А. А. Какимова Қазақстан Республикасы тарихы
Атабаев Қ. Қазақ тарихының деректанулық негіздері. Алматы, 2002ж
жүктеу/скачать 0,86 Mb.
|
À. À. Êàêèìîâà ?àçà?ñòàí Ðåñïóáëèêàñû òàðèõû
- Бұл бет үшін навигация:
- 14 дәріс Тақырыбы: Ежелгі дәуір әдебиеті Дәрістің мазмұны
| 1. Атабаев Қ. Қазақ тарихының деректанулық негіздері. Алматы, 2002ж.
2. Атабаев Қ. Деректану. Алматы, 2007ж., . Орыс тарихнамасында таихи деректерді бірінші болып сынаған кім? А.С.Лаппо-Данилевский жазба деректерді ғылыми талдаудың қандай түрлерін ұсынды? Деректерді зерттеудің «партиялық принципі» дегеніміз не? №14 дәріс Тақырыбы: Ежелгі дәуір әдебиеті Дәрістің мазмұны: Камал ад-дин Бинаи (1453-1512 жж.) – әдебиетші, «тәжік өлеңдерінің керемет шеберлерінің бірі» Гератта, Иракта, Самарқанд пен Бұхарада тұрған, Мұхаммед Шайбани ханға қызмет етуге көшіп, 1505-1510 жылдар аралығында оған арнап «Шайбани-наме» және «Футухат-и хани» деген екі тарихи еңбектерін жазған. Камал ад-дин Бинаи жастық шағынан бастап, Мауараннахрда Темір ұрпақтары мемлекетінің құлауына дейінгі (1502-1503 жылдарға дейінгі) Мұхаммед Шайбанидың өмір жолын баяндаған. Ол Темір ұрпақтарының күйреуіне Мұхаммед Шайбанидың әскер күші мен қолбасшылық талантынан гөрі, Орта Азияның бұрынғы билеушілері мен шонжарларының арасындағы өзара қырқыстар мен кикілжің себеп болғанын көрсеткен. Камал ад-дин Бинаидың қазақтар мен Қазақстан туралы мәліметтері көп әрі маңызды. Бинаи Әбілқайыр ханнан кейінгі Шығыс Дешті Қыпшақтағы жағдайы туралы, оның ұлы Шайх Хайдар ханның билікті қолдан шығарып алғаны туралы, оған Жошы ұрпақтарының, соның ішінде қазақ хандары Жәнібек пен Керейдің, сондай-ақ маңғыт мырзаларының қарсы шыққаны туралы, Сыр өңірі қалалары аймағында ықпал жасау жолындағы күрес туралы сөз етеді. Түркістанның Отырар, Сығанақ, Сауран қалалары туралы материалдары, сондай-ақ Дешті Қыпшақтың құсшы, қоңырат, қият, өзбек, қазақ, башқұрт және басқа да түркі тілдес халықтарының құрамына кірген өзге тайпалары туралы мәліметтер құнды. Молла Шадидің өлеңмен парсы тілінде жазған «Фатх-наме» («Жеңістер Кітабы») 1501 жылға дейінгі оқиғаларды қамтиды. Мұхаммед Шайбани ханның тапсыруымен жазылған. Оның мазмұны «Таварих-и гузида-йи нусрат-намедегі» оқиғаларының баяндалу үлгісіне сәйкес келеді. Қазақстан тарихы бойынша алғанда оның аумағында Шайбани ұрпақтарының биліктен айырылу кезеңінің сипаты көп жағынан Бинаидың материалдарына ұқсас. Алайда шайбанилер тобының басқа шығармаларда жоқ бірқатар мәліметтер, мысалы, Әбілқайырдан кейін Шығыс Дешті Қыпшақта Жәдігер ханның билік етуі туралы хабар да бар. Дастан мәтінін аударушы және зертеуші В. П. Юдин өз еңбегі үшін Молла Шади қосымша ақпарат көздерін, атап айтқанда, хандар мен олардың серіктерінің өздері ауызша айтқан әңгімелерін немесе «Таварих-и гузиданың» неғұрлым толық редакцияланып үлгірмеген қолжазбаларын пайдаланған деп топшылайды. жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|