9 арман пв баспасы

153
§ 26. Ма те ма ти ка лық жә не се ріп пе лі
маят ник тер дің тер бе ліс те рі
I Гар мо ни я лық тер бе ліс тер орын да лу
үшін қа жет ті шарт тар
Гар­мо­ни­я­лық­ тер­бе­ліс­ орын­да­лу­ үшін­
қа­жет­ті­ шарт­тар­ды­ қа­рас­ты­рай­ық.­ Ол­ үшін­
мы­сал­ ре­тін­де­ се­ріп­пе­ге­ ілін­ген­ де­не­ден­
тұ­ра­тын­ се­ріп­пе­лі­ маят­ник­ті­ жә­не­ сал­мақ­сыз­
ұзын­ жіп­ке­ ілін­ген­ кіш­кен­тай­ ау­ыр­ де­не­ден­
тұ­ра­тын­ма­те­ма­ти­ка­лық­маят­ник­ті­алайық.
Се­ріп­пе­ге­ жүк­ іл­сек,­ се­ріп­пе­ со­зы­ла­ды.­
F
F
à
ñåðï
=
­орын­дал­ған­ме­зет­те­со­зы­лу­тоқ­тай­ды­
(1 2-су­рет)
.­ Се­ріп­пе­лі­ маят­ник­ үшін­ бұл­ те­пе­
тең­дік­күйі­бо­лып­та­бы­ла­ды.­
Се­ріп­пе­ні­со­зып,­маят­ник­ті­те­пе­тең­дік­күй­ден­
шы­ға­ра­мыз.­Ол­се­ріп­пе­нің­­ ­қо­сым­ша­де­фор­ма­
циясы­нә­ти­же­сін­де­пай­да­бол­ған
­
∆
F
kx
ñåðï õ
(
)
= −
­
(1)
сер­пім­ді­лік­ кү­ші­нің­ әсері­нен­ тер­бел­ме­лі­ қоз­
ға­лыс­жа­сай­бас­тай­ды.­
Сер­пім­ді­лік­ кү­ші­ де­не­нің­ ығы­суы­на­ про­пор-
ио­нал­жә­не­оған­қа­ра­ма-қар­сы­ба­ғыт­тал­ған.
Те­пе­тең­дік­ күй­ін­де­ де­не­ тоқ­та­май­ды,­ ол­
инер­ция­ бой­ын­ша­ қоз­ға­лысын­ жалғастырады,­
се­ріп­пе­ сы­ғы­ла­ды.­ Сер­пім­ді­лік­ кү­ші­ ба­ғы­тын­
ығы­су­ға­ қа­ра­ма­қар­сы­ жақ­қа­ қа­рай­ өз­гер­те­ді,­
оның­ мә­ні­ се­ріп­пе­нің­ сы­ғы­луы­ арт­қан­ сай­ын­
ар­та­тү­се­ді.­Де­не­баяу­қоз­ға­лып,­тоқ­тай­ды­жә­не­
сер­пім­ді­лік­ кү­ші­ әсері­нен­ қоз­ға­лыс­ ба­ғы­тын­
өз­гер­те­ді.­Маят­ник­қай­тала­на­тын­немесе­тер­бел­
ме­лі­қоз­ға­лыс­тар­жа­сай­ды.
Ма­те­ма­ти­ка­лық­ маят­ник­ екі­ күштің­
­
ау­ыр­
­лық­кү­ші­мен­жіп­тің­ке­рілу­кү­шінің­теңәсерінен­
тер­бе­ліс­жа­сай­бас­тай­ды
­(1 3-су­рет)
:
F
F
F
R
ê
à
=
+
.
Δ
­нан­те­ңәсерлі­күш­тің­мо­ду­лі­мы­на­ған­
тең­еке­ні­шы­ға­ды:
­
F
F
mg
R
à
=
=
⋅
sin
sin
.­
(2)

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: