28
Хромосома ережелері:
1.
Хромосома саны әрқашанда тұрақты;
2.
Ағза хромосомалары жұпты (гомологты);
3.
Хромосомалардың жеке даралық ерекшелігі бар;
4.
Хромосомалар құрылысы жағынан үздіксіз.
Хромосоманың индері және
центромерасы бар, ол хромосоманы екіге
бөліп тұрады (11-12 суреттер). Центромераның орналасуына байланысты
хромосомаларды мынадай түрлерге бөледі:
- метацентрлі – центромерасы орта бөлігінде орналасқан хромосома, мұндай
хромосоманың иықтарының ұзындығы бір-бірімен шамалас болып келеді;
- субметацентрлі - центромера бір ұшына қарай орналасқан, иықтары
әртүрлі ұзындықпен орналасады;
- акроцентрлі - центромера хромосоманың шетіне өте жақын орналасқан,
оның қысқа иығы жарық
микроскобында байқалмайды;
- телоцентрлі – жалғыз иықтан құралған.
11 сурет . Хромосомалардың түрлері
29
12 сурет. Y-хромосомалар Х-хромосомалардың көріністері
Хромосомалар
жасушалардағы
тұқымқуалаушылық
материалы
болғандықтан, кез-келген биологиялық түрлерде, олардың саны тұрақты
болады. Хромосома жиынтығының диплоидтық саны (2n) – дене
жасушаларында, гаплоидтық саны (n) – жыныс жасушаларында болады.
Кейбір ағзалардың хромосома жиынтығы (2n, n) 2-ші кестеде келтірілген.
Кесте 2. Кейбір ағзалардың хромосомаларының
жиынтығы
Достарыңызбен бөлісу: