Абдигалиева т. Б

10 
Римде (1603ж.) алғашқы Ғылым академиясы – Деи Линчеи академиясы 
құрылды, оның қалаушысы Г. Галилей болды. Лондонда (1660) Еуропаның 
жетекші ғылыми орталықтарының бірі – Лондон Корольдік қоғамы құрылды. 
Ол 1665 жылдан бастап әлемнің көне ғылыми журналдарының бірі – 
Философиялық жазбаларды шығарды. Кәсіби журналдың атынан ең маңызды 
ғылыми нәтижелерді бағалау қалыпқа айнала бастады.
Осы кезеңдегі ғылымның жетістіктері (Галилей 1564-1642 жж., Декарт 
1595-1650 жж., Ньютон 1643-1727 ж.ж. және т.б.) оның жоғары мәдени 
құндылық ретінде қалыптасуына және бірінші ғылыми революция болып, 
әлемнің механикалық суретін қалыптастыруға ықпал етті. 
Зерттеулерді ұйымдастыруда (химиялық және физикалық) айтарлықтай 
өзгерістер XIX ғасырдың ортасында орын алды. Алғашқы зертханалар 
Лейпциг, Геттинген, Гейдельберг университеттерінде ашылды. 1872 жылы 
Ресейде физик А.Г. Столетовтың бастамасымен бірінші зертхана 
ұйымдастырылды. 
Кейіннен 
көптеген 
зертханалар 
ғылыми-зерттеу 
институттарына 
айналды. 
Осылайша, 
ғылыми 
мектептерді 
қалыптастырудаалғашқы бастамалар жасалады. 
Университеттік зерттеу зертханаларының пайда болуынан қазіргі заманғы 
ғылым пайда болды, өйткені олар өз жұмысына студенттерді тартып, 
қолданбалы маңызы бар зерттеулер жүргізді. Білім берудің жаңа моделі 
нарықта ғылыми білімге қол жеткізуді болжайтын тауарлардың пайда болуына 
әкелді. Мысалы, XIX ғасырдың ортасынан бастап әлемдік нарықта түрлі улы 
химикаттар, тыңайтқыштар, жарылғыш заттар, электротехникалық тауарлар 
және т.б. пайда болды. Бұл электрондар мен радиоактивтілік құбылыстарының 
ашылуымен, сондай-ақ Эйнштейннің салыстырмалылық теориясының пайда 
болуымен байланысты болды. Дағдарыс жаңа төңкеріспен шешілді. Ғылымда 
ұжымдық еңбек пайда болып, күрт өсті және техникамен берік байланыста 
болды. 
XX ғасырда әдіснамалық зерттеулер жылдам дамыды. Бұл ғылымдағы, 
техникадағы, әлеуметтік және қоғам өмірінің басқа да салаларындағы 
революциялық өзгерістерге байланысты болды. Әдіснамалық зерттеудің 
дамуына ғылыми білімнің интеграциясы мен саралау процестері, классикалық 
қайта құрулар және көптеген жаңа пәндердің пайда болуы, сондай-ақ, 
ғылымқоғамның тікелей өндірістік күшіне айналуы айтарлықтай күшті әсер 
етті. 
Бүгінгі таңда қоғам алдында көптеген ғылымдардың өзара іс-қимылының 
арқасында жүзеге асырылатын ірі ауқымды бағдарламаларды талап ететін 
экологияның, демографияның, урбанизациялаудың, ғарышты игеру және тағы 
басқалармен байланысты көптеген жаһандық проблемалары туындауда. Әр 
түрлі бейіндегі мамандардың күш-жігерін біріктіріп, кешенді объект (жүйе) 
туралы ақпараттың принципті толық емес және белгісіздігі жағдайында әртүрлі 
түсініктер мен шешу тәсілдерін біріктіру қажеттігі туындайды. Осы 
мәселелердің барлығы түрлі ғылымдардың тиімді өзара іс-қимылы мен 
әдістерінің синтезін (жүйелі тәсіл, теориялық кибернетика, В.И. Вернадскийдің 

11 
ноосферасының тұжырымдамасы және т.б.) қамтамасыз ете алатын әдістер мен 
құралдардың әзірленуіне алып келді. 
 
1.2 Ғылым классификациясы 
 
«Ғылым» ұғымының бірнеше негізгі мағынасы бар. 
1. Ғылым – табиғат, қоғам, қоршаған ортаны ойлау және тану туралы жаңа 
білімді жүйелендіруге және әзірлеуге бағытталған адам қызметінің саласы. 
2. Ғылым – бұл қызметтің нәтижесі, яғни алынған ғылыми білім жүйесі. 
1.3 Ғылымның бағыттары 
3. Ғылым – қоғамдық сананың бір түрі, әлеуметтік институт. Бұл мағынада 
ол ғылыми ұйымдар мен ғылыми қоғамдастық мүшелерінің арасындағы өзара 
байланыс жүйесін білдіреді, сондай – ақ ғылыми ақпарат жүйесін, ғылым 
нормалары мен құндылықтарын және т.б. қамтиды. 
Ғылымның тікелей мақсаттары: 
- объективті және субъективті әлем туралы білім алу; 
- объективті ақиқатқа жету. 
Ғылым міндеттері: 
-фактілерді жинау, сипаттау, талдау, қорыту және түсіндіру; 
- табиғат, қоғам, ойлау және таным қозғалысының заңдарын анықтау; 
- алынған білімді жүйелеу; 
- құбылыстар мен процестердің мәнін түсіндіру; 
- оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді болжау; 
- алынған білімді практикалық пайдаланудың бағыттары мен нысандарын 
белгілеу. 
Ғылым ғылыми зерттеу институттар жүйесінде, жоғарғы оқу 
орындарының және т.б. бағыттарға байланысты әр түрлі түрлерге жіктеледі 
(сурет 1.3). 
-
Физикалық-математикалық 
ғылым 
- Химиялық ғылым 
- Биологиялық ғылым 
- Техникалық ғылым 
- Ауылшаруашылық ғылым 
- Экономикалық ғылым 
- Философиялық ғылым 
- Заңдар ғылымы 
- Педагогикалық ғылым 
-Медициналық ғылым 
- Фармацевтік ғылым 
Ветеринарлық ғылым 
- Өнертану 
-
Архитектура 
- Психологиялық ғылым 
- Социологиялық ғылым 
- Саяси ғылым 
- Мәдениеттану 

12 
Ғылым классификациясы. 
Ғылымда ең үлкен танымалдылыққа Ф. 
Энгельстің «Табиғат диалектикасында» атты классификациясы ие болды. Ол 
материяның төменнен жоғарыға қарай дамуын негізге ала отырып, ғылымды 
механика, физика, химия, биология және әлеуметтік ғылымдар деп бөлді. 
Материя қозғалысының формаларын субординациялауда осы қағидатқа 
негізделіп Б.М. Кедровтың ғылыми классификациясы қалыптасты. Ол материя 
қозғалысының алты негізгі түрін ажыратты: субатомдық-физикалық, химиялық, 
молекулалық-физикалық, геологиялық, биологиялық және әлеуметтік. Қазіргі 
уақытта ғылымды саласына, пәніне және таным әдісіне байланысты төмендегі 
топтарға бөледі: 
1. табиғат туралы-табиғи; 
2. қоғам туралы – гуманитарлық және әлеуметтік; 
3. ойлау және таным туралы – логика, гносеология, эпистемология, 
герменевтика және т.б. 
Ғылым кандидаты немесе ғылым докторы ғылыми дәрежесін алу үшін 
диссертацияларды қорғау, келесідей ғылым салаларына бөлінген: 
- физика-математикалық, 
- химиялық, 
- 

жүктеу/скачать 1,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: