9 арман пв баспасы

222
1
0
2
3
4
5
6
7
8
9
20
60
100
140
180
220
А
Жеңіл­
ядролар
Ауыр­
ядролар
U
238
92
F e
56
26
H e
4
2
H e
3
2
L i
6
3
B
1 0
5
H
2
1
нуклон
E
байл
A
э
,
221-су­рет.
­ ен­шік­ті­бай­ла­ныс­энер­гия­сы­ның­яд­ро­да­ғы­­
нук­лон­дар­са­ны­на­тәу­ел­ді­лік­гра­ и­гі­
ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ ЛЕ РІ
8
17
Î
­от­те­к­яд­ро­сы­ның­нук­лон­да­ры­ның­массалар­ақауын,­байланыс­энергия­
­сын­және­мен­шік­ті­бай­ла­ныс­энер­гия­сын­та­бың­дар.
Бе­ріл­ге­ні:­
Ì Î
(
)
8
17
­=­16,99913­м.а.б.
Ì Í
(
)
1
1
­=­1,00783­м.а.б.
m n
( )
0
1
­=­1,00866­м.а.б.
е­шуі:
8
17
Î
­от­те­к­ато­мы­ның­яд­ро­сы­­ ­=­8­про­тон­нан,­
9­нейт­рон­нан­тұ­ра­ды:­
­
=­
­
–­
­
=­17­–­8­=­9.
Яд­ро­үшін­мас­салар­ақау­ын­мы­на­фор­му­ла­
бо­­йынша­анық­тай­мыз:
∆
M
ZM Í
Nm
M O
n
=
+
−
(
)
(
)
1
1
8
17
,­мұндағы­
Ì Í
1
1
( )
–­сутек­атомының­массасы.­
­
Δ
M
–­
­
байл
–­ ­
менш­
–­
Δ
­
=­(8·1,00783­м.а.б.­+­9·1,00866­м.а.б.)­˗­16,99913­м.а.б.=­(8,06264­+­
+­­9,07794)­–­16,99913­=­0,14145­м.а.б.
Эйнш­тейн­фор­му­ла­сы­бой­ын­ша­яд­ро­да­ғы­нук­лон­дар­дың­бай­ла­ныс­энер­
гия­сын­анық­тай­мыз:­
Å
Ì
ÌýÂ
áàéë
=
⋅
∆
931 5
,
.
Å
ì à á
ÌýÂ
ì à á
ÌýÂ
áàéë
=
⋅
=
0 14145
931 5
131 76
,
. . .
,
. . .
,
.
Яд­ро­да­ғы­әр­бір­нук­лон­ға­шақ­қан­да­ғы­энер­гия­мөл­ше­рі­мы­на­ған­тең:
Å
Å
À
ìåíø
áàéë
=
.
Å
ÌýÂ
íóêëîí
ÌýÂ
íóêëîí
ìåíø
=
=
131 76
17
7 75
,
,
.
­Жауа­бы:­
Δ
­
­
0,14145­м.а.б.;­
E
байл
­
­
131,76­
э
;­
Å
ÌýÂ
íóêëîí
ìåíø
=
7 75
,
.
4-тапсырма 
еншікті­байланыс­энергия­
сының­ядродағы­нук­лондар­
санына­тәуелділік­графигін­
қолданып,­80­нук­лоннан­
және­200­нуклоннан­тұратын­
ядролардың­байланыс­
энергияларын­анықтаңдар.­
Қандай­ядро­тұрақты­
болады?
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

223
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Про тон мен нейт рон ды аш қан кім?
2. Нейт рон ның қан дай қа си ет те рі бар?
3. Атом яд ро сы қан дай бөл шек тер ден тұ ра ды? 
4. Қан дай яд ро лар изо топ тар де п аталады?
5. Ядро да нук лон дар ды қан дай күш тер ұс тап тұ ра ды? Олар дың қан дай қа си-
ет те рі бар?
6. Мас салар ақауы де ге ні міз не?
7. Бай ла ныс энер гия сы де ге ні міз не? Мен шік ті бай ла ныс энер гия сы деген не?
Жат ты ғу 
37
1.­ Нат­рий­
11
23
Na
,
­фтор­
9
19
F
,
­кү­міс­
47
107
Ag
,
­кю­рий­
96
247
Cm
,
­мен­де­ле­вий­
101
257
Md
­
яд­ро­ла­ры­ның­құ­ра­мы­қан­дай
2.­
1
2
H
­дей­те­рий­ядросының­мас­салар­ақау­ын,­бай­ла­ныс­энер­гия­сын,­
мен­шік­ті­бай­ла­ныс­энер­гия­сын­есеп­тең­дер.
3.­ Натрий­23­атомы­ядросының­моделін­бейнелеңдер.
Жат ты ғу 
37
1.­ Неон­ның­
10
20
Ne
,
­
10
21
Ne
,
­және­
10
22
Ne
­изо­топ­та­ры­­ядроларының­құ­ра­мы­­
қан­дай
2.­ ­
13
27
Al
­алю­ми­ний­яд­ро­сы­ның­бай­ла­ныс­энер­гия­сын­анықтаңдар.
3.­ Азот­14­үшін­меншікті­байланыс­энергиясын­анықтаңдар.­
4.­ 140­ нуклоннан­ тұратын­ атомның­ меншікті­ байланыс­ энергиясы­
200­нуклоннан­тұратын­атомның­меншікті­байланыс­энергиясынан­
неше­ процентке­ артық ­ Есепті­ шығару­ үшін­ меншікті­ байланыс­
энергиясының­ ядродағы­ нуклондар­ санына­ тәуелділік­ графигін­
(221-сурет)
­пайдаланыңдар.
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
«Яд ро құ ры лы сын зерт те ген ға лым дар» та қы ры бын а ха бар ла ма
да йын даң дар.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

224
§ 38. Яд ро лық реак ция лар. Ра ди оак тив ті ыды рау за ңы
I Яд ро лық реак ция лар
Біз­ге­ Э.Ре­зер­форд
­
азот­ты­ α­бөл­шекте­рмен­
ат­қы­лау­ нә­ти­же­сін­де­ про­тон­ды­ ал­ға­ны­ бел­гі­лі.­
Бұл­құ­бы­лыс­
яд­ро­лық­реак­ ия
­де­п­ат­алды.­
Яд ро лық реак ция
 – атом яд ро ла ры ның 
бас қа эле мен тар бөл шек тер мен не ме се 
бір-бі рі мен әре кет тес кен кез де өз ге руі.
Яд­ро­лық­ реак­ция­ның­ жа­зы­луы­ хи­мия­лық­
реак­ция­ға­ұқ­сас.­Ре­зер­форд­жүргізген­реак­ция­ны­
хи­мия­лық­эле­ме­нт­те­рдің­жал­пы­бел­гі­ле­нуін­қол­
да­нып­жа­за­мыз:
­
7
14
2
4
8
17
1
1
N
He
O
H
+
→
+
.­
(1)
Д. ед­вик­ жүр­гіз­ген­ нейт­рон­дар­ды­ та­бу­
яд­ро­лық­реак­ция­сы­бы­лай­жа­зы­ла­ды:
­
4
9
2
4
6
12
0
1
Âå
Íå
Ñ
n
+
→
+
.­
(2)
­Ер­кін­күй­де­гі­нейт­рон­ның­өмір­сү­ру­уа­қы­ты­
шамамен­15­ми­н,­кей­ін­нен­ол­өз­ді­гі­нен­про­тон­ға,­
элект­рон­ға­жә­не­ан­тинейт­ри­но­ға­ыды­рай­ды:
0
1
1
1
1
0
0
0
n
p
e
v
→
+
+
−

,
мұндағы­
1
1
p
­–­про­тон;
-
1
0
e
­–­элект­рон;
0
0

v
­–­элект­рон­ды­ан­ти­нейт­ри­но.
Көп­те­ген­тә­жі­ри­бе­лер­бар­лық­яд­ро­лық­реак­
ция­лар­да­электр­за­ря­ды­ның­жә­не­мас­са­лық­сан­
ның­сақ­та­лу­заң­да­ры­орын­да­латы­нын­көр­сет­ті.
Реак­ ия­ға­ тү­се­тін­ яд­ро­лардың­ жә­не­ эле-
мен­тар­ бөл­шек­тер­дің­ электр­ за­ряд­та­рының­
қосындысы­ реак­ ия­ өнім­де­рі­нің­ электр­ за­ря­д-
тары­ның­қосындысына­тең.
Ядролық­ реак­ ия­ға­ тү­се­тін­ яд­ро­лардың­
жә­не­эле­мен­тар­бөл­шек­тер­дің­мас­са­лық­са­нда-
рының­қосындысы­тұ­рақ­ты­бо­лып­қа­ла­ды.

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: