Адам физиологиясы


Торлы  кабықтагы фотохимиялык әсерленістер



Pdf көрінісі
бет253/373
Дата14.11.2022
өлшемі28,52 Mb.
#49953
түріОқулық
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   373
Торлы 
кабықтагы фотохимиялык әсерленістер. Көздің торлы 
кабыгында, жарык түскенде оңып кететін, жарык сезгіш пигмент болады. 
Адамдар мен коптеген жануарлардың торлы кабығындагы гаякшаларда 
родопсин немесе қанқызыл (пурпур) кору пигменті түзіледі. Оның қүрамы, 
қасиеті және химиялық өзгерістері толык зорттелген. Сауытшаларда йодопсин 
деген пигмент табылган. Одан баска сауытшаларда тагы хлоролаб жэне 
эритролаб деген бояғыштар бар. Оның біріншісі жасыл түске сәйкес, ал
3 9 2


екіншісі кызыл түсті спектрдің сэулелерін сіңіреді. Баска да пигмснттер 
болуы ыктимал.
Родопсин Л витаминінің альдегиді - ретиналь жэне опсин деген белоктан 
тұрады. Сэуленің бір мысқал (квант) мөлшерінің эсерінен осы заттың бірнеше 
өзгерістері туады. Мәселен, ретиналдын изомсрі пайда болады, оның 
белокпен байланысы бұзылады, фермснттік орталыгыныц белсенділігі 
артады. Алғашқыда люмиродопсин жәнс метародопсин дсгсн аралық заттар 
түзіледі, содан кейін ретинал опсиннен бөлініп шығады. Редуктаза деген 
ферменттің осерінен ол А витамнніне айналады.
Көзді карангылаганда канкызыл пигмент қайтадан калпына келеді, ягни 
родопсин 
құрастырылады. 
Егер 
организмдс 
А 
витамині 
жетіспесе, 
родопсиннің қүрылуы кснеттен бүзылады. Осының салдарынан ақшам 
соқырлыгы туады, адам ымырт жабылғанда мүлдем соқыр болып калады.
Көздің торлы кабығындагы фотохимиялык эсерленістер аса үнемді гүрде 
отеді. Демек, тіпті өте жаркыраган сэуленің әсерінен таяқшада барлық 
родопсиннің тек азғантай ғана бөлшегі ыдырайды.
Иодопсин қүрылымы жағынан родопсинге жақын, ал оның жарық сіңіру 
қабілеті өзгешс болады.
Торлы 
қабықтағы 
электр 
күбылыстары. 
Қабылдағыштағы 
фотохимиялық өзгсрістер жарык энсргиясын қозу толқынына айналдыратын 
тізбекті әрсксттсрдің бастанқы бөлімі болып саналады. Оның ізінше 
кабылдагыштарда, сонан кейін торлы қабықтың нейрондарында эсер етуші 
жарықтың көрсеткіштеріне сэйкес потенциалдар пайда болады. Түскен 
жарыққа көздің торлы қабыгыныц электрлік жауабыныц жиынтығы 
электроретинограмма (ЭРГ) деп аталады. Оны көзден немесе тікелей торлы 
қабыктан жазып алуға болады. Элекгроретинограмманы жазу үшін, бір 
электрод қасац қабықтың бетіне, екіншісі көзге жакын беттің терісіне немесе 
құлактың сыргалыгына бекітіледі.
Электрорстинграмма жарыктың көптеген қасисттерін - түсін, молшерін 
және әсерінің үзақтығын бейнелейді. Сондықтан ол көрсеткіш клиникада көз 
ақауын емдеу нэтижесін бақылау үшін кеңінен қолданылады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   373




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет