion  we  want  to  say  that  English  has  now  inarguably  achieved  global 
status. English has without a doubt become the global language. The language we now call 
English is actually a blend of many languages. The history of English language has been 
reconstructed on the basis of written records of different periods. 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
133
In the course of Middle English and Early Modern English the grammatical system 
of  the  language  underwent  profound  alteration.  Since  the  Old  English  period  the  very 
grammatical type of the language has changed; from what can be defined as a synthetic or 
inflected language, with a well developed morphology English has been transformed into a 
language  of  the  «analytical  type»,  with  analytical  forms  and  ways  of  word  connection 
prevailing over synthetic ones. This does not mean, however, that the grammatical changes 
were  rapid  or  sudden;  nor  does  it  imply  that  all  grammatical  features  were  in  a  state  or 
perpetual  change.  Like  the  development  of  other  linguistic  levels,  the  history  of  English 
grammar  was  a  complex  evolutionary  process  made  up  of  stable  and  changeable 
constituents. 
Түйін 
Бұл  ғылыми  жобада  ағылшын  тілінің  жіктеу  есімдіктері,  оның  ішінде  1-ші 
жақтағы жекеше түрдегі «мен» есімдігі қарастырылған. Қазіргі кезде есімдіктер мен 
орын  алмастырушы  сөздер  көптеген  ғалым-лингвистердің    еңбектерінде  бар. 
Ағылшын тіліндегі есімдіктер бірнеше аспектілі лингивтикалық құбылыстардың бірі 
болып  табылады.  Қазіргі  таңдағы  лингвистика  саласының,  ағылшын  тілі 
грамматикасының  ең  өзекті  мəселелерінің  бірі  ретінде  есімдіктерді  айтуға  болады. 
Бұл  жобада  ағылшын  тілі  есімдіктерді  түрлері  мен  олардың  дамуы  қарастырылған. 
Ағылшын  тілі  тарихы  зерттеліп,  əр  түрлі  авторлардың  жұмыстары  алынып,  оларға 
талдау жүргізілген. 
Резюме 
Данная  работа  посвящена  изучению  английских  личных  местоимений,  в  том 
числе  эволюции  личного  местоимения  1-го  лица  «Я».  Местоимения  в  английском 
языке являются одним из самых многоаспектных лингвистических явлений, которые 
становятся  объектом  всех  новых  исследований  в  сфере  актуальных  потребностей 
развития  современной  лингвистики,  в  частности  грамматики  английского  языка.  В 
работе  проведена  ряд  исследовании  по  определению  функций  местоимений, 
происхождение  личного  местоимения  «Я».  А  также  проанализировать  работы 
различных авторов трех исторических периодов английского языка. 
 
ҚАЙЫРБЕК Айшабибі, 
Мұстафа Шоқай атындағы №41 орта мектебінің 4 сынып оқушысы, 
Шиелі ауданы, Қызылорда облысы, Қазақстан Республикасы 
 
Жетекшісі: ƏЛМАХАНОВА Жұмакүл, 
Мұстафа Шоқай атындағы №41 орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі, 
Шиелі ауданы, Қызылорда облысы, Қазақстан Республикасы 
 
