I Тұ ра тын орын ның геог ра фия лық ен ді гін анық тау 72суретті қарастырайық: бақылаушы Жер
бетіндегіОнүктесіндетұр.Осыорынныңендігі
ға,дүниеполюсініңбиіктігіhқатең.Қабыр
ғалары өзара перпендикуляр сүйір бұрыштар
болғандықтан,оларөзаратең.
Көкжиекүстіндегідүниепол сініңбиіктігі солжердіңгеогра иялықендігінетең. Дүние полюсінің маңында Темірқазық жұл
дызы орналасқан, оның биіктігі бойынша сол
орынныңендігінанықтауғаболады.
II = 90° ен дік те ас пан сфе ра сы ның ай на луы Солтүстікгеографиялықполюстегімекеннің
ендігі =90°,демек,Темірқазық(Поляржұлды
зы–П.Ж.)жұлдызыныңбиіктігіде
h =90°.Бұл
жағдайдаэкваторлықкоординаталаржүйесікөк
жиекпенқосылыпкетедіде
(73-сурет) ,Темірқа
зықжұлдызыбақылаушығақатыстызениттеор
наласады.
M Эклиптика
Экватордың
көкжиексызығы
Тәуліктікпараллель
p , p, .Ж. ε
73-сурет. Күнніңжәнежұлдыздардыңсолтүстік пол стегікөрінерлікқозғалысы Күннен басқа барлық жұлдыздар тәуліктік
параллельбойыменайналады,олардыңбиіктігі
73суреттегі жұлдызы секілді уақыт бойын
ша өзгермейді. Эклиптика жазықтығы экватор
Күтілетін нәтиже Осы параграфты игергенде: • жұл дыз дар дың әр түр лі ен дік те гі ша рық тау ай ыр ма шы лық та рын тү сін ді ру ді • жер гі лік ті бел деу лік жә не бү кі лә лем дік уа қыт ты сәй кес те нді ру ді үйрене сің дер. Жауабы қандай? 1. Не лік тен үн нің жыл бой ына кө рі нер лік қоз ға лы сы бас қа жұл дыз дар дың қоз ға лы сы нан ерек ше ле не ді? 2. Не лік тен эк а тор да кез кел ген жыл мез гі лін де күн мен түн нің ұзақ ты ғы бір дей? 3. Не се беп ті «ақтүн » тек по ляр дөң ге ле гін де ға на мүм кін? Көкжиек
Экв
ат
ор
Жеро
сі
p h О
N S