Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Адам физиологиясы
| сақтықпен
біртіндеп үлгаііту. Балалар сырқаттанған т. б. жағдайларда шынықтыруды уақытша догарған дүрыс. Шынықтыру істерін дэйектілікпен жэне жүйелі қолданған жөн. Ол үшін гигиеналык шаралар мен дене жаттығуларын ұштастырып отырмаса болмайды. Шынықтыруды эрбір адам үшін даралама түрде, яғни организмнің күш - қуаты мен жай-күйін ескере отырып, белсенді жэне сапалы түрде, қорқыныш пен жағымсыз көңіл күй болмайтындай етіп жүргізу тиімді. Мәселен, баланы ауа ваннасына әбден үйренгеннен кейін барып, сумен шайынуға жэне күнге шарпылуға кешіреді. Сол сияқты оларды сумен күйынуга үйретиейінше, ашык тоғандарға шомылдыруға болмайды. Шынықтыру шараларынан кейін қалыптаса бастаған дүрыс өзгерістерді төмендетіп алмау үшін, оны негізсіз тоқтатып, үзіп тастамау керек. Балалар табиғи жағдайларға, маусымдарға жэне ауа райына тез бейімделу үшін, оларға сәйкес кешенді шынықтыру шараларын жүргізген жөн. Балалар мекемелерінде қүңделікті тәжирибеде таза ауада үйықтату, ойнату, денені дымқыл сүлгімен ысқылау, қүйыну, аяқтарды бүлау, уқалау, массаж сияқты шыныктыру шаралары қолданылады. Жазғы мерзімде күнге шарпу, ашык суаттарда шомылу, дене. шыныктыру сабактарымен, ширақ ойындармен, бау-бакшада жүмыс істеумен үштастырған пайдалы. Мүны қалай жүргізуді әбден ойлап алу жэне дүрыс ұйымдастыру балалардың бойында жағымды эмоциялар туғызатындай етіп жүйеге келтіру аса мацызды. Сонымен қатар жуырда ғана ауырып тұрған немесе жоғары тыныс жолдары сырқатқа шалдыққан, баспа жэне баска да тұмау ауруларына жиі ұшырайтын балалармен шыныктыру шаралары шектеп жүргізіледі. Ал, жедел немесе созылмады асқынған аурулардан зардап шегетін, организмт кажыған, жұқпа- лы аурулардан тұрғандарға балалар үжымында шыныктыру шараларын жүргізуге болмайды. Олармен шынықтғу жүмыстары жеке-жеке жүргізіліп, организмнің бейімделу әрекеттері машыктандырылады. Гяпоксияға бейімделіс. Организмде оттегінің тапшылығы бірнеше жағдайларда кездеседі. Кейбір дерттерде (патология) тіндердің оттегін найдалану қабілеті нашарлайды. Гипоксия канның тідерге оттегін жеткізу қабілеті әлсірегенде, эритроцит, гемоглобин азайганда (анемия), қанайналымы бұзылғанда немесе тынысалу жүйесінің қызметі нашарлағанда болады. Организм ауадан оттегін аз кабылдаган жағдайда да гипоксия байкалады. Бұл желделдітілмеен бөлмелерде ұзак уақы г отырганда, биіктікке, не тауга көтерілгенде оттегінің үлестік қысымы төмендегенде кездеседі. Мүндай жагдайларда организм оттегінің аз мөлшеріне бейімделуге мәжбүр болады. Гипоксия өткір жэне созылмалы больш бөлінеді. Өткір гипоксия оте биіктерге жедел көтерілгенде, ұшақтардың, гарыш кемелсрініц саңылаусыздыгы бұзылтанда, кұрамыида тек 10-12 % оттегі бар ауамен дем алғанда байкалады. Мұнда ең эуелі орталық. жүйкс жүйесінің, тынысалу және қанайналымы агзаларының қызметі өзгереді. Адам аз уакыт болган оқигага мән беру қабілетінен айырылады, ой жэне дсмс сңбсгі, жүмыскерлігі томендейді, тсз қажиды, снтігсді басы айналып ауырады. Бірнсше минутка созылатын гипоксия қайтымды болады. Өткір гипоксия үзақ болтан жатдайда сана бұзылады, ми жзне окпе ісіну қаупі туады. Созылмалы гипоксия адам өте биік тау жолдарында ұзақ болтан жатдайда дамиды. Таулы аймақтыц климатына, метсрологиялық түрткілеріне (томен қысым т.б) бейімделу газ тасмалдаушы жүйелердіц жэне агзалардыц (тынысалу, канайналымы) гипоксияга қарсы зрекеті арқылы атқарылады. Үлестік қысым төмендегенде пайда болатын гипоксия күйі тсңіз деңгсйінсн белгілі бір биіктікке 2000 м көтерілгендс білінсді. Бүл ксздсгі гицоксията бейімделіс әртүрлі болады. Таулы мекснге алташ келушілерде, гипототаламус-гипофиз, симиатоадреналин жүйелсрініц қызмет күшенсді. Бұлар, өзінше газ тасмалдаута эрекеттік жүйелерді жұмылдырады. Бейімдслістің салыстырмалы тұрактандыру сатысында анаттық әсерлсніс төмендейді. Алайда қосымша түрткілер (кимыл, психика, эмоция әлсуеттсрі, қоршатан ортаның төтенше толкулары) гомеостазды өзгертіп дизадаптация тудыруы мүмкін. Егер оттегінің үлестік кысымы күрт темсндесе, мэселен биіктсу жылдамты минутына 305 метр болса, бейімделістің жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|