Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Эритроциттің қүрылысы мен күрамм. Эритроцит - ядросысыз екі
жагы ойыс кешен доңгелек жасуша. Ол ядросынан сүйек кемігінде өтетін эритропоэз кезінде айырылады. Мүның биологиялық мэні мынада: жасуша ядросының орнын оттегін тасымалдайтын гемоглобин жайлайды, ядросыз эритроцит өз денесіндегі заттарды тотыктыру үшін оттегін жүмсамайды. Осыган байланысты оның оттегін тасымалдау кызметі күшейеді. Көлденеңінен қарағанда эритроцит гантелге ұқсайды: оның диаметрі 7,2- 8,0 мкм, как ортасындагы ойыс жерінің жуандыгы 1,5-2,0 мкм, ал жасуша жиегінің жуандыгы 2,5 мкм. Пііиіні гантел тэрізді болғандыктан эригроциттің капилляр кабырғасымен гүйісетін беткейі (аумағы) үлкен. Жасушаның диаметрі мен пішіні сырқагганган кезде озгеруі мүмкін. Диамегрі 8,1 мкм-ден асса, эритроцит макроцит деп, ал 7,2 мкм-ден кем болса микроцит дсп аталады. 173 Эритроцит бетінің ауданы 140мкм. Бір адам қанындағы барлық эритроциттерді жазық жағымен жатқызып катар орналастырса, олардың ауданы 3000м2 болар еді. Осындай аумағы үлкен эритроциттер жазыгынан оттегі тінге жаксы өтеді. Эритроцит тыныс алу қызметін орыңдауга қажет биологиялык кұрылым. Эритроцит нротоплазмасында тор тэрізді стромасы бар, сырт жағынан белок пен
липоидтан тұратын
мембранамен қаиталған. Эритроцит мембранасы иондарды іріктеп өткізеді. Мембрананың Na+, К+ , Са2+ катиоңдарына өтімділігі өте нашар, ал СІ- жэне НСОз - (көмір қышқыл аниондары), сутегі жэне гидроксил (ОН-) иондары тез өтеді. Сондықтан эритроцит пен қан плазмасының минералдық кұрамы бірдей емес. Эритроцитте калий иондары басым, ал плазмада керісінше, натрий иондары көбірек. Плазма
Na+ 135-155 ммоль/л К+ 4-5 -"- Са2+ 2,25-2,75 -"- Эритроцит 5-10 ммоль/л 95-100 ммоль/л өте аз Эритроцит кұрамында 37% құрғақ заттар бар, ал сүйекте (ең тығыз тін) кұргақ зат 42%. Демек, денедегі сүйектен кейінгі ең тығыз жасуша - эриіроцит. Сонда да эритроцит икемді, созылғыш, үлкен болғанымен, ол жіңішке капилляр арқылы өте алады. (
Эритроцитгегі қүргақ заттардың көбі (90%) гемоглобиннен, ал қалғаны (10%) басқа органикалық жэне бейорганикалык заттардан тұрады. Әрбір эритроцитте 300 млн-дай гемоглобин молекуласы болады. Гемоглобин химиялық қүрылымы жагынан - хромопротеид, м. с. 68000. Гемоглобин 1 молекула глобин жэне 4 гем молекуласьтан тұрады. Г емоглобин ---------- 1 глобин 96% гем 4% Әрбір гем молекуласында екі валентті темір атомы бар. Гемоглобиннің бір молекуласы оттегінің 4 молекуласымен эрекеттеседі. Гемоглобиннің бірнеше түрі бар. Ересек адамның канында А гемоглобині, ал эмбрионда үрық (феталді) НвР-сі көп. Эмбрион гемоглобині оттегімен лезде реакцияға түседі, ол екеуінің тартқыштық дэрежесі күшті. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|