Aбaй aтындaғы Қaзaқ ұлттық педaгогикaлық универcитеті



Pdf көрінісі
бет57/83
Дата12.04.2022
өлшемі1,77 Mb.
#30688
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   83
Байланысты:
disser

two brothers to be in confinement for a period of time». 
Енді  ағайындылардың  кішісі  «poor  Jack»-пен  байланысты  үшінші 
элементарлық  сюжетті  қарастыратын  болсақ,  бұл  жоспарды  талдау 
«сыйға  тартушы  кейіпкерді  сынаққа  алады»  және  «кейіпкерге  болашақ 
сыйға тартушының іс-әрекеті әсер етеді» сценарийлерімен басталады. Бұл 
сценарийге  қатысушылар  «poor  Jack»  және  «  and  old  man».  Сыйға 
тартушының  мақсаты  –  кейіпкерді  сынақ  арқылы  тексеру,  кейіпкердің 
мақсаты – сынақтан өтіп, көмек алу: «At last he came to an old house, near 
a great forest, and there was an old man sitting  out by the door, and his look 
was  enough  to  frighten  you  or  anyone  else;  and  the  old  man  said  to  him: 
«Good  morning, my  king's son». «Good  morning to  you, old gentleman» was 
the young prince's answer; frightened out of his wits though he was. he didn't 
like  to  give  in.  The  old  gentleman  told  him  to  dismount  and  to  go  in  to  have 
some refreshment, and to put his horse in the stable, such as it was. Jack soon 
felt  much  better  after  having  something  to  eat,  and  began  to  ask  the  old 
gentleman how he knew he was  a king’s son. «Oh dear!» said the old man, «I 
knew that you were a king's son, and I know what is your business better than 
what you do yourself. So you will have to stay here tonight; and when you are 
in  bed  you  mustn't  be  frightened  whatever  you  may  hear.  There  will  come  all 
manner  of  frogs  and  snakes,  and  some  will  try  to  get  into  your  eyes  and  your 
mouth, but mind, don’t stir the least bit or you will turn into one of those things 
yourself». 
Ағылшын  және  қазақ  ертегілерінің  үстіңгі  құрылымдары 
сәйкес  келгенімен,  сценарий  алгоритмдері  өзгеше  болып  келеді. 
Қазақ  ертегісінде  бала  бірнеше  түрлі  шарттарды  орындап,  сынаққа 


 
93 
 
алынса,  ағылшын  ертегісінде  кейіпкер  түс  арқылы  ғана  сыналады. 
Алайда  қазақ  ертегісінде  де  «түс»  ұғымы  орын  алады,  бірақ  ол 
«зиян  келтіру»  сценарийімен  байланысты.  В.Я.Пропптың  айтуы 
бойынша:  «Түс  сынақтың  ерекше  формасы,  ол  өлілер  мекеніне  ену 
амалы  болып  саналады»  [132,  173  б.].  Сынақтан  өткен  «poor  Jack» 
сиқырлы  шұмаққа  ие  болады.  Терең  құрылым  деңгейінде  бұл  «кейіпкер 
иелігіне сиқырлы құрал алады» фреймі және ол «а ball of yarn» и «between 
the  horse's  two  ears»  слоттарынан  тұрады  (№14  қызмет):  «After  that  out 
came  a  fresh  horse  for  the  young  prince,  and  the  old  man  gave  him  a  ball  of 
yarn, and he flung it between the horse's two cars». 
Келесі  кейіпкер  -ортаншы  ағасы  барады.  Бұл  фрейм  «кейіпкер 
іздеп  жатқан  затының  орнына  келеді»  (№15  қызмет)  деп  аталады, 
ал  оның  слоттары:  «he»,  «as  fast  as  the  wind».  Қазақ  ертегісіндегідей, 
ертегі  уақыты  «ықшамдалып  қысқарып»,  кейіпкер  бір  сәтте  қажетті 
жеріне  жеткізіледі.  Одан  кейін  екінші  сыйға  тартушымен  кездесуі  орын 
алып,  ол  да  терең  құрылымның  жұп  сценарийімен  айқындалады:  «сыйға 
тартушы  кейіпкерді  сынаққа  алады»  және  «кейіпкерге  болашақ  сыйға 
тартушының  іс-әрекеті  әсер  етеді».  Сценарийге  қатысушылар  –  «poor 
Jack»  және  «an  old  man».  Егер  де  қатысушылар  бірінші  сыйға  тартушы 
жағдайындағыдай  қалғанымен,  бірақ  сынақ  сипаты  өзгереді:  «When  he 
rode up tn the door he had the same salute as from the first old man, but this 
one  was  even  uglier  than  the  llrst  one.  He  had  long  grey  hair,  and  his  teeth 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   83




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет