А. Р. Рустенов, Н. Ж. Елеугалиева генетика практикумы
Аутосома – екі жыныста бірдей хросомалар. Жыныстық
жүктеу/скачать 4,96 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Y-хромосомалар Х-хромосомаларға
| Аутосома – екі жыныста бірдей хросомалар.
Жыныстық (гетерохромосомалар) хромосомалардың әртүрлілігі Х - хромосомалар 300 аурулармен байланысты (дальтонизм, аутизм, гемофилия, ақыл – ойдың дамуы, мускульдік дистрофия). Y-хромосомалар Х-хромосомаларға қарағанда кіші гендердің саны аз. Тек қана Y-хромосомадағы бірнеше белгілер анықталған және атадан барлық балаларына, немерелеріне берілуі тиіс Жынысты анықтауда хросомалардың 5 типі болады : Тип ♀ХХ, ♂ХУ Бұл сүтқоректілерге тән, соның ішінде адамдарға, құрттарға, шаянтәрізділерге, көптеген жәндіктерге, кейбір балықтарға Тип ♀ХУ ♂ХХ 145 Бұл құстарға, бауырмен жорғалаушыларға, кейбір қосмекенділер мен балықтарға, кейбір шыбын-шіркейлерге (қабыршаққанаттыларға) тән Тип ♀ХУ ♂Х0 0 хромосоманың жоқтығын білдіреді ( кейбір түзуқанаттыларға тән) Тип ♀Х0 ♂ХУ Кейбір жәндіктерге тән (қосқанатты-цикадалар) 146 Гаплоидты-диплоидты тип: 2n n Құмырсқаларда және араларда кездеседі: аталығы ұрықтанбаған гаплоидты жұмыртқа жасушасынан дамиды (партеногенез), аналығы – ұрықтанған диплоидты). 57 сурет. Адам жынысының шығу мүмкіндіктері Дрозофиланың және көбелектің гинандроморфы, зиготаның бірінші бөлігінде бір клеткада X-хромосома жоғалу себебінен пайда болады. Соның арқасында ағзаның жарты денесі ұрғашы, екінші жартысы еркекке ұқсас ұрпақ пайда болады. Қазіргі кезде адам геномы толығымен зерттелінген және хромосомалардың тіркесу тобтарыда анықталу үстінде (58 сурет). 58 сурет. Хромосомаларлың тіркесу тобтарының көрінісі Егер Х-хромосомада гемофилия ауруының рецессивті гені болса, барлық ұрпақта еркектер гемофилик болып туылады, Y-хромосомада доминантты аллель болмайды. 147 • Табиғатта кездесетін көптеген ағзалардың арасындағы аталықтар мен аналықтардың ара қатынасы шамамен 1:1 қатынасындай болады. • Адам мен жануарлардың хромосома жиынтығында аутосомалық хромосомалармен қатар, жыныстық хромосомалар болады. Аналық жыныс хромосомалары гомогаметалы, яғни ХХ, ал аталық жыныс хромосомалары гетерогаметалы ХУ болып келеді. • Жыныстық хромосомаларда орналасқан гендер арқылы тұқым қуалауды жыныспен тіркесіп тұқым қуалау деп атайды. жүктеу/скачать 4,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|