А. Р. Рустенов, Н. Ж. Елеугалиева генетика практикумы
Ұрпақтың қан тобы: мүмкіндік ( % )
жүктеу/скачать 4,96 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ұрпақтың қан тобы: мүмкіндік ( % )
І ІІ ІІІ IV I + I I ( 100 % ) - - - I + II I ( 50 % ) II ( 50 % ) - - I + III I ( 50 % ) - III ( 50 % ) - I + IV - II ( 50 % ) III ( 50 % ) - II + II I (25 % ) II ( 75 % ) - - II + III I ( 25 % ) II ( 25 % ) III ( 25 % ) IV ( 25 % ) II + IV - II ( 50 % ) III ( 25 % ) IV ( 25 % ) III + III I ( 25 % ) - III ( 75 % ) - III + IV - I ( 25 % ) III ( 50 % ) IV ( 25 % ) IV + IV - II ( 25 % ) III ( 25 % ) IV ( 50 % ) Қабылданған номенкулатура бойынша I O , II A , III IV ABO белгiлендi. Мендель заңы бойынша қан тобының тұқым қуалауы Мендель заңы бойынша І қан тобы бар ата-анада тек қана І қан тобы бар бала туылады. І және ІІ қан тобы бар ата-анада сай қан тобы болады. IV қан тобы бар ата-анада І топтан басқа барлық топтар кездеседі. Ал ІІ және ІІІ топтары бар ата-анада ұрпақта кез-келген қан тобы болуы мүмкін. 142 Кейбір адамдарда А және В антигені кездеседі, бірақ олардың қасиеті жоқ. Бұл өте сирек кездеседі, көбінесе үндістерде. Осыған орай бұл жағдай «Бомбей феномені» деп аталды. Бiр адамның қанында аттас заттар (А- , В- ) болмайды. Егер бұл заттар кездесетiн болса онда агглютинация (эритроциттердiң желiмденуi) байқалады. Адам қанын 4 топқа бөлу оның қай тобын қай топқа құюға болатынын анықтап бердi. Осы төрт топтағы қан АВО жүйесiндегi топтар деп аталады. Бұлардың iшiнде қаны I топқа жататын адамдар (46%), II топтағылар 42 % ,III топтағылар- 9%, IV топтағылар-3%. Қан құрамында қосымша аглютининдер болады(А, А, А М,N, SP т.б.). Адам қанында Rh- аглютиноген алғашқы рет macacus rhesus атты маймылдың қанынан табылған. Кесте 15. Адам қанының агглютининдiк және агглютиногендiк сипаттары Қан сарысуының агглютининдiк сипаты Эритроциттердiң агглютиногендiк сипаты I (О) II (А) III (В) IV (АВ) I және II III IV О - - - - + - + - + + - - + + + - Кесте 16. Резус-фактор бойынша тұқым қуалау Анасының қан тобы Әкесінің қан тобы Rh(+) rh(-) Rh(+) Кез-келген Кез-келген rh(-) Кез-келген Резус-теріс Барлық адамдардың 86 %- де резус аглютиногенi бар, 14%- де резус агглютиноген болмайды. Сондықтан Rh + бар және Rh- жоқ деп екi топқа бөледi. Терiс резус- факторлы адамға оң резус факторлы қан құйылса реципиент организмiнде қорғағыш денелер- антирезус фактор түзiледi. Осындай реципиентке екiншi рет Rh+ факторлы қан құйылса, аглютинация жүредi де адам өледi. Қан тобы мен резус фактор тұқым қуалайды. Оны генетика заңдылықтарын пайдалана отырып түсiндiредi. Қандағы аглютиногендер ғана тұқым қуалайды, сондықтан баланың қан тобы ата-анасына ұқсамауы мүмкiн. Мысалы, әкесiнiң қаны IV топқа жатса, оның қанында А және В аглютатиндерi болса, ал анасының қанында I топ аглютиногенi жоқ болса, нәрестенiң қаны I, II, III, IV топқа жатуы мүмкiн. Ата-анасының қаны бiр топқа жатса, олардың 143 аглютиногендiк белгiсi гомозиготалық не гетерозиготалық болғандықтан арғы аталарынан берiлген белгiсiне байланысты бала қаны басқа топқа жатуы мүмкiн. Қан тобына байланысты адамның мінезінің құрылуы жүктеу/скачать 4,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|