Адам физиологиясы

Қозгыштың  дәрежесін  анықгау  үшін  бірнешс  өлшем  (параметр) 

колданылады:  козу  табалдырыгы,  әсердің  пайдалы  уақыты,  хронаксия, 

лабиндік,  аккомодация  жылдамдығы.  Көбінесе  қолданылатын  өлшем  -   козу 

табалдырығы.

Қозу табалдырыгы  (реобаза)  деп  қозу  үрдісін  тудыратын  тітіркендіргіш 

күшінің  ең  аз  өлшемін  айтады.  Тін  негұрлым  козғыш  болса,  оның  козу 

табалдырыгы  соғүрлым  томен  болады.  Тітіркендіргіш  ретінде  электр  тогы 

қолданылса, табалдырығын реобаза дейді.

Эсердің  пайдалы  уақыты.  Тітіркендіргіштің  әсері,  оның  күіпіне  ғана 

байланысты емес, эсердің үзақтыгына да байланысты болады.

Тітіркендіргіш  күші  мен  әсердің  ұзақтығы  арасындагы  байланысты  Дж. 

Гооверог (1892)  пен  М.  Вейсс  (1901)  қисык сызық аркылы  көрсетті  (6-сурет). 

Ол  «күш  пен  уақыт»  сызығы  деп  аталады.  Көлденең  сызықпен  (абцисса) 

уакытты  мс  есебімен,  ал  тік  сызыкпен  (ординат)  электр  тітіркендіргіштің 

күші -  реобаза көрсетіледі.  Бір реобазаға тең күш ОА  жүмспа, тінді  коздыру 

үшін  оның  әсері  ОС  меке  созылуы  кажет.  Бұл  күштің  әсерін  одан  эрі  қарай 

соза  түссе,  ол  жауапты  күшейгпейді,  яғни  пайдасыз  жүмсалады.  Қисыык 

сызык  абцисса  бірлігіне  жарыса  (параллель)  орналасады.  Сондықтан  да  ОС 

мс  әсердің  пайдалы  уақыты  болып  есептеледі.  Ал  тітіркендіргіш  күші  екі  есе 

(2 реобзага дейін)  жоғарылатылса,  пайдалы уақыты тым қысқарып кетеді  (OF 

мс).  Тітіркендіргіш  күші  одан  эрі  жоғарытылса,  әсердің  пайдалы  уакытын 

көрсететін сызык ординат осімен жарысы (параллель) орналасады.