А. Байтурсынов 1-том final indd
жүктеу/скачать 1,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Байтұрсынұлы
| 3. Байымдама (зейіндеме)
Көсе сөзбен жазылған шығарма бір пікірді қуаттап, толықтырып баяндаса, баяндауын түрлі сипаттармен дәлелдесе, ондай шығарма байымдама деп аталады. Әуезе, әліптеме, түрлі сөздермен дүние әңгімесі бітпей- ді. Әуезе мен әліптеме дүниедегі жаратынды, жасатынды нәрселердің өздерімен, олардың әдістерімен, жай-күйлерімен ғана таныстырады. Дүниедегі нәрселердің барлығын, олардың қалай өмір шегетінін танумен білім тәмам болмайды. Үйткені 253 дүниедегі нәрселердін бәрі сабақтас, іліктес, құрмалас . Ол сабақтас, іліктес әм құрмаластығы белгілі себептер бойын- ша болып, себеп жүзіндегі белгілі бір заңға мойынсұнып, сол заңның жолынан бұрылмайды. Ол заң табиғат заңы, ол заң жолы табиғат заңының жолы. Нәрселер арасында қандай сабақтастық, іліктестік, құрма- ластық бар екенін ашу жағын, олардың бар болуы қандай себеп- термен, қандай заң бойынша екендігін айыру жағын байымдап, ғалым адамдардың шығарған сөздері пән шығарма деп атала- ды. Пән шығарманың асылы байымдама болады, сондықтан пән шығарманың жалпы аты да байымдама болады. Байымдаманың зор мүшесі төртеу: 1. бастамасы, 2. ұсынбасы , 3. баяндамасы , 4. қорытпасы . Бастамасында әңгіме болатын нәрсе туралы басқалар тарапынан айтылған пікірлер барлығын иә жоқтығын айтады. Оны айтпай бастауға да жазушы ықти- ярлы, сондықтан бастаманы қалай бастау жазушының ықтия- рында десек те болады. Ұсынбасында әңгіме болатын пікірмен таныстырады. Баяндамасында алынған нәрсе баяндалады, оның турасын- да айтылған пікірлерге дәлелдер, сипаттар келтіріледі. Қорытпасында айтылған пікірлердің иә маңызы қайта ай- тылады, иә пікірлерден шыққан жүктеу/скачать 1,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|