Сәулелендіру жарық техникалық қондырғылары

15 
Дене сіңірген сәулелену энергиясы ішінара фотопродукцияға айналады, 
бұл фотодетекторда сапалы өзгерістер тудырады: суда және ауада 
бактерицидті ультракүлгін сәуле бактериялардың құрамын төмендетеді; 
өсімдіктердің жасыл жапырақтарындағы көрінетін сәуле көмірсулардың 
жиналуына әкеледі; ИҚ сәулесі беттерді қыздырады. 
Фотодетектор сіңірген және энергияның басқа түрлеріне айналдырған 
және фотодетектордың сәулеленген бетінің ауданы шамасына жатқызылған 
сәулелену энергиясын сәулелену дозасы немесе экспозиция деп атайды: 
,
)
(
0



d
E
H
эф


(2.1) 
егер
.
const
E
эф




эф
E
H
. 
Осы арақатынастан сәулеленудің бірдей дозасы әртүрлі сәулелену мен 
уақыт қатынасы кезінде алынуы мүмкін. Біреуі, биологиялық нысандар үшін 
Арндт-Шульц Заңын ескеру қажет, оған сәйкес ұзақ уақыт аралығында әлсіз 
қарқындылықты қолдану қажет. 
Ауыл 
шаруашылығында 
қолданылатын 
барлық 
сәулелендіру 
қондырғылары 
келесі 
принциптер 
бойынша 
жіктеледі: 
мақсаты, 
қолданылатын көздің түрі, көздің және қабылдағыштың өзара орналасуы. 
Мақсаты бойынша
. Электромагниттік тербелістер спектрінің қамту аймағына 
байланысты сәулелендіру қондырғылары: 
а) ультракүлгін сәулелену; 
б) көрінетін сәулелену; 
в) инфрақызыл сәуле; 
г) аралас сәулелену. 
Әрбір аймақ өзінің сәулелендіру қондырғыларына сәйкес келеді: 
- ультракүлгін аймақтар С (УК-С С толқын ұзындығы сәулелену λ = 100-
280 нм) 
- бактерицидтік сәуле (суды, ауаны, ыдысты зарарсыздандыру); 
- ультракүлгін аймақтар
В
(УК-Втолқын ұзындығы λ =280-315 нм) 
- күшті биологиялық әсер ету аймағы (өмірлік (эритемалық) сәулелену, 
тірі организмдерді ынталандыру және емдеу); 
- ультракүлгін а аймағының қосындысы (толқын ұзындығы λ =315–380 
нм болатын УК– А) - тиімді люминесценция (люминесценттік талдау 
қондырғылары); 
- барлық ультракүлгін сәулеленудің нақты аймағы — толқын ұзындығы 
λ = 100 - 380 нм болатын ультрафиолет) - тұқым материалын егу алдындағы 
өңдеу қондырғылары; 
- фотосинтетикалық белсенді радиация (сәуле толқынының ұзындығы = 
400-700 нм) - физиологиялық белсенді радиация (өсімдіктерді сәулелендіруге 
арналған қондырғылар); λ 

16 
- көрінетін сәулелену аймағы (толқын ұзындығы λ = 380– 760 нм 
болатын ВИ) - жұмыс және технологиялық сипаттағы жарықтандыру; 
- жақын инфрақызыл сәулелену аймағы (толқын ұзындығы = 760– 10 
000 нм) —қыздыру, жылыту, кептіру; λ 
- сб-аралас сәулелендіру қондырғылары (УК және ИҚ-сәулеленуді, УК 
және көрінетін сәулеленуді бірлесіп пайдалану). 
Жалпы 
жағдайда 
сәулелендіру 
қондырғыларын 
2.1-суретте 
көрсетілгендей жіктеуге болады. 
2.1 сурет- Сәулелендіру қондырғыларының жіктелуі 
Қолданылатын көздің түрі бойынша
. Қолданылатын көздің түріне 
айланысты сәулелендіру қондырғылары: 
- газ разрядты шамдармен: 
а) төмен қысымды, 
б) жоғары қысымды; 
- инфрақызыл шамдармен 
Өндіргіш пен қабылдағыштың өзара орналасуы бойынша
. Сәулелену 
көзі мен қабылдағыштың өзара орналасуы бойынша сәулелендіру 
қондырғылары: 
– стационарлық қондырғылар - сәулеленудің барлық кезеңінде көз бен 
қабылдағыштың өзара орналасуының өзгермейтіндігі;
Жасанды сәулелену 
көзімен 
Аралас әрекет 
Фотофизикалық 
әрекет 
Когерентті емес 
сәулелену көздерімен 
Когерентті сәулелену 
көздерімен 
Адам үшін 
Фотохимиялықәре
кеті 
Фотобиологиалық 
әрекеті 
Өсімдіктер үшін 
Жануарлар мен 
микроорганизмдер 
үшін 
Сәулелендіру 
қондырғылары
Табиғи 
сәулеленумен 

17 
– жылжымалы қондырғылар - бір жұмыс циклі кезінде көз бен 
қабылдағыш өз орнын ауыстырғаннан кем дегенде бір рет;
– жылжымалы қондырғылар - немесе сәулелендіргіш қабылдағыштың 
үстінен үздіксіз қозғалады немесе қабылдағыш сәулелену блогының астында 
үздіксіз қозғалады. 

жүктеу/скачать 2,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: