Абжанов талғат сагидоллаұЛЫ

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
51 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Сурет 7 - Кәдімгі арша –  
         Juniperus communis                             Сурет 8 - Сібір аршасы –  
                               Juniperus sibirica Burgsd                                                                               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Сурет 9 - Банкс қарағайы -  
                   Pinus banksiana
 
             Сурет 10 - Таулы қарағай –  
                              Pinus mugo Turra
 
 
 
 
  
Сурет 11 - Қырым қарағайы –  
                    Pinus pallasiana 
 
                                        
                                                Сурет 12 - Сары қарағай - 
                                                             Pinus ponderosa 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
52 
Сары қараған  – Caragana arborescens (f.pendula) 
Желегі  жылауық  канделябровидті  схема  бойынша  қалыптасады.  Биіктігі 
2,5-3  м  дейін  жетеді.  Жапырақтары  жұп  қанатты,  ұзындығы  10-12  см  дейін 
жетеді.  Сары  гүлдері  маусым  айының  басында  пайда  болады.    Атбас 
бұршақтары  шілде  айында  піседі.  Жарық  сүйгіш.  Жер  мен  ылғалға  жылауық 
сары қараған талап етпейді, бірақ шикі жерлер мен тереңдетілген отырғызуды 
ұнатпайды
.  
Телуді  көктемде  жақсарған  телімдеу  немесе  қабықтан  бұтақ  арқылы 
жүргізеді,  бұтағын  3-4  бүршігімен  бірге  алады.  Телінуші  бойына  сіңген  соң, 
телітуші  төмен  жатқан  бүршіктерін  жұлады,  ал  өркендерін  дөңгелек  қылып 
кеседі. Барлық пайда болған өскінді өз уақытында кесу қажет. Телудің алғашқы 
жылында  өсім    40-60  см  жетуі  мүмкін.  Телуден  кейінгі  үш  кезеңде  өсімдікті 
тұрақты  орнына  отырғызуға  болады.  Жылауық  сары  қараған  жеке 
отырғызуларда қолданылады.  
 
Бұталы аморфа – Amorpha fruticosa 
Биіктігі  2,5  м  дейін,  жоғарыға  қарай  шыбықты  өркендері  шығып  тұрады. 
Ірі  (30  см  дейін)  ашық  жасыл  жапырақтары  11-25  эллипс  тәрізді,  шеттері 
ұшталған  жапырақшалардан  тұрады.  Жапырақтарын  уқалаған  кезде  эфир 
майларының  спецификалық  иісі  білінеді.  Гүл  бүршіктері  ағымдағы  жылдың 
өркендеріне  қойылады,  сондықтан  гүлденуі  жыл  сайын  болып  тұрады. 
Маусымның ортасында ірі (15 см) хош иісті қара пурпурлық немесе нық сары 
аталықтары  көрінетін  қара  күлгін  түстес  пайда  болады.  28  күнге  созылған 
гүлдену кезеңі кезінде әсіресе сәнді келеді. Күрең, майысқан атбас бұршақтары 
бір  тұқымды  және  олар  қыркүйекте,  бірақ  жылы  ауа-райында    піседі. 
Тұқымдармен, өскіндермен көбейеді.  
 
Амур барқыты – Phellodendron amurense 
Желектері  жартылай  селдір,  кең  сопақша,  биіктігі  25  м  дейін  жететін 
сымбатты, әдемі ағаш. Діңнің қабығы ашық сұр, жас өсімдіктерде күмісті реңі 
бар, екі қабатты; сыртқы қабаты барқытты, тығынды, ішкі қабаты қанық жасыл.  
Жапырақтары  ірі,  тақ  қанатты,  5-13  жапырақшалардан  тұрады,  шаған 
жапырақтарына  ұқсайды  (25-35  см  дейін),  уқалаған  кезде  өткір  иіс  шығады. 
Тұқымдары  жеуге  жарамсыз,  шар  тәрізді,  диаметрі  1  см  дейін,  қара,  шамалы 
жылтыр,  уқалаған  кезде  өткір  шайыр  иісі  шығады.  Көктемге  дейін  сирек 
сақталады.  Тез  өседі.  Жарық  сүйгіш,  жер  таңдайды,  жеткілікті  түрде 
құрғақшылыққа,  желге  төзімді,  тамыр  жүйесі  күшті  және  тереңге  бойлап 
өскенді  ұнатады.  Қыс  айларына  төзімді.  Салыстырмалы  түрде  газды  және 
түтінді көтере алады, қайта отырғызуға болады. Тұқымдарымен және тамырлы  
табиғи    жаңара  алады.  Өмір  шеңберің  300  жылға  дейін.  Желегі  әдемі,  ерекше 
жапырақтары, өзіндік қабығы арқылы көгалдандыруда кең қолданысқа ие. Жыл 
бойы сәнді болып тұра береді.   
Көлеңкені көтере алады, бірақ желектері ашық күнді немесе сәл көлеңкелі 
жерлерде  жақсы  өсіп,  шашыраңқы  және  қолшатыр  тәрізді  әр  түрлі  өң  береді. 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
53 
Топ ішіндегі өсімдіктер арасындағы арақашықтық  4-5 м ден кем емес. Тамыр 
мойнының тереңдеуін көтере алмайды.  
 
Амурлық барбарис  - В. Amurensis Rupr.
 
Биіктігі  3,5  м  дейін,  жас  өркендері  сарғылт,  қабырға  тәріздес,  кейін 
сұрғылт;  жапырақтарының  ұзындығы    12  см  дейін  және  ені  5  см  дейін, 
кері  жағынан  жұмыртқа  тәрізді  немесе  эллипске  ұқсайды,  шет  жағынан 
тікенекті, үстінен күңгірт, астынан ашық жасыл; тікенектерінің ұзындығы  
3  см  дейін,  таза  өркендерде  ұзынырақ,  өскінді  өркендерде  4-5  және  7-
бөліктен  тұрады;  бұталы  өркендердің  төменгі  бөлігінде  жапырақты 
кеңейтілген тікенектер бар, бір жағынан жұмыртқа түрлі немесе  жапырақ  
1-2 дейін. 
Құрғашылыққа,  қысқа  тұрақты  және  ыстыққа  тұрақты    сәнді  бұта. 
Көгалдандыру  үшін,  ернеулерді  құруға  және  қоршаулар  жасауға 
ұсынылады. 
 
Зибольд барбарис - Вerberis sieboidii 
Биіктігі 1,5-2 м болатын бұта, жазда оның жапырақтары жасыл, күзде қара 
қызыл күлгін.Гүлдері ашық сары, әр бұршақта 3-6 дан орналасқан. Маусымның 
екінші  жартысында  20  күн  ішінде  гүлдейді.  Тұқымдары  ашық  қызыл, 
шартәрізді, диаметрі шамамен  0,5 см, қыстың көп бөлігінде бұталар арасында 
қалады.  Қатты  суықтарда  біржылдық  өркендер  зақымдануы  мүмкін,  бірақ  бұл 
сәндік  қасиеттерін  төмендетпейді.    Ол  көрермендерін  өзінің  гүлдерімен, 
тұқымдарымен,  күзгі  жапырақ  гүлдерімен  баурайды.  Оны  саябақта  шамалы 
топтармен немесе көгал бетінде жеке нұсқаларымен отырғызуға болады. Қысқа 
тұрақты. 
 
Тунберг барбарис – Вerberis thunbergii 
Биіктігі 2,5 м дейін дөңесті шалқайған сабақтары бар, ашық қызыл немесе 
ашық  сары,  кейіннен  күрең  және  ұзындығы  1  см  дейін  қарапайым,  жұқа 
тікенектерімен  жабылған  қара  қоңыр  өркендері  бар  ерекше  сәнді  бұта. 
Жапырақтары ұсақ (2 см дейін), ені 1 см, ромб дөңесті немесе домалақ, шеттері 
бітеу,  бас  жағында  кішкене  үшкірленген,  қысқарған  өркендерінде  бүршіктері 
жиналған,  ұзындарында  кезекпе  кезек  орналасқан.  Жазда  олар  ашық  жасыл, 
астыңғы жағы көкшіл сұр, күзде оттай қызыл түске айналады. Жер таңдамайды, 
ашық жарық орындарды сүйеді, судың тұрып қалғандығын ұнатпайды.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
54 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет 14 - Бұталы аморфа  
                                                       – Amorpha fruticosa 
Сурет 13 - Сары қараған  –  
Caragana arborescens (f.pendula) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     Сурет 16 - Амурлық барбарис  - 
                  В. Amurensis Rupr.
 
 
 
Сурет 15 - Амур барқыты – 
Phellodendron amurense 
 
 
 
 
 
 
 
 
   Сурет 18 - Тунберг барбарис  
                   - Вerberis thunbergii 
 
Сурет 17 - Зибольд барбарис  
        - Вerberis sieboidii 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
55 
Қағазды қайың - Betula papyrifera Marsh 
Биіктігі 30 м нығыз кең желегі бар мықты ағаш. Дің қабығы қанық ақ түсті, 
жас  ағаштарда  қызылдау,  жапырақ  түрлері  көлденең  жолақтармен  тез  кеуіп 
қалады. Өзінің  «Қағазды» атауын қабығының ақтығынан алды.  Жас өркендері 
мамықты,  кейіннен  жалаң  келген,  қара  қоңыр,  жылтыр.  Жапырақтары 
жұмыртқа тәріздес, ірі келеді.  
Аязға  шыдамды,  жер  таңдамайды,  сақалша  қайыңға  қарағанда  ылғал 
сүйгіш және көлеңке сүйгіш. Үлкен ұқсастығына қарамастан екі қайың да  бір 
бірінен  ерекшелігі  сонша,  тіпті  бір  топта  отырғызыла  алады.  Жарық  сүйгіш, 
дақылдары Европа, Азия және Солтүстік Америкада кең таралған.  
Жеке,  топтық  және  аллеялық  отырғызуларда  саябақтық  құрылыс  үшін 
қызықты. Ормандарда 1750 жылдан бері таралған.  
 
Европалық бересклет – Еuonуmus europaea 
Биіктігі  7  м,  жапырақтары  қыста  түсетін  эллипсті  ағаш  немесе  бұта. 
Гүлшоғырлары  ұсақ,  жасыл  жапырақшалары  бар,  қысқа  гүлтасушыларда  2-4 
тен  отырады.  Маусым  шілдеде  гүлдейді.  Тұқымдары  қыркүйек  қазанда  піседі. 
Қауашақтары  төрт  ұяшықты,  қызғылт  түсті.  Дәндері  ақ,  қара  немесе  қанық 
қызыл, әр ұяшықта 1-2 ден.  
Ізбеске  бай  балғын  жерлерде  өседі.  Тез  өсуімен  ерекшеленеді. 
Құрғақшылыққа  төзімді.  Қанық  өсімдік  ретінде  ғана  емес,  сонымен  қатар 
майлы, гуттоносты, сәнді өсімдік ретінде қызығушылық тудырады. 
 
Кәдімгі, тікенекті долана - Crataegus oxyacantha, laevigata 
Биіктігі 3 тен 8 м дейін және ені 3 тен 6 м дейін ұшарбасы ассиметриялы 
немесе  домалақ  кішкентай  ағаш  немесе  ірі  бұта.  Кәдімгі  долананың  бірнеше 
діңі болады. Тікенекті долананың өркендері көлденең немесе төмен орналасқан. 
Өсу  жылдамдығы  орташа.  Кәдімгі  долананың  жапырақтары  кері  жұмыртқа 
тәріздес немесе  домалақ,  қалақты, қара жасыл,  жылтыр: күзде  сарғылт немесе 
қола түстес болып келеді. Өсімдік өркендері сұр, қатты үшкірленген тікендері 
бар.  Кәдімгі  долана  тұқымдары  жұмыртқа  тәріздес  жемістер,  жылтыр,  қызыл, 
дәмсіз, тамыздан бастап піседі. 
Табиғатта  бүкіл  Европада,  Солтүстік  Африкада  және  батыс  Азияда 
кездеседі. 
Тікенекті долана жылы, ылғал жерді және құнарлы жерді ұнатады. Өсімдік 
күшті желдерге сезімтал келеді. Кәдімгі долана түрлі механикалық зақымдануға 
төзімді. 
 
Ал қызыл долана – Crataegus sanguinea 
Дақылдардың ең көп тараған түрі. Биіктігі 4 тен 6 м дейін жететін кішкене 
ағаш.  Ал  қызыл  долананың  сабақтары  жылтыр,  күнгүрт,  қоңыр,  азғантай 
тікенектермен  жабылған.  Ал  қызыл  долананың  жапырақтары  жұмыртқа 
тәріздес, қалақты.  
Өсімдік  тұқымдары  шартәріздес,  қанды  қызыл,  тамыз  айының  соңында 
қыркүйек айының басында піседі. Қысқа өте тұрақты.   

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
56 
Жұмсақтау долана - Crataegus submollis 
Биіктігі  8  м  дейін  жететін  ағаш.  Жұмсақтау  долананың  жас  өркендері 
жасыл,  көптеген  тікенектермен  жабылған.  Өсімдік  жапырақтары  жұмыртқа 
тәріздес,  қалақты,  жұқа,  қара  жасыл;  жас;  күзде  қызыл  бурыл.  Жұмсақтау 
долананың гүлдері ірі келеді. Тұқымдары ірі, сұр қызыл, тәтті.  
Табиғатта Солтүстік Америкада кездеседі.  
Жұмсақтау долана қысқа өте тұрақты. Доланалардың өте эффективті түрі:  
көктемнен  кешкі  күзге  дейін  сәнді,  нығыз,  қалың  ұшарбасы  бар,  гүлдері  мен 
тұқымдары ірі, жапырақтары қанық.  
 
Үш тікенекті қармала (гледичия) - Gleditsia triacanthos L.   
Ботаник  И.Г.Гледичке  (1714-1786)  арнап  аталған.  Шашыраңқы  ағаш, 
ұшарбасы  селдір,  табиғатта  45  м  биіктікке  дейін  өседі,  орманда  25  м  дейін 
жетеді. Діңі  ірі  30  см  дейінгі  тікенектерімен,  адам  бойының  биіктігінде 
«түйнектер» түзетін жеке және топшыланып егілген. Гледичия жапырақшалары 
жақын  туысы  робиния    жалған  қараған  сияқты.  Робинияға  қарағанда  маусым 
айының  соңында  пайда  болатын  гледичия  гүлдері  онша  емес,  бірақ  араларды 
еліктіретін хош иіс бар. Тұқымдары – ұзын, 50 см дейін, ағаш кеш күзге дейін 
сәндеп  тұратын  қоңыр  атбас  бұршақтары  бар.  Мамыр  айының  басынан 
қазанның  ортасына  дейін  түрленеді.  Жас  өсімдіктердің  өсуі  орташа,  үлкен 
өсімдіктердікі  баяу.  18  жасынан  бастап  гүлдейді,  маусым  айының  соңында, 
шілде айының басында 10-12 күн, бірақ, ереже бойынша аталық гүлдер түзеді. 
Қыс  айларына  төзімді.  Гледичия  –  күтімді,  жер  талғамайды,  жарық  сүйгіш, 
құрғақшылыққа төзімді.   
Желегінің пішіні әдемі, жеңіл, көлеңкесі экзотикалық тікенектер мен ұзын 
былғары атбас бұршақтары субтропикалық, жартылай далалық  шөл береді, ал 
құрғақшылыққа  төзімділігі  жоғары,  ылғалдың  жетіспеушілігі  кезінде  өзін 
жақсы ұстайды.   
 
Алтай ұшқаты — Lonicerа altaicaPall. 
Биіктігі  30-100 см  болатын  бұта; жапырақтарының ұзындығы  2,5-7 
см  және  ені  1,3-2 см, таза өркендерінде ұзындығы  9  см  және  ені 2,5(3) 
см  дейін,  ланцетті,  сопақ  немесе  сопақ  керіжұмыртқа  тәріздес,  немесе 
сопақ  эллипстік,  бас  жағы  үшкір  немесе  бітеу,  негізі  домалақ  және 
сыналы;  сары  ақ,    әдетте  сыртында  жалаң,  кейде  тарбиған  шашақтары 
бар,  аталығы  әдетте  тозаңданып  тұрады,  ағашы  жалаң;  тұқымының 
ұзындығы  10-16  мм,  ені  6-10  мм,  цилиндрлі  немесе  сопақ  эллипсті; 
дәндерінің ұзындығы  2-2,5 мм, ені 1-1,75 мм, жапырақтары эллипсті. 
 
 
 
 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
57 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   Сурет 20 - Европалық бересклет  
    – Еuonуmus europaea 
Сурет 19 - Қағазды қайың  
- Betula papyrifera Marsh 
Сурет 23 - Жұмсақтау 
долана  - Crataegus 
submollis 
Сурет 22 - Ал қызыл долана 
 – Crataegus sanguinea 
Сурет 21 - Кәдімгі, тікенекті долана  
- Crataegus oxyacantha, laevigata 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет 25 - Алтай ұшқаты 
- Lonicerа altaicaPall 
Сурет 24 - Үш тікенекті гледичия –  
                   Gleditsia triacanthos L.
 
 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
58 
Көк ұшқат – Lonicera coerulea L. 
Биіктігі  1-2  м  қызыл  күрең  сабақтары  бар  бұта.  Біржылдық  өркендері 
сарғыш, жеке шашақтары бар. Жапырақтары боз жасыл, супротивті. Мамырдың 
ортасында гүлдейді. Гүлдері гүлшелерінде жұп жұппен орналасқан.  
Түйіндері  6-8,  дәндері  бар  ірі  қышқыл  ащы  жемісті  қара  көкшіл  немесе 
дөңгелек қара элиипсті түзе отырып жұптасып толығымен өседі.  
Жаздың соңында піскен тұқымдар толығымен түседі. 1000 дәннің салмағы 
1,6  г.  Ол  еритін  климаттың  жағдайларына  үйреніп  кеткен,  топырақ  құмды 
жағдайларда өнбейді, қысқа төзімді.  
Қырқуларды  жақсы  көтереді.  Ерекше  түрлі,  жақсы  сабақталатын  әдемі 
шарбақтар түзеді.  
 
Кәдімгі  каприфоль ұшқаты–Lonicera caprifolium 
Биіктігі  орташа  (3-5  м  дейін)  жалаң  өркендері  бар  бұралған  бұта. 
Жапырақтары нығыздалған, былғары тәріздес, кең эллипсті, ұзындығы 4-10 см,  
үсті  қара  жасыл  жалаң,  астынан  қарағанда  боз,  жоғарыдағы  2-3  жұп 
жапырақтары  өркеннің  маңында  жаппай  манжет  түзе  отырып  өзінің 
жағдайымен  өседі.  Гүлдің  күлтесінің  ұзындығы  4-5  см  ақ  немесе  сарғыш  ақ, 
кейде  әлсіз  қызыл-қоңыр  түстес.  Гүлдері  хош  иісті.  Жемістері  қанық  қызыл. 
Мамыр  маусым  айларында  гүлдейді,  тұқымдары  тамыр  қыркүйек  айларында 
шығады. Тез өседі;  2-3 жылдығында тұрақты орынға отырғызу үшін жарамды. 
Көлеңкеден қорықпайды, бірақ ашық жерлерде жақсы гүлдейді. 
Таралуы. Ресейде Мәскеуде және Санкт-Петербург оңтүстік және орталық 
бөліктерінде кең тараған.   
Аязға  төзімді  өсімдік,  Санкт-Петербург  климатын  жақсы  көтереді,  жақсы 
дамуы және гүлдеуі үшін терең, құнарлы, балғын жер керек.   
 
Вавилон талы– Salix babilonica L.  
Пішіні жылауық ағаштарының ең әдемісі. Орталық және Солтүстік Қытай 
аудандарынан шығады.   
Жылтыр, жалаң, сарғыш жасыл, майысқақ, жерге дейін салбырап тұратын, 
жіңішке    бұтақтарынан  тұратын  диаметрі  10  м  дейін  жететін  жылауық  үлкен, 
әдемі  ұшарбасы  бар  ағаш.  Аналық  нұсқаларының  өркендері  ұзын. 
Жапырақтарының ұзындығы 16 см дейін, ені 1-2 см, шет жақтары ұсақ ара тісті, 
үшкірленген, сопақша болып келеді. Жас жапырақтары ашық жасыл, кейіннен 
жасыл,  аздап  жылтыр,  астыңғы  жағы  боз.  Ақпан  айының  соңында  наурыз 
айының басында ағаш қайтадан жас, ашық жасыл, мамыр айының соңына дейін 
балғындығын сақтап қалатын  жапырақтарын жамылады. Бұл кезеңде вавилон 
талы  ерекше  әдемі  болады,  өзінің  сәндігі  бойынша  көптеген  субтропикалық 
мәңгі  жасыл  ағаштардан  озады.  Гүлді  сырғалары  жіңішке,  қысқа  қабықты, 
негіздерінде  жапырақтары  бар.  Жапырақтары  ыдыраған  соң  гүлдейді.  Жердің 
әр  түрлі  типтерінде  тез  өседі.  Тоғандардың  жанында  және  көгадарда  топтық 
және жеке отырғызуларда өте тиімді.  
 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
59 
Ақ тал – Salix alba 
Бойлық салалы сұр қабықпен және, әжіммен жабылған, екіге бөлінген, тік 
діңі бар, биіктігі 30 м дейін жетеді. Желегі шашыраңқы, бірақ сымбатты, және 
ең алдымен жоғарыға қарай созылады, оның күміс, күлді жасыл түсі көршілес 
ағаштардың қара жапырақтарында жақсы ерекшеленеді.  
Ұзындығы  11  см  дейін  жететін  әрең  көрінетін  сызықты  бөбе 
жапырақтарымен ерекшелінеді. Қатпардың өзі сопақша немесе сопақша тәрізді 
-  сызықты,  жоғарыда  жібекті,  төменгі  жағы  да  жібекті,  күміс,  балауызды, 
алайда ол кейбір түрлерде жалаң да болуы мүмкін.  
Аталық гүлдерінің ұзындығы 5 см дейін, аналық гүлдерінің ұзындығы 6 см 
дейінгі  сызықты  гүлді  масақтары  (сырғалары)  бар,  аталық  және  аналық 
гүлдерде сәйкесінше 2 және 1 шырын түзуші темірлері болады. Тұқымы ұзын, 
ақ  шаштары  бар,  таяқшаларға  ұқсаған  кішкентай  дәндерін  босату  үшін  екі 
жаққа ашылатын алмұрт тәріздес  қорапшасы болады.  
 
Сынғыш тал – Salix fragilis L. 
Биіктігі  15-20  м  дейін  жететін,  диаметрі    1  м  дейін  жететін  күштілігі  аз 
ағаш.    Желегі  жел  өткізгіш.  Діңі  қоңыр  сұр,  терең,  жырықты  қабығы  бар. 
Бұтақтары жасыл зәйтүнді, жылтыр, сынғыш, жалаң. Қыс айларына төзімді.  
Бүршіктері қара күрең, дөнгелек, жалаң, жылтыр. Жапырақтары жұмыртқа 
түрлі-үшкір  сопақшалы,  ұзындығы  10-15  см,  ені  2,5  см  дейін,  жоғарғы  жағы 
қара  жасыл,  астыңғы  жағы  ашық  жасыл,  араланған,  жалаң,  үстіңгі  жағының  
қабығында  ұзындығы  1,5  см  дейін  жететін  темірлері  бар.  Бөбе  жапырақтары 
жұмыртқа тәріздес. 
 
Үшкір жапырақты тал (қызыл)  – Salixa cutifolia (willd) 
Бұтақтары боз, ашық қызыл немесе қызыл күреңді ірі бұта немесе биіктігі 
12  м  дейін  жететін  ағаш.    Екі  тамырлы  өркендері  сары.  Жапырақтары  тар 
ланцетті,  ұзын  үшкірленген,  ұзындығы  6-15  см  және  ені    1,2  см  дейін  жетеді, 
кейде сызықты, жалаң, жоғарғы жағы қара жасыл, жылтыр, астыңғы жағы боз, 
темір аралағыш.  
Жапырақтары  ыдырағанша  сәуір  мамыр  айының  басында гүлдейді.  ТМД-
ның  европалық  бөлігінің  өзендері  мен  көлдері  жағалаулары  бойынша  құмды 
жерлерде  табиғи  жолмен  өсе  береді.  Жер  талғамайды.  Тез  өседі.  Аязға  және 
ыстыққа  төзімді.  Күшті  тамырлы  жүйесін  дамытады.  Бұтақтармен  және  бүтін 
шыбықтарымен оңтайлы араласа береді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
60 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    Сурет 27 - Кәдімгі  каприфоль ұшқаты  
    – Lonicera caprifolium
 
Сурет 26 - Көк ұшқат –  
Lonicera coerulea L. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                     Сурет 29 - Ақ тал  
                     – Salix alba 
 Сурет 28 - Вавилон талы –  
Salix babilonica L.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
      Сурет 31 - Үшкір жапырақты тал (қызыл)   
                      – Salixa cutifolia (willd) 
 
Сурет 30 - Сынғыш тал –  
Salix fragilis L. 
 

 
 
                                                                                         
 
 
 
 
61 
Канадалық ирга – Amelanchier canadensis (L.) Medic. 
Биіктігі  2-18 м дейін жететін бұта немесе ағаш; жапырақтарының 
ұзындығы    10  см  дейін,  ені  4  см  дейін,  жұмыртқа  тәріздес  немесе 
домалақ,  шет  жақтары  пильчато-тісті,  жас  кезінде    -  күрең,  кейіннен  - 
жалаң;  гүлдерінің  диаметрі  6-18  мм  ақ  күлтесі  бар,  гүлшоғырларына 
жиналған;  жапырақшаларының  ұзындығы    3-9  мм  және  ені  2-3  мм, 
жұмыртқа  және  кері  жұмыртқа  тәріздес,  өтпейтін;  жартысына  дейін 
өскен,  жалаң  бағаналары  -  5;  бас  жағындағы  қиылысулары  жалаң; 
тұқымдары  домалақ,  жеуге  жарамды,  қара  қызыл,  бозды  шапқыны  бар; 
дәндері қоңыр, ұзындығы 4-5 мм және ені 2-3 мм. 
Тұқымды  ағаш  ретінде  Қазақстанның  барлық  облыстарында 
саябақтарды,  скверлерді,  бульварларды,  жер  қорғау  орман  жолақтарында 
және бақтарда көгалдандыру үшін қолдануға ұсынылады. 

жүктеу/скачать 10,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: