А. С. Кузнецов ішкі жану қОЗҒалтқышы- ның ҚҰрылымы мен жұмысы

23
үшін, оның жиіліктерін едәуір тереңдікте шыңдайды (2...4 мм).
Өңдеуден кейін білікте массаның дұрыс бекітілуін тексереді. Кейбір таңбалы қозғал- 
тқыштарда (ЗМЗ,ВАЗ)арнайы беріктігі жоғары магнилі шойыннан құйып жасайды. Шой- 
ыннан жасалған білік, болаттан жасалған білік секілді кесу мен өңдеуден өтеді. Түбірлі мой 
ынды білікті қозғалтқыштарын картер ұстағыштарына орнатады, ал шатунға шатунның 
бастиегін орнатады. Түбірлі және шатунды мойын бет арқылы қосылады. Мойынның бетке 
қарай өту орны – галтел деп аталады. Иінді біліктің артқы түбір мойны әдетте, қозғалтқыш 
картерінен майдың ағып кетуін болдырмайтын құрылғысы болады.
Қатарлы төрт цилиндрлі қозғалтқыштар біліг үш немесе бес тіректе орнатылады. Тірек- 
тер саны неғұрлым көп болса, соғұрлым білігтің қаттылығы жоғарылайды және жұмыс істе- 
уіне жақсы шарттар туындайды. Тіректер саны ең көп біліг — толық тіректі деп аталады. 
Біліктің түбірлі мойнындағы шатунға май жіберу үшін арнайы каналдар теседі, ал шой- 
ыннан жасалған білігтер құйю кезінде түтіктер жасайды. Иінді біліктердің шатун мойын- 
дары кір аулағыштармен жабдықталады. Олар майдың тазалауын айтарлықтай жақсартады. 
Кір аулағыш ойылып жасалған шатун мойнындағы камераны білдіреді. 6. кір аулағышқа 
май , мойынтірек арнасы арқылы түседі. Иінді біліктің қарсы саңылаулары 22, түбірлі 
мойынтіректерді түсіру үшін қызмет етеді. Иінді біліктің айналу кезіндегі орта тепкіш 
күштердің әсерінен туындаған немесе қозғалыс бөлшектеріне инерция күшінің тұрақты
түсіп тұруы үшін қызмет етеді.
Қарсы салмақты әдетте, кривошип беттерімен біртұтас қылып жасайды немесе беттері- 
не арнайы болттармен бекітеді. Дизельдердің иінді біліктердің, әсіресе берік және қатты 
қылып дайындайды. Оған арнайы болаттың арқасында қол жеткізеді.
Иінді білік блогтың төменгі бөлігінде орналасқан картерде орнатылады. Ол цилиндр 
блогымен немесе цилиндр блогымен жалғанатын жеке бөлшек ретінде құйылады және 
түбір мойынтіректер орналасқан иінді білігке орнатады.
Әр түбірлі мойынтірек картердің қаығларында орналасқан ұялардан және ұяларға дәл 
кіретін екі немесе төрт болтпен бекітілетін қақпақтардан тұрады. Дәлділікті арттыру үшін 
түбір мойынтіректер мен қақпақтарды жақсылап өңдейді. Сондықтан қақпақтар өзара 
ауыспайды және картерде әрқайсысы өздеріне тиісті орындарда тұрулары керек. Карбюра- 
торлы қозғалтқыштардың түбірлі мойынтіректері үшін жұқа қабырғалы, болат алюминиилі 
шатун мойынтіректері секілді сыналар қолданылады. Шатунды мойынтіректерге қарағанда
, сыңалар қалыңдығы есе артық. Мойынтірек шеттері мен түбірлі мойын галтелдері ара- 
сындағы білігте саңылаулар болады. Олар қызып кету кезінде білігтің кеңеюі үшін қажет.
Қысымның ішкі бетінде май өту үшін арналған арналар мен тесіктер жасалады. Қо- 
сымша ұяларын паз тіректері арқылы тіркейді.түбірлі мойынтіректің болттары қосымша 
деформациясын болдырмау үшін 4 белгіленген күшпен қатал түрде созаы. Әр түрлі типті 
қозғалтқыштың болттары керу кезі 70-110 Н*М шамасында болуы керек. Болттардың әдетте 
ұсақ бұрандасы болады.
Түбір мойынтіректерінің бірі әдетте – анықтаушы болады. Ол біліктің остік ығысуын 
болдырмас үшін қызмет етеді. Жұқа қабырғалы анықтаушы қосымша әдетте, алдыңғы мой- 
ынтірек болып табылады. Бұл жағдайда біліктің алдыңғы мойнында , екі торапты алюми- 
нийден жасалған тіреуіш таңба 24 бекітіледі. 25 Шайбақ бүйір беті мойынның тегістелген 
бетімен және арнайы қажырлы сақинамен 26 жанасады. Біліктің остік саңылауы 26 және 
анықтаушы мойынтірек (0,1- 0,2мм) құрайды.

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: