Қабитқан Т. Ж., Айтқожина С. К
жүктеу/скачать 165,21 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гидрогеография
- Топырағы, өсімдігі, жануарлар дүниесі.
Климаты. Солтүстіктете арктикалық белдеу мен оңтүстігінде субэкваторлық белдеулер аралығында орналасқан. Батыс және шығыс жағалауының климаты мұхиттық, ішкі аудандарында – континенттік. Субарктикалық климаттық белдеудің батыс бөлігінің жауын-шашыны мол, қысы жылы, жазы салқын. Қоңыржай климаттық белдеу (40° с.е-тен солт-ке) жұмсақ, өте ылғалды (батысында), қоңыржай континентті (шығысында). Субтропиктік климаттық белдеу жұмсақ жерортатеңіздік типке жатады. Калифорния түбегі мен Мексика таулы қыратының ортүстік бөлігі тропиктік климаттық белдеуде жатыр. Субэкваторлық климаттық белдеуге жататын солтүстік бөлігінің климаты тұрақты ыстық, жазы ылғалды, қысы құрғақ келеді. Қаңтардың жылдық орташа темп-расы 20°С-қа дейін артады.. Шілденің жылдық орташа темп-расы – 4°С-тан (солтүстігінде) 32°С-қа дейін (оңтүстігінде). Жылдық жауын-шашын мөлшері оңтүстік -шығысында 1000 – 1500 мм, жазықтарда 400 – 1200 мм, ішкі үстірттерде 100 мм, Калифорния түбегінде 100 – 150 мм-ден аспайды.Гидрогеография. Мексика территориясында 150-ге жуық өзен ағады, оның 2/3 бөлігі Тынық мұхитына, қалғаны Мексика шығанағы мен Кариб теңізіне құяды. Су ресурстарының айқын көптігіне қарамастан, олардың ел бойынша таралуы өте біркелкі емес. Бес өзен - Усумацинта, Грижалва, Папалоапан, Коацакоалкос және Пануко - жер үсті суларының орташа жылдық көлемінің 52% құрайды және олардың төртеуі (Панукодан басқа) Мексика шығанағына құяды және Мексиканың оңтүстік-шығысында орналасқан ( территориясының 15% және ел халқының 12% ). Елдің солтүстік және орталық бөліктері (Мексика аумағының 47% және халқының 60% дерлік) су ресурстарының 10% -дан азына қол жеткізе алады. Мексиканың жалпы халқының шамамен 10% елдің оңтүстігінде орналасқан Бальзас өзенінің бассейнінде тұрады. Мексикадағы ең үлкен тұщы көл Чапала Гвадалахарадан оңтүстік-шығысқа қарай 45 км жерде орналасқан. Бұрын Теккоко көлінің ауданы үлкен болған, бірақ 1967 жылы су тасқынына байланысты [көзі 4023 күн көрсетілмеген] құрғатылған. Юкатан түбегінде көптеген кеноттар деп аталатындар бар - әктас қыртысын жаңбыр суымен шайып кеткен кезде пайда болатын табиғи құдықтар, кейін олар жер асты өзендерімен біріктіріледі. Топырағы, өсімдігі, жануарлар дүниесі. Мексиканың солтүстігі мен солтүстік-батысында қарабайыр сұр топырақты шөлдер (Чихуахуа, Сонора) бар. Ылғалды жерлерде суармалы егіншілікке қолайлы сұр-қоңыр топырақтар. Өседі: креозот бұталары, әртүрлі акациялар мен мимозалар, кактустардың бірнеше жүз түрі, агаваның 140 түрі, сонымен қатар юкка, седум, дасилирион және басқа да суккуленттер. Өсімдік жамылғысына тән түрі чапаральды. Орталық Месаның ылғалды оңтүстік аймақтарында дәстүрлі тұтыну дақылдары: бұршақ, жүгері, қызанақ, сондай-ақ күнжіт, жержаңғақ және т.б. өсірілетін құнарлы қызыл-қоңыр, қоңыр-қызыл және қызыл-қара топырақтар бар. Бұрын бұл аумақта қылқан жапырақты-қатты жапырақты ормандар басым болды. Қазіргі уақытта Орталық Меса топырағы қарқынды эрозияға ұшырайды, ол тұтастай алғанда елдің ауыл шаруашылығы алқаптарының 90% -на дейін қауіп төндіреді. Үстірт айналасындағы тау жоталарында субтропиктік типтегі аралас және қылқан жапырақты ормандар өседі. 1200-1400 м биіктікке дейін өспейтін емен ормандары негізінен мәңгі жасыл түрлерден өседі, 1700 м-ден жоғары қарағайлардың әртүрлі түрлері басым. 4000 м биіктіктегі қылқан жапырақты ормандарда шырша, кипарис, әйгілі Монтезума ұзын қылқан жапырақты қарағай өседі. Тау ормандарында қара аю, сілеусін және басқа жануарлар кездеседі. Альпі шалғындары вулкандардың конустарында ормандардың үстінде гүлдейді. Мексикадағы ең жақсы сақталған ормандар тау жоталарында және Техуантепек Истмусының шығысындағы Юкатан жазықтарында, ең құнды түрлердің кесілуіне, егін шаруашылығына және плантация алаңдарының ұлғаюына қарамастан. Бұл ормандар елдегі барлық ормандар аумағының 15% құрайды (испандықтар келгенге дейін олар шамамен 70% болды). Оңтүстік ормандар мен жеңіл ормандарда негізінен неотропикалық жануарлар тұрады. Солтүстіктен маймылдар, ягуарлар, тапирлер, құмырсқа жегіштер, қалталылар, еноттар мен кірпілер кездеседі. Құстар әлемі әсіресе бай: колибрилер, түрлі-түсті тотықұстар, тукандар, қолшатыр құстар, лашындар және басқалар. Сондай-ақ көптеген бауырымен жорғалаушылар - игуандар, тасбақалар және жыландар. Халқы. 2022 жылы Мексика халқы 131 790 986 адам (2сурет). Халықтың табиғи өсімі оң болды және 1 914 923 адамды құрайды. Бір жыл ішінде шамамен 2 542 248 бала дүниеге келіп, 627 325 адам қайтыс болады. Егер сыртқы көші-қон деңгейі өткен жылғы деңгейде сақталса, көші-қон себептеріне байланысты халық саны -112 022 адамға өзгереді. Яғни, елден кеткендердің жалпы саны (эммигранттар) ұзақ мерзімді тұру мақсатында елге келгендер санынан (иммигранттар) басым болады. жүктеу/скачать 165,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|