93
8-модуль
Танымдық блок
Қазақ диалектілеріне тән морфологиялық ерекшеліктер
Қазақ тілі говорларында грамматикалық ерекшеліктер кҿп
емес. Говорлардың морфологиялық құрлымы мен ҽдеби тілдің
морфологиялық құрлымы бір. Говорларда ҽдеби тілден бҿлек
оқшауланып тұратын септік, кҿптік, тҽуелдік, жақтық
категориялары жоқ. Қазан революциясына дейін тюркологтар
қазақ тілінде диалект жоқ деп есептегенімен,1861 жылы
жазылған
Ильминскийдің
«Краткая
грамматика
казах
киргизского языка» деген еңбегінде мынадай морфологиялық
ерекшеліктерді байқауға болады:
1. Жамандырақ (жаманырақ)
2. Үлкендірек (үлкенірек)
3. Еркін (еркіндеу)
4. Ойнарқы (ойнақы)
5. Табандық (табалдырық)
В. В.Радловтың «Образцы народной литературы тюркских
племен» еңбегінде диалектілік ауытқулардың ізі байқалады.
1. Шығыс септік формасы- менен(мынан)
2. Сілтеу есімдігі – мында(мыны)
3. Етістік – ҽкелді (екпелді)
4. Шығыс септік орнына батыс септік қолданылады:
Молдаға оқу оқып едім.
Септік жалғау, шылау түрлеріне байланысты ерекшеліктер
мен ҽдеби тілдегі жұрнақтардың диалектілік сҿз тудыруға
қатысуынан басқа қазақ говорларындағы морфологиялық
ерекшеліктердің
басым
кҿпшілігі
етістік
тұлғаларымен
байланысты. Негізгі тұлғалық ерекшеліктер мынадай.
Достарыңызбен бөлісу: 