ЕР ЕСІМІ – ЕЛ ЕСІНДЕ 
 
Дүниеге келер бір рет, 
Дария – кеуде, тау мүсін. 
Құрыштан құйған құдірет, 
Қарттарым, аман-саумысың. 
С. Жиенбаев 
Мен  Пернахмет  Ерденов  ата  туралы  алғаш  рет  «Ана  тілі»  сабағында  естідім. 
Биыл  Бауыржан  Момышұлының  «Ұшқан  ұя»  атты  мəтінін  өткен  болатынбыз.  Бұл 
мəтінде  Ұлы  Отан  соғысының  батыры,  даңқты  қолбасшы,  қазақтың  қайсар  ұлы 
Бауыржан Момышұлының балалық шағы туралы айтылған. 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
134
Осы  сабақта  сынып  жетекшіміз  Жұмакүл  Əлмаханова  апай  Бауыржан  ата 
туралы  айта  келіп:  «Балалар,  біздің  Мұстафа  Шоқай  ауылында  Бауыржан  атамен 
бірге соғысқан бір кісі бар. Ол туралы не білесіңдер?» – деген сұрақ қойды. Менің 
сыныптастарымның арасында ол кісі туралы білетіндер бар болып шықты. 
Пернахмет  атаның  соғыс  ардагері,  майдан  даласында  екі  қолынан 
айырылғанын  білдім.  Сынып  жетекшісі  Жұмакүл  апай  Пернахмет  Ерденов  туралы 
қысқаша  айтып  берді.  Осы  сабақтан  кейін  менің  Пернахмет  ата  туралы  көп  білгім 
келді. Екі қолынан қалай айырылған? Ұрпақтары бар ма? Қандай ерліктер жасаған? 
т.б. сұрақтар мені мазалай бастады. 
Бұл сұрақтарға жауап алуыма сынып жетекшіміз көмек көрсетіп, осы жұмысты 
жазуды қолға алдық. 
Менің  мақсатым:  Отан  үшін  кеудесін  оққа  тосқан  атамыздың  даңқты  істерін 
мəңгі есте сақтау, ұрпаққа үлгі ету, ерліктерін насихаттау. Осы сұрақтарға жауап алу 
мақсатында  сауалнама  алдық  (3-7  сыныптардан).  Сауалнамаға  барлығы  236  оқушы 
тартылды.  Сауалнамада:  «Пернахмет  Ерденов  ата  туралы  не  білесіңдер?»  деген 
сұрақ болды. 
Қорытындысында: 
Р/с 
Мазмұны 
Саны 
1 
Ұлы Отан соғысына қатысқан 
220 
2 
Соғыста екі қолынан айырылған 
212 
3 
Б. Момышұлы қолынан «Қызыл Жұлдыз» 
орденін алған  
30 
4 
М. Шоқай ауылында туып-өскен  
230 
5 
Алматыда университетте оқыған 
12 
Адамзат  тарихында  теңдесі  жоқ,  1418  күнге  созылған  ең  қаһарлы  да  сұрапыл 
соғыс  аяқталып,  бүкіл  адамзаттың  еркін  тыныстағанына  да,  міне,  68  жылға  аяқ 
басты. 
Сұлутөбе ауылдық кеңесі бойынша Ұлы Отан соғысына аттанған 725 адамның 
413-і елге оралмады. Елге оралған азаматтардан көзі тірісі бір ардагер ғана. Олардың 
ішінде:  Жеңіс  парадына  қатысушы  да,  Рейстахқа  ту  тігу  шабуылына  қатысушы  да, 
Брест  қамалын  қорғаушы  да  бар.  Ал  менің  кейіпкерім  –  панфиловшы.  Иə,  атақты 
генерал  И.В.  Панфилов  басқарған  8-ші  гвардиялық  атқыштар  дивизиясының 
солдаты. 
Пернахмет  Ерденов  ата  1922  жылы  Сұлутөбе  станциясының  маңындағы 
Құмсуат  ауылында  дүниеге  келген.  1939  жылы  Орджиникидзе  атындағы  №40  орта 
мектепті ойдағыдай аяқтап, Алматы қаласындағы С.М. Киров атындағы мемлекеттік 
университеттің  заң  факультетіне  оқуға  түседі.  Көзі  ашық,  көкірігі  ояу,  өжет  жігіт 
өзінің білімділігімен университет оқытушыларының көзіне ілінеді. 
1941 жылдың 22 маусымында, жаз айының осы бір жайма шуақ жексенбісінде 
Пернахмет  ата  «соғыс»  деген  суық  хабарды  естіді.  Өзінің  қатарластарымен  бірге 
майданға  еріктілер  қатарында  сұранады.  1941  жылдың  шілдесінде  Алматыда 
жасақталған  316  атқыштар  дивизиясының  құрамында  əскерге  шақырылды.  Сол 
дивизияның  атақты  соғыс  қаһарманы,  аға  лейтенант  Бауыржан  Момышұлы 
басқаратын  1-ші  батальонының  сапында  Мəскеу  түбіндегі  шайқастарға  қатысып, 
тарихи  оқиғалардың  бел  ортасында  жүрді.  Ол  шайқастарда  он  екі  мүшесі  аман 
қалған  жауынгер  сирек.  Пернахмет  ата  да  жеңіл  жарақат  алады.  Кейін  де  осы 
бөлімнің  құрамында  екі  жарым  жыл  бойы  Бауыржан  Момышұлы  қол  астында 
көптеген  қанды  шайқастарға  қатысып,  ерекше  ерліктермен  көзге  түседі. 
Қолбасшылардан бірнеше рет алғыстар алды. 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
135
1942  жылдың  3  наурызы  ол  кісінің 
есінде  ұзақ  сақталады.  Сол  күні  ержүрек 
жауынгерге  ерекше  тапсырма  жүктеліп, 
жау  шебінен  «тіл»  əкелу  тапсырылды. 
Қасындағы 
жолдасы 
екеуі 
бұл 
жауынгерлік  тапсырманы  өте  жақсы 
орындап  келді.  Кейін  «За  Родину»  деп 
аталатын  майдан  газетіне  Пернахмет 
атаның осы жауынгерлік тапсырма туралы 
төмендегі  жыр  шумақтары  басылып 
шығады: 
Қырық  екі,  мың  тоғыз  жүз  үші 
марттың, 
Калинин 
майданында 
жүрген 
уақытым. 
Шамасы шақырымдай қашықтағы, 
Жауменен біздің екі аралықтың. 
Комбаттың 
сенім 
артқан 
бұйрығымен, 
Ел жата жау шебіне өтіп жаттым. 
Жанымда Жайлаубаев бар Тұрғанбай, 
Өткелден өткен талай сыналатын. 
Тапсырма шабуылға шығар алда, 
Сол жердің шолып қайту атырабын. 
Өту де жау шебіне болмады оңай, 
Тəуекел не боларын істің артын. 
Сақтықпен жер бауырлап жылжып алға, 
Келеміз арасымен қалың шаттың. 
Біз ары, олар бері келе жатқан, 
Түйістік барлаушысы екі жақтың. 
Біршама ұзап бері шыққаннан соң, 
Оғымен сəлем бердік автоматтың. 
Орнынан қол көтеріп тұрды екеуі, 
Жетеуден бесеуі өлген зəнталақтың. 
Комбатқа келіп, бəрін баян еттік, 
Əскери əдетімен тік тұратын. 
Ертеңіне омырауыма Момышұлы, 
Қадады «Қызыл жұлдыз» наградын. 
 
 
 
                             
 
 
                        
 
 
 
 
Бұл  туралы  Ұлы  жеңістің  40  жылдығына  байланысты  шығарылған  «Кзыл-
ординская  область  в  годы  Великой  Отечественной  войны»  деген  шығарылымда 

№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013      ISSN 2307-017X 
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research 
___________________________________________________________________ 
 
 
136
былай  көрсетілген  екен:  «Наши  воины  земляки  доблестно  сражались  на  всех 
фронтах  в  рядах  Красной  Армии.  Ерденов  Пернахмет  воевал  за  Талгарском  полку 
316-стрелковой дивизии под командованием И.В. Панфилова. За боевые подговиги в 
1942 году он награжден орденом Красной звезды». 
1943  жылдың  28  мамыры.  Осы  күнгі  болған  үлкен  шайқаста  21  жасар 
барлаушы ұрыс даласында екі қолынан бірдей жараланды. Бір жыл алты күн əскери 
госпитальда жатып, екі қолының шынтағынан төмен айырылып шықты. Бұл туралы 
да жоғарыдағы шығарылымда былай делінген: «28 мая 1943 году при взятии города 
Калинина Ерденов лишается обеих рук, после госпиталя он демобилизуется». 
Бірақ  қайсар  жігіт  оған  мойыған  жоқ,  қайта  өмірге  деген  құштарлығы  арта 
түскендей  сезінеді.  Үкімет  қарауында  қалмай,  туған  атамекеніне  оралды.  Отбасын 
құрды.  Балпанақтай  4  ұл,  балдай  4  қыз  сүйді.  Соларды  өсіріп,  өрбітті,  өнеге  берді, 
немере  сүйді.  Ұлын  –  ұяға,  қызын  –  қияға  қондырды.  Батыр  ата  2000  жылы  15 
ақпанда 78 жасында қайтыс болды. 
Сұрапыл  соғыстан  екі  қолынан  айырылып,  елге  оралған  майдангерді  ғұмыр 
бойы  бағып-қағып,  аялаған  адал  жары,  балалары  мен  немере-шөберелерінің  анасы, 
отбасының панасы болған Жыға Ерденкелінің өнегесі ерліктен жоғары. 
Мал баққан малшы, егін баптаған диқан, гүл өсірген бағбан, бала өсірген ана да 
марапатталып,  кеудесіне  орден,  медаль  тағып  жатады.  Бірақ  Жыға  əже  ешкімнен 
награда дəметкен емес. Ол өзінің құдай қосқан қосағының алдында қылаусыз қызмет 
қылғанына, адамдық, жұбайлық борышын өтегеніне дəн риза болған деді балалары. 

жүктеу/скачать 7,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: