9. Психологтың психологиялық ағарту шараларын жүргізуі және оның түрлері.
Педагогикалық ұжымда, отбасында көбіне әр түрлі кикілжіңдер орын алып отырады. Бұның бәрі ересек адамдардың психологиялық сауатсыздығынан, бір-бірін тыңдау, түсіну, кешіру, мойынсұну, секілді қасиеттердің жүзеге аспау негізінен туындайды. Сондықтан да практик психологқа баламен жұмыс істейтін барлық адамдардың психологиялық мәдіниетін көтеру өте маңызды.
Психологиялық ағартушылық – бұл үлкендер (тәрбиешілер, мұғалімдер, ата-аналар) мен балаларға психологиялық білім беру. Бұндай психологиялық ағартушылықтың негізгі мәні мынада:
Тәрбиешілер, мұғалімдер мен ата-аналарды балалардың психикасының дамуының негізгі заңдылықтары мен жағдайларымен таныстыру;
Жаңашыл психологиялық зерттеулердің нәтижесін анықтау;
Психологиялық білімге сұранысты, оларды балалармен жұмыс істеу кезінде немесе тұлғаның өзінің дамуына деген қызығушылығында қолдануға ынта-ықыласты қалыптастыру.
Практикалық психологияның және балаларды оқыту мен тәрбиелеу ұйымдарында психолг жұмысының қажет екендігін түсіндіру;
Психологиялық ағартушылықтың формалары әр түрлі болады: дәріс, әңгіме, семинарлар, көрме, т.б. Бұндай жағдайда психолог жұмыс істеу кезінде барлық іс-әрекетті бір өзі ғана атқара бермей басқа да мамандарды шақыруға болады. Алайда, жұмыстың бұл формалары тек бірсарынды теориялық түрде өтпеуі керек. Яғни, бұл жұмыстар психологиялық білімнің бала білімі мен тәрбиесіне қатысты нақты мәселелерді шешуге бей-жай қарамайтындығын көрсету қажет.
10. Психология сабағында көрнекі құралдарды пайдалану және оларға қойылатын талаптар
Көрнекі құралдар – оқу құралдары жүйесінің маңызды элементі. Көрнекілік – қоршаған дүниенің нақты құбылыстарының, объектілерінің алуан түрлілігін көрсететін оқыту мен тәрбиелеудің әмбебап құралы; оқушылардың шындықты қабылдауы мен байқауын ұйымдастырады; оқушының сенсорлық саласына айтарлықтай әсер етеді, оның байқағыштығын, ойлауын, қиялын дамытады; танымдық және шығармашылық белсенділікті ынталандырады, оқуға деген қызығушылықты дамытуға көмектеседі; жалпылауға ықпал етеді; ассимиляция сапасын жақсартады және т.б. Дегенмен, көрнекіліктің ең құнды артықшылықтарына қарамастан, оны ұқыпсыз пайдалану оқу мақсатын жарқын құралмен алмастыруы мүмкін, білімді терең меңгеру, маңызды байланыстар мен заңдылықтарды білу жолында кедергі бола алады. Көріну принципін Я.А.Коменский тұжырымдап, дәлелдеген: «...сезім арқылы қабылдау үшін бейнелеуге болатынның бәрі, атап айтқанда: көрінетін – көру арқылы қабылдау үшін, естілген – есту арқылы, иіспен – иіспен, дәмге тәуелді. – дәміне қарай, қол тигізуге қол жетімді – сипау арқылы.Қандай да бір заттарды бірден бірнеше сезім мүшелерімен қабылдауға болатын болса, бірден бірнеше сезім мүшелерімен қабылдансын»[1]. Бұл қағида бүгінгі күні де өзекті. Ол визуализация түрлерінің әртүрлілігінде және олардың классификациясында көрінеді.
Көрнекі құралдарды жүйелеудің көптеген тәсілдері бар. Екі классификацияны қарастырайық. Солардың біріне (Л. Ф. Меняев) сәйкес көрнекі құралдар үш топқа біріктіріледі: 1) көлемді құралдар (модельдер, коллекциялар, аппараттар, құрылғылар және т.б.); 2) баспа материалдары (суреттер, плакаттар, портреттер, графика, кестелер және т.б.); 3) проекциялық материал (фильмдер, бейнефильмдер, слайдтар және т.б.)
Басқа классификация бойынша (Г. М. Қоджаспирова) көрнекі құралдар тақырыптық және суреттік болып екі топқа бөлінеді. Субъектінің көрнекілігінің тасымалдаушылары субъект туралы айқын әсерлер мен идеяларды тудыратын табиғи объектілер немесе олардың алмастырғыштары болып табылады. Графикалық визуализация өз кезегінде сөздік, бейнелі және символдық болып бөлінеді. Мұғалім тек көзге көрінетін заттардың көмегімен ғана емес, жарқын бейнені жасай алады, ол үшін ең мәнерлі тіл құралдары бар. «Ауызша суретті» пайдалану, жағдайдың егжей-тегжейлерін пайдалана отырып, оқиғаларды жанды және бейнелі сипаттау, басты кейіпкерлердің немесе белгілі бір дәуірдің, елдің, халықтың өмірінің жарқын және түрлі-түсті бейнесі бар көркем шығармалардан үзінділер. Өрнектер, орынды эпитеттер – мұның бәрі көрнекі құралдар, олардың мақсаты – идея, эмоционалды әсер, жарқын бейнелер жасау. Бейнелі құралдарға макеттер, макеттер, макеттер, картиналар, иллюстрациялар, сызбалар жатады; символдық – схемалар, сызбалар, карталар, шартты белгілер.
Достарыңызбен бөлісу: |