Жылқы индустриясына жылы қабақ танытатын кез келді

Қазақстан стоматологтері ұлттық қа у ым-

дастығының келтірген дерегіне қа ра ғанда, 

қазіргі күні ауыл тұрғын 

да 

рының шама-

қызметіне қол жеткізе алмай отыр. Оның 

ең басты себебі – нарықтық қатынасқа 

көшкеннен кейін тіс дәрі 

гер 

лерінің дені 

жерде кадрлар қал 

мады. Болған күннің 

өзінде олардың көбі нің біліктілік қабілеті 

төмен. Аталған қауымдастық мамандары 

ауылдық жерге кепіл 

ді көмектің жетпей 

отырғандығын да осы кадр мәселесінің 

шешілмегендігімен байланыстырады. Кад-

рлармен  қатар  стома то логия  жұмысына 

медициналық меке ме лердің жоқтығы да 

кері әсер етіп отыр. Ауылдық емханалар 

әлі күнге дейін ескі тех никалармен жұмыс 

істеп келеді. Одан бөлек дәрі-дәрмектер 

де дер кезінде жет 

кізілмейді. Осындай 

жағдайда, әрине, стоматологияның дұрыс 

дамымайты ны белгілі. Сондай-ақ арнайы 

шаралар қолға алынбағандықтан қазіргі 

таң да ауыл дық жердің экологиясы нашар-

лап барады. Мұндай келеңсіздік те адамның 

ден 

лығына, оның ішінде тісіне кері 

әсерін тигізбей қоймайды. Қазір стома то ло-

гия саласы қалалы жерде ғана дұрыс дамып 

келеді. Бірақ оған жету үшін ауыл дықтар 

талай уақытын, ақшасын сарп етуіне тура 

келеді. Мәселен, кейбір ауыл тұрғын дары 

аудан орталығына жету үшін 100 шақырым 

жолды басып өтеді. Сондай-ақ ауылдықтар 

әлеуметтік жағ дайына байланысты қалалы 

жерлерде көп тұрақтай алмайтындықтан, 

стомато логия ның  қыз ме тін  толық  ала  ал-

майтыны тағы бар. 

Сәуле ЕСІМБАВА, ҚР Денсаулық 

сақтау министрлігінің штаттан тыс бас 

стоматологі:

– Республикамызда медицина са-

ласында «Саламатты Қазақстан» деген 

бағдар лама бар. Қазір осы бағдар ла-

маның шеңберінде тіс дәрігерлерінің 

қауым дастығы арнайы концепция жаса-

ды. Ол концепция министрлікте талқы-

ланды. Осы концепцияда біз ауыл дық 

жердегі стоматологияның жай-күйін қа-

расты рамыз. Оның ішінде ең алдымен 

ег 

де тартқан азаматтарға, балаларға, 

жүк ті әйелдерге көмек көрсетеміз. Әри-

не, бұл салада қазір үлкен мәселелер 

бар. Біріншіден, нормативтік-құқықтық 

базаны жетілдіру керек. Кейде емде-

луші дәрігерге шағым жасамақ болады. 

Бірақ ол шағымды ешкімге жеткізе ал-

майды. Себебі бізде тіс дәрігерлерінің 

жұмысын бағалайтын арнайы крите-

рий лер жоқ. Стоматологияның аймақ-

тық бағдарламасы тағы шешілмеген. 

Соны мен бірге біз стоматология сала-

сының басқа медициналық салалардан 

бөлектеніп кетпеуі үшін жұмыс істейміз. 

Жекелей алғанда, концепция аясын-

да балалар стоматологиясын дамытуға 

күш саламыз. Мәселен, қазіргі күні ел 

Менің әпкем жұмысқа жарамсыз болып қалды. Күйеуі жоқ. Кәмелетке 

толмаған 2 қызы бар. Оның балаларына мемлекет тарапынан қандай көмек 

тиесілі? 

Ақтолқын АЙДАРХАНОВА, Жамбыл облысы

бойынша мектептердің небәрі 4,5 пайы-

зында ғана стоматологиялық кабинет-

тер бар. Жүкті әйелдерге кеңес берумен 

шұғылданамыз. Тағы бір айта кетерлігі, 

жақын уақытта ДДҰ-ның стоматология 

бойынша Қазақстандағы орталығын 

ашу ды көздеп отырмыз. Бұл бізге әлем 

елдерімен тәжірибе алмасып, қатар 

дамуға мүмкіндік береді. 

Құрал ҚҰРАҚБАЕВ, 

Қазақстан стоматологтері ұлттық 

қауымдастығының президенті: 

– Ауыл халқы әлеуметтік жағынан 

қор ғалмаған. Ауылдық жерде кадр тап-

шылығы байқалғандықтан, онда кепілді 

көмек жеткізе алмай отыр мыз. Үкімет 

тарапынан тиісті қолдау болма ғаннан 

кейін жергілікті медици 

налық меке-

ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙ

Сауда үйінің жанып жатқаны жайлы 

ақпарат өрт сөндіру қызметіне күндізгі 

14 сағат 37 минутта түскен. Оқиға бол-

ған жерден 150 адам шығарылды. От 

жалмаған аумақ 1500 шаршы метр деп 

көрсетіліп отыр. Жалынмен күреске 97 

өрт сөндіруші, 18 өрт сөндіру көлігі және 

10 қосалқы техника жұмылдырылғаны 

туралы төтенше жағдайлар жөніндегі 

департамент хабарлады. 

Жиған-тергендерін саудаға салып, 

күндерін көріп отырған саудагерлер өр-

тенген ғимаратқа екінші күні ғана кіруге 

рұқсат алды. «Электромир» сауда нүк-

тесінің сатушысы Татьяна алғашында 

зат 

тарының жалыннан аман қалғанына 

дүң гіршегінің терезесін сындырып, қым-

бат техникаларды алып кеткенін көргенде 

қат ты қайғырды. Ұрылар фотоаппараттар, 

DVD және тағы да басқа тұрмыстық тех-

никаларды қолды қылыпты.

Жұрт өрт сөндіруге көшкенде, ұрылар 

алтын сататын дүңгіршекті де тонауға 

кіріскен көрінеді. Евгения Клепова күл 

арасынан бірнеше күміс затты ғана тауып 

алды. Ал сейфтегі алтын бұйымдар ұшты-

күйлі жоқ.

ҚР-ның «Қазақстан Республикасын-

да зейнетақымен қамсыздандыру ту-

ралы» 1997 жылғы 20 маусымдағы 

Заңы на сәйкес, зейнетақы мөлшерін 

белгілеу азаматтардың зейнетақы 

есебі үшін тап сырған табыс мөлшері 

және еңбек өті ліне байланысты таға-

йындалады.

Зейнетақымен қамсыздандыру құ-

қы ғы барлық азаматтарға бірдей белгі-

лен ген. Зейнетақы төлемдерін тағай ын-

дау және арттыру кезінде негізгі пара-

метрлері еңбек өтілі мен орташа айлық 

табысының мөлшері болып табылады. 

Сонымен бірге, зейнетақы мөлшерін 

арттыру зейнетақы ісіндегі құжаттарға 

сәйкес, ҚР Үкіметі белгілеген тәртіппен 

жыл сайын арттырылып отырады.

Сіздің анаңыз толық кеңес алу үшін 

зей неткерлік іс-қағаздарын алып, жергі-

лік ті жері бойынша зейнетақы төлеу ор-

та лығына немесе Бақылау және әлеу-

мет тік қорғау департаментіне баруына 

бола ды.

Сонымен қатар облыс, қала және аудан 

әкімдері жергілікті бюджет қара жа ты есебі-

нен өз құзыреті шегінде азамат тардың же-

келеген санаттарына мате риал дық және 

әлеуметтік көмек көр сетуге құқылы. 

Осыған орай сіздің анаңыз тұрғы-

лықты жері бойынша әкімшілікке хабар-

ласуы қа жет.

Қазақстан Республикасының қолданыс тағы 

заңнамасына сәйкес, отбасының орта есеппен 

жан басына шаққандағы айлық табысы бел-

гіленген азық-түлік себетінің құнынан төмен 

болған жағдайда 18 жасқа дейінгі балаларға 

арналған жәрдемақы алуға құқылы. Әр балаға 

берілетін жәр 

дем 

ақының мөлшері 1 айлық 

Соны 

сын есептеу кезінде Қазақстан Рес 

пуб 

лика-

алынған еңбекақы, әлеуметтік төлемдер 

түрінде алынатын табыс, кәсіпкерлік және басқа 

да қызмет түрлерінен түсетін табыс, балаларға 

және басқа да асырауындағыларға арнал-

ған алимент түріндегі табыс, жеке қосалқы 

шаруашылықтан – мал мен құс ұстауды, бағ-

бандықты, бақша өсіруді қамтитын үй жа-

нындағы шаруашылықтан түсетін табыс және 

өзге де табыс есепке алынады. Бұдан басқа 

белгіленген кедейлік шегінен отбасының жан 

басына шаққандағы орташа айлық табысы 

төмен болған жағ дайда мемлекеттік атаулы 

әлеуметтік көмек алуға үміткер бола алады. 

Бұл көмек тің айлық мөлшерін уәкілетті орган 

отбасының жан басына шаққандағы орташа 

табысы мен облыста белгіленген кедейлік 

шегі арасындағы айырмасы түрінде есептейді. 

Сонымен қатар облыс, қала және аудан әкім-

дері, меншік нысанына қарамастан ұйымдар-

дың, қоғамдық бірлестіктердің басшылары-

на өз құқығы мен құзыры шегінде әлеумет-

тік қорғауға мұқтаж азаматтарға әлеуметтік 

қолдау жөнінде қосымша шараларды бел-

гілеу құқығы берілген. Сонымен қатар сіздің 

әпкеңіздің денсаулығының нашарлауына бай-

ланысты оны медициналық ұйымдар, ауруға 

байланысты ағза функция ларының тұрақты 

бұзылуын растайтын диагностикалық, ем-

деу және оңалту іс-шараларын жүргізгеннен 

кейін медициналық-әлеуметтік сараптамаға 

жібереді. Медициналық-әлеуметтік сарапта-

ма мүгедектік топ тағайындауды жүзеге асы-

рады. 

Нұрғис

ОВ (фо

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№80 (532) 13.05.2011 жыл, жұма

www.alashainasy.kz

5

e-mail: info@alashainasy.kz

ӨРКЕНИЕТ

? Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Тұңғыш әйел жүргізуші кім?

Күріш аллергияны басады

Аллергияның дүниежүзі бойынша 

кең тарауы оны медициналық-әлеу меттік 

өзекті мәселеге айналдырып отыр. Бүгін-

де әлемдегі адамдардың 20 пайызы 

алле р гиямен ауырады екен. Бұл көрсет-

кіш жылдан-жылға өсуде. Аллер гия – 

иммундық жүйенің қателескен әре кеті. 

Аллергиялық реак ция иммун дық жүйе-

нің қауіпсіз ақуыз дарға ағзаға қауіпті 

дүние деп қарауы нан туындайды. Соның 

ішінде ең кең тарағаны – маусым дық 

ринит. Ол адам ның тыныс алу жолдарын 

жабады. Алғашында бұл бал, цитрустық 

жеміс-жидектер, жаңғақтар мен кейбір 

тәттілердің ағзаға жақпауы нан дененің 

бөртіп, қышуынан пайда болады. Және 

аллергия тудыратын да осы тағамдар. 

Аллергияны уақытша басатын дипрос пан 

деген дәріге жүгір меңіз, мұның соңы 

семіздікке душар етеді. Әсіресе І қан 

тобын дағылар сақ бол сын.

Денесі қышып, бөрте бастаған адам 

Жер қарайып көктем шығысымен, мұрным бітіп, көзім қышып, түшкірумен 

боламын. Ауа да жетпей қалады. Аллергологтердің тамызатын, шашатын 

дәрілерінен шаршадым. Маусымдық аллергияны басқаша жазуға болмас па 

екен?

Батыр ӘЗІМБАЕВ, Семей

тұзды суда ванна қабылдаса, аллергия  

қайтады. Аллергологтердің аллергия мен 

ауыра тындарға тұзды көлдерге ба рып ем-

де лу  арқылы  жазылады  дегені  сон дық тан. 

Бірақ ала жаздай көлге бару  ға мұр шасы 

болмайтын адамдар ең алды мен қанын 

тазартуы қажет. Жылы на бір рет до нор 

болып, қан тапсыр ғаннан адам ның қа ны 

тазарады, аллергиядан ада бола ды. 

Ең абзалы – себетін, тамызатын дәрі-

лерге жүгінбей, қаныңызды тазар туды 

ойлаңыз. Ол үшін таптырмайтын ем – кү-

ріш тің суы. 3-4 ас қасық күрішті жуып, 

2-2,5 стақан суға 15-20 минуттай қайна-

тып, аш қарынға таңертең ішу керек. Кү ріш 

суы ағзаны тез әрі пайдалы түрде тазар-

тады. Ерінбесеңіз, әр тамақ алдында 

күріш суын ішсеңіз, 7-10 күнде нәтижесін 

байқайсыз. 

Ең алғаш көлік руліне саусағы тиген нәзік 

жанды заманында автомобиль бизне сін 

жолға қойған кәсіпкер Карл Бенцтің жұбайы 

Берта Бенц болатын. Бұл 1888 жылдың 

тамыз айы еді. Ол кездің көзімен қарағанда 

көзсіз ерлік жасаған әйел көлік пен 180 

шақырым жол жүрген. Ол жайлы Карл Бенц 

өзінің «Неміс өнертапқышының өмір жолы» 

атты автобиографиясында жаза ды. 

Ал енді әйелдерге қолайлы көлік түріне 

келсек, әлемдік Forbes журналы осы орайда  

ондықтың тізімін жариялапты. Тізімнің ең 

басында Honda Fit көлігі тұр, Ресей ханым-

дарының 80,46 пайызында осы көлік 

екендігі анықталған.

Міне, ең қолайлы әйел көліктері:

1. Honda Fit 

2. Kia Spectra 

3. Hyundai Elantra 

4. Toyota Yaris 

5. Nissan Versa 

6. BMW Z4 

7. Honda Pilot 

8. Mazda CX-7 

9. Hyundai Tiburon 

10. Chrysler Pacifi ca

Әлемдегі ең бірінші көлікке отырған әйел кім? Сосын әйелдерге қолайлы көлік 

түрлері қандай?

Аида, Алматы қаласы

ШАР

А

ИГІ ІС

НА

ЗАР

«Біз көтерген шаңырақ»

БҰҰ Бас Ассамблеясының бекітуімен 1993 жыл-

дың 15 мамырынан  бастап бұл күн  Халықара лық 

отбасы күні ретінде атап өтіліп жүр. Бұл дата әртүрлі 

мемлекеттер қауымдастығының назарын отбасының  

толып жатқан  проблемаларына  аудар ту үшін белгі-

лен ген күн болатын. Өйткені қоғамның негізгі 

институт та ры ның  бірі,  адамзаттың  әлеумет тануының 

алғашқы қадамы болып табылатын отбасы уақыт 

талабына өз бетінше әсер етіп келеді. Яғни қоғамның 

қажет тілігіне қал-қадерінше жауап беріп, қоршаған 

әлеммен бірге дамып, өзгеріп отырады. Адам өмірі 

отбасынан басталады. Сол отбасынан алған тәлім-

тәрбиесі мен үлгі-өнегесінің нәтижесінде адамзат 

болып қалыптасады. Бір сөзбен айтсақ, отбасы 

деге німіз – махаббат пен құрметтің, береке мен 

сүйіспен шіліктің  көзі. 

Осыған орай Ақтөбе облысы әкімі жанындағы 

отбасы және қауымдастығының бастамасымен «Біз 

көтерген шаңырақ» атты кеш ұйымдастырылды. 

Мұны отбасы мүшелерінің шығармашылық әлеуетін 

дамытуға бағытталған бірден-бір іс-шара деуге 

болады. Жобаның мақсаты елімізде рухани және 

отаншылдық құндылықтарды жаңартуға негізделген. 

Кешке өнер сахнасында қатар жүзіп жүрген 15 

өнерлі шаңырақ қатысты. «Өмірде тағдыр айдап, 

кездестім өзіңменен» деп өмірлерін әнмен өрбіткен 

әр жұп өз шығармаларын әсерлі орындап, 

жиналғандарды өнерлеріне тәнті етті. Бірі – ұстаз, 

енді бірі басқа салада қызмет етіп жүрсе де, өнерді 

15 мамыр – Халықаралық 

отба сы күніне орай, ақтөбелік 

өнерлі отбасылар әдемі ән кешін 

ұйымдастырды. Өмірде де, өнерде 

де бірге жүруге бел шешкен жара-

сым ды жұптардың сахнада сы-

зыл  та салған әндері мен қосыла 

орындаған шығармалары көпші-

лік ке әдемі әсер қалдырды. Кеш-

тен қайтқан әр көрермен екі кеме-

нің басын тең алып жүрген жұбай-

лар дың өнерлеріне тәнті болды. 

өмірлеріне серік еткен отбасылардың бүгінгі 

қойылымдары отбасының бірлігін одан әрі нығайту 

мен өнердің туын биік ұстай білуге негіз болды. 

Отбасында өсіріп отырған ұл-қыздары да өнерден 

құралақан емес жұбайлар қоғамға болашақ мәде-

ниет жанашырларын дайындап өсіріп жатқандарын 

сөз арасында тілге тиек етті. 

Самал ҚАРАЖАН,

Ақтөбе облысы

БАЙҚАУ

ҚАЛАМГЕР 

Адамды түсінудің шебері

Қазіргі қазақ прозасының көрнекті өкілдерінің бірі, белгілі 

мәдениет қайраткері, суреткер жазушы Әлібек Асқаров – Әлібек 

дос туралы айтқанда менің көңіл жайлауымда тек жазирасы 

жайқалған, желмен шөбі шайқалған байтақ қазақ даласы көз 

алдыма келеді. Сол байтақ далаға байырқалап көз тастасам, 

әнебір жатаған төбенің жантайма беткейінде мамырдың майда 

самалымен сәл-сәл тербелген сарғалдақты көргендей боламын. 

Қызыға, қуана қараймын.

СУРЕТКЕР ЖӘНЕ СУРЕТШІ 

Қазыналы қазақ әдебиетінің ұлан-бай-

та ғына осындай сезіммен көз салғанда, 

сол асқар таудың күнгейінен сарғалдақ 

өңді қаламгердің сыр мен жырға толы 

бейнесін көріп, шаршай бастаған социа-

лизм нен шапшаң басып, аттап өтіп бара 

жатқан ақсары балаң жігітті көремін... 

Оған да, міне, 35 жылға жуықтады.

Досым, марқұм Болат Қанатбаевтың 

қасынан ең алғаш рет Әлекеңді көргенде 

оны Болат маған «Әлібек – суретші, «Ле-

нин шіл жастың» бетінде талай суреттері 

шыққан, әсіресе штрих-клишелерді қаты-

рып салады» деп мақтай таныстырған. 

Оған кейін өзімнің де талай рет көзім жетті. 

Бұл менің «Лениншіл жас» газетіне қызмет-

ке келіп жатқан тұсым болатын. Кейін өзім 

де талай арнаулы нөмірлерде Әлекеңе 

қолқа салып, талай штрихтар мен клише-

лерді, пейзаждар мен шмуцтарды салдыр-

дым. Ол айтылған өтінішті бірден қағып 

алып, қапысыз түсініп, өзіңнің ойлағаның-

нан да артық етіп көркемдеп салатын та-

лант ты график-суретші екен.

Кейін Әлекеңмен Болат пен Мерекенің, 

Дидахмет пен Нұрдәулеттің, Ұлықбек пен 

Асқардың жанында жүрген жерінен талай 

жерлерде бас қосып, әңгімеміз жарасып, 

құшақтасып қауышып, сүйісіп қоштасып 

жүрдік. Әлекеңнің ерекше бір мінезі – 

бауырмал, жаңаны жатсынбайды, бөтенді 

жатырқамайды, қашан көрсең де құшағы 

ашық, жастықтың көрігі қызған думанды 

шақтарда достарына елпілдеп, еміреніп 

жатқаны. Әлі де сол әдеті қалмағанын 

Астанада жүрген күндерінде де, іссапарда 

бірге болған шақтарда да көріп, сүйсініп 

жүремін.

Бұл – кез келген қаламгерге қона бер-

мейтін қасиет. Адамды жақсы көру және 

жақсы көргенін әрқашан қапысыз білдіру 

үлкен жүрек пен таза көңілді көрсетеді. 

Адамға дос, бауыр, жолдас деп қарайтын 

осынау ізгі де парасатты мінез кейін 

прозашы Әлібек Асқаровтың қаламгерлік 

қуаты мен жазушылық жан дүниесін көрсе-

тетін негізгі факторға айналды. «Адамды 

адам түсіну бір ақырет» деп Мұқағали 

айтпақшы, Әлібек адамды түсінудің шебері 

деп айтар едім. Адамды түсіну арқылы өз 

кейіпкерінің ішкі жан дүниесіне жатсынбай 

еніп, өз кейіпкерінің тағдырына өзі куә бо-

лып, жазып отырған шығармасын табиғи 

жеткізу – оның қаламгерлік стилінің басты 

көрсеткіші.

Әлібек Асқаров прозасы оқырманды 

несімен тартады? Қарапайымдылығымен, 

табиғилығымен, юморымен, ішкі жан шуа-

ғы мен, өмірдің өзінен туындап жатуымен, 

адам баласының әр алуан мінез-құлқын 

қапы сыз жеткізуімен, шұрайлы тілімен, 

арай лы ажарымен, аңдағыш назарымен, 

психологиялық тереңдігімен, лирикалық 

нәзіктігімен, қысқасы, Асқаров прозасы 

қа шан да мамырдың май тоңғысыз сама-

лын дай жаныңды баурап, жайыңды ұғып, 

көңіліңді көгілдір арманмен көмкеріп 

жатады.

жүктеу/скачать 3,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: