Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Инсупиннің эсер ету тетіктері:
Басқа да гормондар тэрізді инсулин организмге тікелей эсер етеді. Жеке кесіп алынған бауырдан инсулиңді айдаса гликоген пайда болады.
1.
Инсулиннің эсерін кезеген жүйке күшейтеді. Жүйкені байлап тастаса инсулин бөлінуі азайып, тітіркендірсе көбейеді (симпатикалык жүйке тежейді). Инсулиннің белінуіне ми қыртысы да эсер етсді. 151
2. Диабет ауруы көбінесе психикалық қатты күйзелістен кейін лайда болады: а) қандағы кант тікслей ұйқы безіне эсер етеді. Гипергликемиялы қанды ұйкы безінен өткізу аркылы инсулиннің бөлінуін күшейтуге болады; б) қандагы қант орталық жүйке жүйесі арқылы эсер етеді. Егер иттің миынан гипергликемиялык қанды айдаса, ол оның денесін тек кана ксзеген жүйуе аркылы байланыстырса, гипогликемия байкалады. Бүл инсулиннің көп онс бастаганын байкатады. С.М. Лейтес жануарга аллоксан деген затты жібергенде аралшық тілдер ішінара бүзылып аллоксандық диабет (тәжірибелік аралшык диабеті) дамиды. Мүнда тек қана көмірсу алмасуы бұзылып, май алмасуы өзгермейтінін байқаған. Осыған байланысты диабет ауруында май алмасуының бүзылуы екінші гормон - липокаиннің кемшілігіне байланысты болар деп болжайды. Липокаин май еріткіш заттардан түзіледі. Олар үйқы безініц үсак өзектерінің эпителий денешіктері жатады. Липокаин бауырда бейтарап майлардың жиналуына кедергі жасайды. Егер жануардың үйкы безін алып тастап инсулинді енгізсе, диабет дамымайды, бірак 1-1,5 сағаттан сои май алмаеуының бүзылуына байланысты жануар өліп қалады. Липокаин фосфорилазаның белсснділігін күшейтіп, фосфатидтердің пайда болуын қамтамасыз етеді. С.М. Лейтес диабетті екіге бөледі: тотальдык (жапиай, жалпы) жэне аралшык диабет. Аралшык диабстте көмірсулардың алмасуы бүзылады (аллоксандық диабет тэрізді). Тоталъдық диабетте көмірсу жэне майдыц алмасуы бірдей бұзылады. Егер тек көмірсулар алмасуы бүзылса, сульфаниламид препараттарымен емдеуге болады. Олар бүйрек арқылы шығарылып канда қант мөлшері азаяды. Соңғы кездерде бұл екі гормоннан басқа үйкы безінде 3-ші гормон - глюкагон онетіні анықталды. Ьүл гормон кристалл түрінде бөлініп алынды. Глюкагон қандағы қанттың мөлшерін көбейтіп, бауырда гликогеннің ыдырауын күшейтеді. Оның гипергликемиялык эсері адреналингс үксас, ал инсулинге карама-карсы. Бүл гормонның физиологиялык маңызы элі онша аныкталған жок, бірақ қанда түрлі әсерге байланысты инсулин кобейгенде глюкогонның да мөлшері артып гипогликемияға жол берілмейді. Инсулиннің өнуіне гипофиздің соматотропты гормоны эсер етеді. Жас организмдерде ол инсулин өнімін күшейтіп аралшык апнаратты әлсіретеді. Мүндайда гипофизарлық диабет байкалады. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|