А. Байтурсынов 1-том final indd



Pdf көрінісі
бет96/172
Дата27.09.2023
өлшемі1,77 Mb.
#111203
түріБағдарламасы
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   172
Байланысты:
Байтұрсынұлы

3. Байымдама (зейіндеме)
Көсе сөзбен жазылған шығарма бір пікірді қуаттап
толықтырып баяндаса, баяндауын түрлі сипаттармен дәлелдесе, 
ондай шығарма байымдама деп аталады.
Әуезе, әліптеме, түрлі сөздермен дүние әңгімесі бітпей-
ді. Әуезе мен әліптеме дүниедегі жаратынды, жасатынды 
нәрселердің өздерімен, олардың әдістерімен, жай-күйлерімен 
ғана таныстырады. Дүниедегі нәрселердің барлығын, олардың 
қалай өмір шегетінін танумен білім тәмам болмайды. Үйткені
 


253
дүниедегі
 
нәрселердін бәрі 
сабақтас, іліктес, құрмалас
. Ол 
сабақтас, іліктес әм құрмаластығы белгілі себептер бойын-
ша болып, себеп жүзіндегі белгілі бір заңға мойынсұнып, сол 
заңның жолынан бұрылмайды. Ол заң табиғат заңы, ол заң 
жолы табиғат заңының жолы. 
Нәрселер арасында қандай сабақтастық, іліктестік, құрма- 
ластық бар екенін ашу жағын, олардың бар болуы қандай себеп-
термен, қандай заң бойынша екендігін айыру жағын байымдап, 
ғалым адамдардың шығарған сөздері 
пән шығарма
деп атала-
ды. Пән шығарманың асылы байымдама болады, сондықтан 
пән шығарманың жалпы аты да байымдама болады.
Байымдаманың зор мүшесі төртеу: 1. 
бастамасы,
2. 
ұсынбасы

3. 
баяндамасы
, 4. 
қорытпасы
. Бастамасында әңгіме болатын 
нәрсе туралы басқалар тарапынан айтылған пікірлер барлығын 
иә жоқтығын айтады. Оны айтпай бастауға да жазушы ықти- 
ярлы, сондықтан бастаманы қалай бастау жазушының ықтия- 
рында десек те болады.
Ұсынбасында әңгіме болатын пікірмен таныстырады.
Баяндамасында алынған нәрсе баяндалады, оның турасын-
да айтылған пікірлерге дәлелдер, сипаттар келтіріледі.
Қорытпасында айтылған пікірлердің иә маңызы қайта ай-
тылады, иә пікірлерден шыққан


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   172




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет