89. Лимфа түйіндері,құрылысы,функциясы. Лимфалық жүйенің жұқпалы ауруларға қарсы күрестегі рөлі
Ішкі секреция бездері туралы ілім – эндокринология. Ішкі секреция бездері құрылысындағы ерекшеліктер. Олардың классификациясы
жүктеу/скачать 0,58 Mb.
|
сессия адам
| 90. Ішкі секреция бездері туралы ілім – эндокринология. Ішкі секреция бездері құрылысындағы ерекшеліктер. Олардың классификациясы.
Эндокринология (грек тілінен. ἔνδον-ішке, κρίνω - оқшаулау және λόγος-сөз, Ғылым) - ішкі секреция бездерінің (эндокриндік бездердің) құрылымы мен қызметі, олар шығаратын өнімдер (гормондар), олардың түзілу жолдары және жануарлар мен адам ағзасына әсері туралы ғылым; және осы бездердің функциясының бұзылуынан немесе осы бездердің әрекеттерінен туындаған аурулар туралы гормондар. Эндокринология-эндокриндік жүйенің бұзылуымен байланысты ауруларды емдеумен айналысатын медицинаның ең жас және қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі. Эндокринология проблемалары белгілі бір дәрежеде медицинаның барлық салаларына әсер етеді және кардиология, онкология, офтальмология, Гастроэнтерология, Нефрология, урология, неврология, гинекологиямен тығыз байланысты. Эндокринді бездер немесе Ішкі секреция бездері(glandula endocrinae, лат. glandula без, грек, endon — ішкі, krino — бөлу) — инкреттерін (гормондар) организмнің сұйық ішкі ортасына (қан, лимфа, ұлпа сұйығы) бөлетін бездер. Бұл бездер тек секрет бөлетін соңғы бөлімдерден тұрады, шығару өзектері болмайды және қан тамырларына өте бай келеді. Эндокринді бездер (ішкі секреция бездері): орталық және шеткі эндокринді бездер болып екіге бөлінеді. Орталық эндокринді бездерге: гипоталамус, гипофиз және элифиз, ал шеткі эндокринді бездерге: қалқанша, қалқанша маңы, бүйрекүсті бездері жатады. Бұлардан басқа организмде қосарлана қызмет атқаратын аралас бездер де болады. Оларға: жынысбездері, ұйқы безі, плацента және тимус (айырша без) жатады. Эндокринді бездер гормондары организмнің сұйық ішкі ортасы арқылы дене мүшелерінің дамуы мен қызметін, олардағы зат алмасу деңгейін гуморальды реттеуге қатысады. Ағзада гормондар мөлшерінен көп бөлінсе гиперфунция, мөлшерінен аз бөлінсе гипофункция деп атайды. Гормондардың мөлшерден тыс көп бөлінуі де, аз бөлінуі де қауіпті. Кез келген бездің гипер және гипофункциясы қауіпті ауру тудыруы мүмкін. Гипофиз — негізгі ішкі секреция безі. Ол аралық мидың астыңғы жағына жіңішке өсінді арқылы бекінеді. Пішіні үрмебұршақ тәрізді, ересек адамдарда салмағы 0,5-0,65г-ға жетеді. Бұл без 25 түрлі гормон бөледі. Оның гормондары ұйқы безінен басқа бүкіл ішкі секреция бездерінің қызметін басқарады. Гипофиздің соматотропин (өсу) гормоны барлық ұлпа мен ағзаға әсер етеді. Өсу гормоны қаңқа мен бұлшық еттің өсуіне әсер ете отырып, ағзаны дамытады. Егер өсу гормоны жеткіліксіз мөлшерде түзілетін болса, адамның бойы өспей, ергежейлілік пайда болады. Ал артық түзілген жағдайда (гиперфункция) алыптық ауруына шалдығады. Адамының сүйектері 25 жасқа дейін ұзарып өседі. Акромегалия – ересек адамдарда өсу гормонының көп бөлуінен пайда болатын ауру. Бұл жағдайда адамның саусақтары, аяқ және бет сүйектері ұзарып өседі. Қалқанша без тироксин гормонын бөледі. Тироксин гормоны қалыпты түзілуі үшін ағзада йод жеткілікті болуы керек. Егер де ересек адам тамақпен және сумен жеткілікті мөлшерде йод алып отырмаса, эндемиялық зоб ауруына шалдығады. Бұл – қалқанша безінің ісінуі. Жас балаларда йодтың жетіспеуінен кретинизм ауруы пайда болады. жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|