Абай өлеңдеріндегі метафоралардың қызметі Абай өлеңдері көріктеу құралдарын өте ұтымды, өте әсерлі қолданған, соның ішінде лексикалық стилистикалық әдіс-тәсілдерді ерекше қолданған. Эпитет, метафора, теңеу секілді лексикалық әдіс – тәсілдердің қалай қолданғанына талдау жасайық: Сөздің тура, өз мағынасында емес, ауыспалы, өзге мәнде жұмсалуы метафора, яғни метафора кезінде сөздің ішкі не сыртқы ұқсастық белгілері негізге алынады. Бұл Абай өлеңдерінде метафора бір бейне тең секілді сөздер арқылы жасалынған. Қайғың болар шермен тең, Қара көңілім жермен тең. Сенсіз маған жат төсек, Болар бейне көрмен тең. Маңдайдан тура түскен қырлы мұрын, Ақша жүз, алқызыл бет тіл байлады. Аузын ашса, көрінер кірсіз тісі, Сықылды қолмен тізген, іш қайнайды. Жүрегі - айна, көңілі - ояу, Сөз тыңдамас ол баяу.
Ілиясым,биікке бағдар,қанатым,
Тілі өткір,алмас қылыш болатын. Құнарлы аудан Жетісудың ұрпағы, Тіл құнарын байытып,саптап алатын.
Ақыл керек, ес керек, мінез керек,
Ер ұялар іс қылмас қатын зерек. Салақ, олақ, ойнасшы, керім-кербез, Жыртаң-тыртаң қызылдан шығады ерек.
Мен паң едім, Бейқам едім, Еш нәрседен қайғысыз. Құдай берген бұл достық – кәннің бірі, Мұңдасқанда қалмайды көңіл кірі.
