12. Ұйғырлар мен дүнгендердің Жетісуға қоныс аударуы (1881-84 жж).
Себебі: Цин империясының қысым көрсетуі. Патша үкіметі екі мақсат көздеді: 1. Қытайдың Құлжадағы экономикалық базасын әлсірету, 2. Ұйғырлар мен дүнгендерді Қытайға қарсы әскери күш ретінде пайдалану.
Өлшемдер.
Фактілер.
Коныс аударудың тарихи жағдайлары.
1862-77 жж Цин әулетінің өктемдігіне қарсы ұйғырлар мен дүнгендердің азаттық күресі жүрді. Көтеріліс барысында 1864 ж Іле өлкесінде Іле сұлтандығы, Қашқарияда Қоқан әскербасы Якуб бектің басқаруымен Жетішар мұсылман мемлекеті құрылды. 1871 ж Ресейәскерлері Қытайдың Іле аймағын жаулап алды. 1881 жекі империя арасында Петербург келісімшарты жасалды. Келісімшарт бойынша ұйғырлар мен дүнгендер бір жылдың ішінде Жетісуға қоныс аударуы жөнінде өздері нақты шешім қабылдауға құқықты болды. Нәтижесінде 1881-1884 жж Жетісуға 45 мың ұйғыр, 5 мың дүнген қоныс аударды. 1897 ж ұйғыр саны - 55 999, дүнген саны - 14 136. 1907 ж ұйғырлар саны 64 мыңға, дүнгендер саны 20 мыңға жетті.
