Адам физиологиясы
Ирритантты рецспторлардыц тынысалу орталығына тигізетін әсері
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тынысалу ортальн ыныц ырғагы
| Ирритантты рецспторлардыц тынысалу орталығына тигізетін әсері.
Ирритаптты рецепторлар тыныс жолындагы эпителий жзне субэпителий кабаттарында жэне өкпе түбірінде орналаскан. Бұл рецепторлардын мсханоқабылдағыш жэне хемоқабылдағыш қасиеттері бар. Бұлар күшті тітіркендіргіш әсерінен, мәселен, өкпе шырышты кабыгына шан-тозаң қонганда немесе шырышты затқа кабы керілгенде не эбден тарылғанда, ауа кұрамында химиялық заттар (эфир, аммиак, темекі түтіні Т. б.) көбейгенде қозады. Ирритантты рецепторлар қозган сәтте адам жөтеледі, тынысы жиілейді, бронхтары тарылады (бронхоконстрикция), элсін-элсін күрсінеді (демді қатты ішке тартады). Тынысалу ортальн ыныц ырғагы Тынысалу орталыгы өмір бойы белгілі бір ырғақпен қозып адамның демалуын жэне демшығаруын қамтамасыз етеді. Мүның ссбептері көп. Тәжірибе жүзінде мүның бір себебін тоқтатса, екінші себебі, екінші себебін тоқтатса, үшіншісі т. б. себептер эсер етеді, демек тынысалу орталыгы нейрондарының козу ырғагын токтату өте киын. Осыган орай тынысалу орталыгына автоматиялық касиет тән деуте болады. Бірақ, табиғаты жагынан бүл жүрек авгоматиясынан өзгеше. Тынысалу орталығын коздыратын тетіктер түрлі рецепторлардан - орталык жэне шеткі хеморецепторлар мен өкпе механорецепторларынан тыныс орталыгына келіп түсетін сигналдар. Бұлармен қатар тынысалу еттерінің рецепторлары гіроприорецепторлармен бірге ет ұршыктарынан, тыныс жолындагы механорецепторлар хемо- жэне терморецепторлардан, терідегі экстерорецепторлардан шыккан орталык нейондарға баратын сигналдардың да маңызы аз емес. Тыныс орталығының қозу жиілігін реттейтін мидағы, оның кұрамындагы орталықтардың (пневмотаксистык орталык, гипоталамус, торлы қүрылым, стриопаллидарлык жүйе, лимбиялык жүйе) жэне ми қыртыстарындагы нейрондардың тыныс орталыгына карай багытталган сигналдарының да зор мэні бар. Осының бэрі тыныс орталығының өмір бойы белгілі бір ыргакпен козуының жэне сыртқы, ішкі ортаның өзгерістеріне бейімделуінің механизмі. |