Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Көздіц бейімделуі.
- Караганда ш амамен 100 сс е аз болады . Осыған сэйкес таяқшалар ж үй есін ің сезімталды гы сауы тшаларга Караганда екі саты жоғары келеді. Қараңгылыктан
| Жарық сезімталдығы. Көру сезімі пайда болу үшін жарық шыгатын
жердің біршама белгілі энергиясы болуы керек. Ең қолайлы жағдайдағы энсргияның қалыпты молшері өте аз (1.10-17 - 1.10-18 Вт), ол көздің абсолют сезімталдыгының көрсеткіші болын танылады. Қараңғыда көзді қоздыруга керек жарықтың ең аз квант (мыскал) саны 8- ден 47-ге дейінгі аралықта жатады. Сөйтіп, аса қолайлы жарык түйсіну жагдайы коздің жарыққа дагдылану нәтижесіне байланысты. Көздіц бейімделуі. Торлы қабыктағы жеке таяқшалар мен сауытшалардың жарык сезімталдыгына қарай бір-бірінен айырмашылыктары шамалы. Алайда бір ганглиоздық жасушага сигнал жіберегін кабылдагыштар саны торлы кабықтың оргалыгында және шетінде әртүрлі болады. Орталык кабылдау аумагындагы сауытшалар саны шеткі аумактағы таякшалардың санына 393 Караганда ш амамен 100 сс е аз болады . Осыған сэйкес таяқшалар ж үй есін ің сезімталды гы сауы тшаларга Караганда екі саты жоғары келеді. Қараңгылыктан жарыққа шықканда адам уақытша кормей қалады. С одан кейін көздің бірте бірте жарыкка икем делуін оны ң жарыққа бейімделуі деп атайды. Жарық жердсн адам караңгы үйгс кіргенде, алгашкы уақытта көру жүйесінің төмендеуі салдарынан, адам сштеңе көрмейді. Біртіндсн кабылдагыштар мсн кору нсйрондарының сезгіштігі қарацгыда жогарылайды, сондыктан заттардың кескіндері байқала бастайды, сонан кейін барын оның бөлшектерін ажыратуға мүмкіндік туады. Жарық аз жагдайда коздің сезімталдығын жогарылатып, оган бсйімделуін қараңгылыққа бейімделу деп атайды. Қараңгы ксзде көздің жарық сезімталдыгынын жогарылауы біркалыпты болмайды. Алгашқы 10 минут ішіндс көздің сезімталдығы 5 0 -8 0 рет ұлгаяды, ал 1 сағат ішінде бірнешс ондаган мың рет өседі. Мүнда көру пигменттерінің кайта құрылуы манызды орын алады. Таяқшаларда бөлінетін родопсинге Караганда сауытшалардагы йодопсин тезірек кайтадан түзілсді. Сондықтан алғашқы минуттағы қараңгылыкка бейімделу, сауытшалардагы үрдістен тәуелді келеді. Көздің сезімталдыгының орталык жүйкс жүйссініц эсерінс тәуслділігі болады. Ми баганының торлы күрылымы көру жүйссіндс жарық сэулесі эссрінсн пайда болатын ссрпіністерді жиілетеді. Жарык сезімталдығына дыбыс, иіс жэне дәм тітірксңдіргіштері эсер етуі мүмкін. Бүл көздің бейімделу үрдісінің шартты рефлскстік жолмен реттелетіндігін көрсетеді. Демек, олар ми қыртысының бақылау ықпальгна багынады. Торлы қабыктың бейімделуіне симпатикалық жүйке де әсерін тигізеді. Адамның мойын симпатикалык тораптарын (ганглий) бір жагынан сылып тастаганнан кейін (кейбір ауруларды хирургиялық емдеу ксзіндс) осы жақтагы көздің қараңгыга бейімделу жылдамдыгы төмендейді. Адреналин еккенде карама-қарсы нэтиже байкалады. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|