Абдыхалыкова жазира есенкелдиевна
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
| «Ақпаратты жеткізуші» функциясы студенттің қызығушылығы, құндылықтары, мамандануы (специализация) бойынша әртүрлі болып, студенттің тұлғалық, кәсіби көзқарастарына сай жекетұлғаға бағытталған оқыту арқылы жүзеге асады.Оған қоса, студенттің қажеттіліктері мен мақсаттарын, психикалық, эмоционалдық, іс - әрекеттік ерекшеліктерін анықтау, студенттің дамуына араласу стратегиясын жасау жатады. «Бағыттаушы тұлға» ретіндегі функциясы кәсіби бағыт–бағдар беру, оқу дағдылары, жекетұлғалық қарым-қатынастан туындайтын дау-дамайлы жағдайларды шешу туралы ақпаратты білу жауаптылығымен түсіндіріледі. «Тәлімгер» функциясына студентті ынталандыру, қолдау, оның жеке басын сыйлау, студенттің өзі туралы берген ақпаратты құпия түрде сақтау және т.б. жатады. Мұнда, эдвайзерлердің, студенттерге кампус өмірі туралы қосымша кеңес беруден бас тартатын оқытушылардың рөлін алмастыратыны белгілі болды.
Зерттеу барысында, біз эдвайзердің академиялық кеңес беру іс-әрекетінің нәтижелік көрсеткішіне қатысты бір топ американдық авторлардың көзқарастарын қарастырдық. Мысалы, АҚШ ғалымы A.G. Reinarz академиялық эдвайзерлердің қызметінің мәнін толық қарастыру нәтижесінде, «академиялық кеңес беру үдерісі - студент пен эдвайзер арасындағы сенімді қарым-қатынас негізінде, университеттің ресурстары мен АҚК орталықтарының бағдарламаларын ұтымды қолдану арқылы, студенттің академиялық, кәсіби, жекетұлғалық мақсаттарына жетуге көмектесетін үздіксіз, жүйелі үдеріс»- деген анықтама берді [115]. Академиялық эдвайзер моделінің негізін қалаушы ғалым, B.B. Croukston [56, 14б.] «жоғары білім, білім алушыларға өмірде өзін-өзі анықтауға, мақсаттарын жүзеге асыруға мүмкіндік береді, ал ондағы эдвайзердің кеңес беру іс-әрекетін, студенттің дамуына әсер ететін оқыту үдерісі, ал эдвайзерді оқытушы»- деп қарастырса, ғалым S. Frost [58, 167 б.] зерттеу барысында «эдвайзердің басты мақсаты – білім алушының дербес оқу танымдық іс-әрекеті мен шешім қабылдай алуына ықпал ету» - деп қорытындылады. АҚШ-тың педагогика ғылымында, академиялық эдвайзер ұғымына, оның негізгі міндеттеріне, функцияларына әртүрлі анықтамалар, теориялық тұжырымдамалар берілген. Мысалы, тәжірибелі педагог M.C. King «академиялық эдвайзерлер қызметі – студентті, психологиялық немесе академиялық кеңес беру, қаржылық көмек, тьютор, ментор сияқты басқа бағдарламалармен байланыстырушы «орталық шеңбер» -деп анықтады [116]. Бұдан, АҚШ-тың жоғары білім беру жүйесінде, эдвайзерлердің білім алушының университеттің академиялық және әлеуметтік жүйесінің ерекшеліктеріне бейімделуінде, маман ретінде қалыптасуында шешуші рөл атқаратынын байқалады. Заманауи американдық әдебиеттерге сәйкес, білім алушылар академиялық эдвайзерлерді, студенттің білім алу тәжірибесінің маңызды компоненті, оқыту-тәрбие үдерісінің сапасын жетілдіруші деп те қабылдайтын ұстанымдар да бар.Мысалы, B.B. Chickering [117], академиялық эдвайзерлердің фундаменталды мақсаты, студенттің өмір бойы білім алуы (LLL-lifelong learning) мен жекетұлғалық дамуының жетекшісі болу десе , W.R. Habley [59,88 б.] студенттің білім беру ортасына деген үміті мен, сол үміттің орындалуы арасындағы «делдал» деп айқындайды. Академиялық эдвайзер қызметінің тиімділігі жөнінде, американдық ғалымдар, бірқатар теориялық тұжырымдамалар да жасаған. Мысалы, С. Self [118] өзіндік зерттеу жүргізу барысында, «егер, эдвайзерлер университет ұсынған білім алу мүмкіндіктері мен студенттің оқу үрдісін жетілдіруінің арасындағы байланыстырушы құрал деп шешім қабылдасақ, онда кеңес берудің мазмұны осы мақсатқа сай болу керек» - деп қорытындылайды. Кейбір АҚШ – ғалымдары, эдвайзерлерді оқытушылар санатында да қабылдайды. Мысалы, D.Appleby [119] академиялық эдвайзерлер мен оқыту үрдісінің арасындағы байланыстылықты орнатты. ЖОО-да оларды арнайы дайындау, біліктілігін үнемі арттыру, студенттің даму теориялары бойынша білімдерін жетілдіріп отыру, сапалы академиялық кеңес берудің негізі болады деп тұжырым жасады. Америка университеттерінде, эдвайзердің кеңес беру үдерісі, студенттің қосымша білім алу бағдарламасы да болып та қарастырылады. Мысалы, Лоренс университетінің (Lawrence University) профессорлары Martha K. Hemwall, Kent C. Trachte [120], «Академиялық эдвайзер – білім алу үдерісі ретінде: ұйымдастырудың 10 қағидасы» (Academic Advising as Learning: 10 Organizing Principles) атты мақаласында академиялық эдвайзерлердің кеңес беруін, студенттерге қосымша білім беру, оларды қажетті ақпараттармен қаруландыру іс-әрекетіне теңестіріп, оны ұйымдастырудың 10 қағидасын ғылыми негіздеді: 1. академиялық эдвайзерлер, білім алушылардың университеттің миссиясы туралы ақпарат алуын жеңілдетуі тиіс; 2. ЖОО- мен студенттің жеке мақсаттарын байланыстыру қажет. 3. студенттің жеке мақсаттарына жетуде, дербес оқу-танымдық іс-әрекетін оңтайландыру қажет; 4. студенттің жауапты азамат, жан- жақты дамыған, ақыл- парасатты тұлға ретінде қалыптасуына өзіндік педагогикалық әсерін тигізуі қажет; 5. студенттің өзіндік оқу стилі туралы білімдерін толықтырып, анықтап отыру керек; 6. студенттің әлеуметтік тәжірибесінің, білім мазмұнын түсініп, қабылдауына әсерін анықтауы қажет; 7. студенттің университет қабырғасында жетістікке жетуіне, оның білім алу тәжірибесі мен көрсеткіштерінің әсерінің маңызы зор екенін түсінуі қажет; 8. кеңес беру уақыты, білім алушылардың жеке - дара мақсаттары мен идеяларын баяндауға негізделген, пікірлесуге мүмкіндік беретін диалог ретінде өтуі қажет; 9. академиялық эдвайзер кеңес беру барысында оқытуға жетекші, «бағдар беруші» позициясын ұстауы қажет; 10. студенттердің қателіктері, жөнсіз қылықтары мен қарама-қайшылықтарын мойындатып,тиісті қорытындылар жасауға әсер етуі қажет. АҚШ-тың жоғары білім беру жүйесінде, академиялық эдвайзерлердің қызметін «оқыту үдерісі» ретінде қарастыру, оның функциясын кеңейтуге, факультеттің мүшесі ретінде, оқыту үрдісіне жауаптылығын арттыруға, әкімшілікпен бірлесе отырып, студенттерге кеңес берудің жаңа жолдары мен әдіс -тәсілдерін, техникаларын қолдануға мүмкіндік беретінін аңғарамыз. АҚШ ғалымы, Richard Light атақты «Making the Most Out of College: Students speak their minds» [121] еңбегінде, эдвайзердің бірінші курс студентінің кәсіби, жекетұлғалық мақсатын анықтауға бағытталған, өмірлік оқиғаны баяндайды. Эдвайзер, студенттен алғашқы кездесу барысында, «Университетте білім алуыңның себебі неде?» деп сұрақ қояды. Студент терең ойланып, «жоғары деңгейдегі гуманитарлық білім алу» деп жауап береді. Ал оның, «жоғары деңгейдегі гуманитарлық білім» дегенді қалай түсінесің деген қарсы сұрағы, студенттің төрт жылғы білім алу үдерісінің көкейкесті мәселесіне айналып, оған жауап іздеу, білімін жетілдіруге, оқу іс-әрекетіне үнемі кері байланыс жасап отыруына әсер еткенін бейнелейді. Осы тәжірибеде болған мысалдан, эдвайзердің қызметінің АҚШ-тың жоғары білім беру жүйесінде, студент кәсіби дамуына ерекше әсер ететін мамандарға айналғанын аңғарамыз. Соңғы онжылдықта, академиялық эдвайзер бағдарламасы жоғары білім беру жүйесінде қайта қарастырылып, ғалымдар жаңа педагогикалық көзқарастар қалыптастыруда. Мысалы, Оңтүстік Коралина (South Coralina) университетінің профессоры, Jennifer L. Bloom «Ықыласты эдвайзер революциясы» (Appreciative Advising Revolution) моделінің негізін қалады [122]. Оның анықтамасы бойынша, «Ықыласты эдвайзер» - студенттің білім алу тәжірибесін жетілдіру мен мақсатына, арманына, әлеуетіне жетуге кешенді әсер ететін, алдын –ала қарастырылған жағымды, ашық сұрақтар қою арқылы кеңес беруші. Автор «Ықылысты эдвайзер» қызметінің алты функциясын айқындады: 1. Қарусыздандырушы (disarm) – студентпен кездесудегі, алғашқы әсер қалдырудың маңызды екенін ескере отырып, ашық, позитивті кездесулер жүргізу; 2.Танушы (discover) – студент тұлғасының қызығушылықтары мен құмарлықтарын, күшті және әлсіз жақтарын анықтау үшін ашық сұрақтарды қолдану, студенттердің жауаптарын ықыласпен, аса ұқыптылықпен тыңдау; 3. Арманына жеткізуші - студенттің кім болғысы келетінін анықтау арқылы, кәсіби және өмірлік мақсаттарына жетуге әсер ету; 4. Жоспарлаушы (design) – студентке нақты, қадамды (пошаговый), қолжетімді мақсатқа жетуге көмектесу; 5.Жеткізуші (deliver) – студент өз жоспарын орындау барысында қиындықтарға, кедергілерге кезіккенде, мақсатын қайта қарауға, жаңартуға, оған деген сенімін арттыруға әсер ету; 6. Келіспеуші (don’t settle)- эдвайзердің студенттің өзіндік мақсаттарына жету жолындағы ішкі кедергілерін жеңуге бастайтын қарсы қадамдар жасауы. Сонымен АҚШ-тың академиялық эдвайзер ұғымын, оның қызметін, университеттегі алатын орнын жан-жақты теориялық зерделеу, академиялық эдвайзер-студенттің оқу-танымдық, жекетұлғалық, кәсіби дамуына байланысты сұрақтарды шешуге мақсатты бағытталған, студенттерге академиялық қолдау көрсетудің маңызды компоненті» деп нақтылаймыз. Қорыта келе, АҚШ-тың педагог-ғалымдарының анықтамаларына, Ұлттық Академиялық Эдвайзерлер Ассоциациясының (Nacada) ережелерін талдау жасау барысында эдвайзерлер академиялық қолдау көрсету іс – әрекетінде келесі мәселелерге жауапты болады деп тұжырымдама жасадық: - академиялық кеңес беру арқылы, білім алушылардың жетістігіне; - кеңес беру үрдісіне университет мүшелерін (профессор-оқытушы құрамы, инструктор, әкімшілік),университеттің академиялық қолдау көрсету ресурстарын (жазу, оқыту - кеңес беру орталықтары) қатыстыруына; - жоғары оқу орнының саясаты мен ерекшеліктері туралы ақпарат беруге; - жалпы жоғары білім беру жүйесінің қызметіне; - кәсіби эдвайзерлер қауымдастығының бет - бейнесіне (имидж); - өзінің кәсіби өсуі мен тәжірибесіне. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|