Адам физиологиясы

кезде алдымен су, одан соң сріген заттар ішектен канға өтеді. 
Изотонияіық
сүйыктык күрамындагы заттар бұдан жеңілірек сіңеді. Аталған тәжірибе 
нәтижелері ішектегі заттардың сіңу механизмі өте күрделі үрдіс екенін, оны 
тек диффузия, сүзілу жоне осмос үрдістерімен түсіндіруге болмайтынын 
долелдейді.
Астың сіңу механизмінде заттарды белсснді тасымалдаудың орны бөлек. 
Бслсснді түрде тасымалданатын заттар көбінесе ірадиенттерге карама-карсы 
ферменттердін катысуымен арнайы тасымал жүйесі аркылы АҮФ энергиясын 
жұмсауды талап етеді.
Ксйбір заттар жсңілдснгсн диффузия жолымсн, яғни мсмбранадан 
өткізетін заттардың катысуымен өтеді.
Мономерлердің жасушаға апикальдык жэне базальдык мембранасы 
арқылы өтуі көбіне Na+ мен К+ иондарының тасымалдануына байланысты. 
Бұл 
үрдіс 
АҮФ-азаның 
катысуымен 
өтеді. 
Ac 
сіңіру 
кезінде 
макромолекулалар биологиялык мембраналардан фагоцитоз, пиноцитоз 
аркылы да өте алады.
52-сурет.
Куыстык жоне мембраналык асқорытудың үлгісі. 
а - ішек куысы; б - тағамдық заттарға толы ішек қуысы. 1 - ішек қуысындағы ферменттер;
2 - микробүрлер; 3 - микробурлер бетіндегі ферментгер; 4 - жиектелген эпителийлер 
арасындағы тесік; 5 - микробтар; 6, 7 - тағамдык заттар.
Ішектің кілегейлі қабығындағы бүрлердің жиырылуы, әсіресе заттардың 
сүзілу жолымен сіңуіне көмектеседі. Бүрлер жиырылған сэтте лимфа орталык 
лимфа капиллярынан кілегейлі кабык астындағы лимфа тамырларына өтеді. 
Ал бүрлер босаңсыған сэтте лимфа кері, орталық лимфа капиллярына өте 
алмайды. Оған кілегейлі кабық астындағы лимфа тамырының қакпакшалары 
тоскауыл болады. Сондыктан да орталык лимфа капиллярында кысым өте 
төмендеп кетеді дс вакуум пайда болады. Мұның нәтижесінде ішектің ішкі 
қуысындагы заттар бүр ішіне карай сорылады. Бүрдің жиырылуын механи­
зм

калық, химиялык жэне гуморальдык заттармен эсер ете отырып, үдетсе, ас тез 
сіңеді (52-сурет). Мысалы, тағамдық заттар гидролизденуі нэтижесінде пайда 
болған өнімдер, пептидтер, амин кышкылдары, глюкоза, экстрактивтік заттар, 
сондай-ак от қышқылы бүрлерге тікелей эсер етеді, ал вилликинин (ішек 
гормоны) кан аркылы бүрлер жиырылуын күшейтіп, астың сіңуін тездетеді. 
Бүрлер жиырылуы токтаса сіңу үрдісі өте төмендейді.
Ac корытылуы ксзіндс пайда болтан өнімдср гок ішсктс де сіңсді, бірак 
онда шіріткіш микробтар эсерімен амин қышкылдарынан зиянды улы заттар 
түзіледі де канта сіңеді. Сондыктан ток ішекте сінетін қоректік заттардың 
арасында, эсіресе, белоқтарды синтсздеуге ксрскті амин кышкылдары өте 
азайып кстеді. Бұл жатдайды ауруды ток ішек аркылы корсктсндіргенде 
ескерген жөн.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: