А. Т. Хусаинов агроэкология оқу құралы / Учебное пособие
Суландырудың экологиялық салдары
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
| 2. Суландырудың экологиялық салдары.
Суландыру – топырақтың өнімділігін арттырудың ертедегі әдісінің бірі, ал қазіргі кезде – табиғи суландырылуы тұрақсыз және жеткіліксіз аймақтарда ауыл шаруашылық интенсификация өндірісінің негізгі бағыты. Суландыру жерлері анықталған табиғи заңдылығына негізделген, мысалы, минимум және оптимум заңдары. Мелиорациялық шараларды іске асыруда бұл заңдылықтың пайда болуы топырақтың және өсірілетін дақылдардың өнімділігін арттыруды В.Р. Вильямс зерттеп, гылыми топырақтанудың негізі ретінде ұсынған. Жоғарлатқан азық-түлікті топырақтың тұздылығы суды жууылуымен дренаж әсерінен тез еритінді тұздылықтары жойылады, еритінділері 2 г/л аса болады. Суды өткізуі төмен болғанынан мелиорация топырақтың бақша тұздылығы гипстен тұрмайтындары нашар бағынады. Осы жағдайларда ауылшаруашылық егіншлігінің егінен жоғарлату үшін түрлі тұзды түрлі өсімдіктерді жинақтау қажет. Көбінесе тұздылығы тиімді емес болып келеді. Бұл процесті екінші ретті - тұздылық деп аталады. Топырақтарды тұздаланған деп санайды. Егер олар 0,10% аса болсатоксикалық массасы 0,25% өсіеді тұздылығы тығыз қалдықты болады. Екінші ретті тұздылығының дренажы жеткіліксіз болса, онда ол апаттық жағдайға әкеледі. Топырақта тұздардың көп болғанынан жерлердің массивтерікерексіз болып қалады, сондықтан ауылшаруашылық пайдаланудан шығаруға мәжбүр етеді. Жер ресурстарды пайданудың маңызды тәсілі ол ауылшаруашылықтардағы жер реттеуі болып табылады. Суланған жерлер 14,3 % бірақ жалпы ғаламшарымыздың ауданынан ауылшаруашылығы 40% ғана алады. Субтропикалық жеміс- жидек суаландыруында 2-3 есе егіні болады, ал жүзімде, көкөністерде 3-4 есе жоғары суаландыруға қарағанда жоғарылау болады. Тұздалған топырақтары құрғақ аудандарда дамыған, бірақ тұздылық процессі жоғарыылғалды болуы мімкін. Топырақтың тез тұздалуының себебі-бүл. Суаландырудың дұрыссыздығы, бүл барлық табиғи зоналарда болуы мімкін. Үлкейген номаларда грунттық суларының жоғарылауы пайда болады, топырақ капилярларының еритін тұздары көтеріледі. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|