Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Температура талдагышм
Адамның денс кызуы қалыпты жагдайда айтарлыктай түрақты болады, сондыкган оны ретгеу тетіктеріне қажст сырткы органың температурасы туралы ақпараттың маңызы өтс зор. Тсрморецспторлар тсріде, көздің касаң қабығынды, шырышты қабықшаларында, сонымен катар орталык жүйке жүйесіндегі гипоталамуста. таламуста, жүлында орналасады. Олар жылу жэне суык кабылдагыштары болып скі түргс бөлінеді. Бет пен мойын терісінде терморсцепторлар коп орналаскан. Маманданган кабылдагыштардан баска, олардың құрамында сезгішгік Нейрондардың миелинсіз дендрит үштары болуы мүмкін деген пікір бар. Терморецепторлар арнамалы жопе бейарнамалы болып жіктследі. Олардың біріншісі тек температуралық өзгерісгердің эсерінен қозады, ал екншісі сонымен катар механикалық тітіркенуге де жауаи береді. Терморецепторлардың копшілігінде орныкіы кабылдау аясы болады, олар тұракты үзақ эсерге ссриіністер жиілігін ұлгайтып, жауан
қайтарады. Серпініс жиілігі темпсратуралык өзгеріскс сәйксс келсді. Мэселен, жылу кабылдаудың тұракты ссрпініс жиілігі 200 тан 500 С арасында, ал суыктык - 100-тан 410 С дсйін байкалады. Терморецепторлардың айрыкша сезімталдығы өте жоғары келеді, оларда пайда болатын серпіністердің ұзак озгерістерін байқау үшін ортадағы темпераіураны 0,20С өзгерту жсткілікті болады. Ксйбір жагдайларда суыктык қабылдагыштар жылу әсерінен дс қозуы мүмкін (450С жоғары). Сондықтан ыстық су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен суык түйсігі байқалуы осыны дәлелдейді. Қазіргі
уакытта, терморецепторлардың белсенділігін, олармен
байланысты орталық құрылым және адамның сезімталдыгын анықтайтын өте маңызды гүрткі температуралык өзгерістер емес, оның абсолют мөлшері деп есептейді. Алайда темперагуралық түйсіктің алғашкы қаркыны терінің жэне оған эсер ететін тітіркендіргіш қызуларының айырмашылығына, оның көлемі мсн қолдану жсрінс тэуелді кслсді. Егер колды 270С жылы судан алып тсмнсратурасы 250 С суга салса, алғашқы ксзде бүл суық су сиякты ссзіледі. Осындай ссзім алғашқы ксздс қолды 340 С жылы судан алып 310 С суға салғанда да байқалады. Бірак бірнеше
секундтан кейін
абсолют температураны дэл бағалау мүмкін болады. Денс тсмпсратурасын тұрақты калыпта сактайтын рсттеуші эсерлсністср күрделі рефлекстер эрекетінен түрады. Бүл рефлекстер тері, кантамырындағы және орталык жүйке жүйесіндегі қабылдағыштардың температуралык тітіркендіруге жауабын көрсетеді. Орталык жүйке
жүйесіндегі терморецепторлар гипоталамуста, орталық мидың торлы кұрылымында, жүлында орналасқан. олардың жылу жэнс суыктык кабылдагыштары жүйке орталығы аркылы агатын
қанның тсмпсратурасына эссрлснсді. Гипоталамуста негізгі жылу реттеуші орталык орналасқан, ол жылу өндіруші жэне жылу беруші бөлімдерден тұрады. бұлар дене температурасын реттейтін бірнеше жэне күрделі үрдістерді үйлестіріп отырады. Дене температурасын реттеуге ішкі сөлініс бездсрі де қатысады, әсіресе калканша жэне бүйрекүсті бездері. Олардың гормондарының түзілуін жүйке жүйесі қадағалайды. Шеткі жылу жэне суықтык қабылдагыштардан келетін серпіністерді жүлын-таламус жүйесі ми кыртысының арткы орталык аймагына жеткізеді. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|