1 4 6
З-ТАРАУ. Батырдың ер қорганы ретіндегі жауынгерлік кызметі
Тарихшы Манаш Қозыбаев та Абылай ханның жиырма екі жа-
сынан жауға шауып, «Абылайша» деген шабуыл тактикасын тұң-
•
•
доп
ғыш рет қолданып жеңіске жеткенін жазады
Сондай-ақ тарихшы Б. Берлібаев Райымбек батырдың соғыс
кезеңінде «Тұлғама» әдісін пайдаланғанын, қажет болған т а к
та жанын шүберекке түйіп, жаудың ішіне жасырын еніп кететін
тәуекелшіл қасиетін жатық баяндап кетеді. Бұған қоса, Райым
бек батыр он жеті жекпе-жекті басынан кешіргені туралы жазады
391 Райымбек батыр өзіне тиесілі соғыстан түскен үлесті, олжаны
мерт болғандардың бала-шағаларына, мүгедектерге, қарттарға,
жетімдерге жөнелтіп отырған. Райымбек батыр қазақ қоғамында-
ғы ұстаханалық өнерді халық ішіндегі байлық көздерін пайдалану
арқылы оны жауынгерлік дәстүрмен байланыстырған. Ол соғыс-
тан дамылдаған сәттерде қару-жарақ жасап, оны көбейтуге мэн
беріп отырған. Осыған қарағанда оның жасағында қару-жарақты
ретке келтіретін қосын болған. Шикізатты «Темірлік», «Көмірші»
деген жерлерден алып отырған болуы керек. ...Жауынгерлік жо-
рық кезінде арнайы қазақ қосыны көшпелі ұстахана көрігін алып
жүрген. Оны «Желбуаз көрік» деп атаған. Мұндай ұстахана соғыс
кезінде майысқан қару-жарақты түзеп, сөгілген сауыт-сайманды
жамаумен айналысқан. Жауынгерлердің босаған қорамсағын дер
кезінде жебемен толтырған. Аттың тағалануы, ер-тұрманның
жөнделуі, ат эбзелдерінің ретке келтірілуі, қылыштар мен най-
заларды қайрау сияқты соғыз кезінде қауырт істелетін нэрсенің
бэріне осы көрік ұсталары жауап берген 3
9
0
3
9
1
392
Осы жерде отты қару - мылтықтың қазақ жерінде пайда бола
бастағаны туралы материалдарға көз жүгіртуге тура келеді. Мыл-
тықтың түрлері жауынгерлер арасында Орбұлақ шайқасына дейін
XVI ғасырдың ІІ-жартысында-ақ пайда болғаны жайлы деректер
бар. Бұл туралы А.К. Кушкумбаевтың «Военное дело казахов в
XVII-XVIII веках» еңбегінде Қазақстан аумағына отты қарудың
Достарыңызбен бөлісу: 
