Арнау өлеңдері Ақан мұрасында жанрлық түрдің бірі ретінде

Поэзия сырттай қарағанда біртұтас көрінгенімен, оның да жанрлық түрлері көп екенін байқаймыз. Мəселен, Ақан сері мұрасындағы жанрлық түрдің бірі — арнау өлеңдер.

Арнау түрінде жазылған өлеңдер əлем əдебиетінде, соның ішінде қазақ поэзиясында баршылық. Қазақ арнау өлеңдерінің бұлақ көзі тереңнен арна тартады. Зерттеушілердің айтуына қарағанда, сонау VI–VIII ғасырлардағы Орхон ескерткіштерінде «Түркі халқы, тыңдаңдар!» деп басталатын арнау өлең бар екені белгілі.

Ақанның арнау өлеңдері не бірыңғай мақтаудан, не бірыңғай даттаудан тұрмайды. Көбіне адамдардың жақсы мінез-құлығына сүйініп, ризалық білдіреді.

Бірде Көкшетау еліне келін алуға ақмолалық құда-күйеулер «Əнші жоқ Қараөткелде менен асқан» деп шырқайтын Ғазиз əншіні ала келген екен. Той жасалып, ақындар, əншілер, қобызшы- домбырашылар жиналады. Сол үлкен тойға Көкшетау елі Ақанды алғызыпты.

Ойын-тойдың гүлі Ақан сері келіп жеткенде, Ғазиз «Құлагер» жырын күңірентіп қоя береді.

Əннің бітер тұсында Ғазиз:

 Ай, Бөрібай, Ай, Бөрібай.

 деген қайырма қосады.

Ғазиздің іші-бауырыңды елжіретіп, ішкі сарайыңды, санаңды баурап айтқан əнін естіген Ақан сері:

Басасыз шаттандырып «Құлагерді»,

Басқан сайын ашасыз ішкі зарды.

Ақмола уезінің өнерпазы

Мадақтамай болмайды Ғазиз ерді.

 Жігіттің дүрри жауһар дүрі екенсіз,

Ғазиз ақын:

– Құлагерден де жүйрік бір ат тауып берсем, қайғыңыз сейілер ме еді? — деп тіл қатады. Серінің сондағы айтқаны:

 Биеден енді тумас ондай құлын,

Ғазиздің азаматтығын лайықты бағалап, жиын-тойдың гүлі, «жігіттің дүрри жауһар дүрі екенсіз» деп тегін айтпасы кəміл. Себебі халық əншісі, ақын, композитор Ғазиз Файзоллаұлы — өз дəуірінің саналы, санаулы саңлақтарымен қатарлас шыққан өнерпаз, сері. Өзінің төлтума əндерін он екі тілді гармонмен орындаған. Мұндай қасиет екінің біріне бұйыра бермейді. Сондықтан Ақан сері оған құрметпен қараған, өнеріне ден қойған:

 Дəм айдап Көкшетауға келіп қапсыз,

Жақсымен танысуға жыр екенсіз.

Елдегі ақын-əнші екеу болса,

Дəл соның қатарында бірі екенсіз.

 Бұл — Ақан секілді атақты өнер иесінің Ғазиз ақынға берген əділ бағасы.

Ақанның арнау өлеңдерінің көлемі шағын болып келеді. Ол «Бименде болысқа» деген арнауында:

 Əуелі сөзі бастайын бір Құдайдан, Құдай егіз жаратқан —