Абылай хан – тарихи тұлға, көшбасшы және саясаткер

АБЫЛАЙ ХАН
Абылай хан – тарихи тұлға, көшбасшы және 
саясаткер

ДАНА БИЛЕУШІ
❖Хан Абылай – Қазақстанның аумақтық тұтастығын 
қалпына келтіре алған көрнекті мемлекеттік 
қайраткер. Ол ел билеген кезде мемлекетте 
айтарлықтай өзгертулерді жүзеге асырды. Хан Абылай 
(1771-1781) – барша қазақ даласында беделі талассыз 
болған соңғы қазақ ханы.
❖Драмалы, тіпті, аңыз өмір, батыл мінеі, ерекше 
дарындылық – жетім Әбілмансұрға ұлт батыры болуды 
жазды. Оның қазақ тарихындағы орнын бағалау қиын. 
Ол – азаткер-батыр, дана билеуші, шебер мәмілегер.

ЖАС СҰЛТАН АБЫЛАЙ
❖
Жас сұлтанның басты мақсаты халық қалауындай айбарлы жауға қарсы 
күрес болды. Абылай көреген саясаткер ретінде Қазақ хандығы үшін 
басты қауіп екі ірі держава – Ресей мен Цин империясында жатқан 
жоңғарлардың басқыншылығы екендігін жақсы түсінді. Оның халық 
алдында және Әбілмәмбет хан алдында беделі болды. Сырттағы 
қауіппен күресе жүріп, Абылай хан қазақ жерін біріктіруге көп күш 
жұмсады.
❖
Жас ұрпақ Абылай хан арманының жемісі – қазіргі Қазақстанның 
жетістіктерін мақтан тұтуы керек, ішкі келісім мен бейбітшілікті сақтау 
жолында қыхмет етуі керек.
❖
Оның өмірі туралы, шығармашылық туралы өмірбаяндық мәліметтер, 
естеліктер жастарға патриоттық тәрбие беруде құндылыққа ие.
❖
Бұл жинақта берілген материалдар қалың оқырман үшін қызықты 
болады және студент жастар үшін белсенді өмірлік ұстанымның жарқын 
үлгісі болады.

ЖОҢҒАР АГРЕССИЯСЫ
❖
1730-33 жылдар аралығында болған бір ұрыста бұрын 
белгісіз жас жігіт Әбілмансұр жекпе-жекке шығып, 
қалмақтың бас батыры, қоңтажы Қалдан Сереннің 
жақын туысы (кейбір деректерде күйеу баласы) 
Шарышты өлтіреді. Үлкен әкесінің аруағын шақырып, 
жауға Абылайлап ат қойған Әбілмансұр жеңісті 
ұрыстан соң, Орта жүздің сұлтаны деп танылып, қазақ 
даласындағы ең беделді әміршілердің біріне айналады. 
Бұдан соңғы жерде Әбілмансұр есімі ұмытылып, 
Абылай атанады.