Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

97 
Материалдар мен құрал-жабдықтар 
Төрт түрлі өңдеу учаскелері бар бір жылдық немесе көпжылдық егіс жүйесі 
Жеткілікті мөлшерде үш түрлі жабын материалдары («Алдын ала 
дайындық» бөлімін қараңыз)
Топырақ термометрлері 
Кептіру пеші 
Топырақ үлгісі бар құтылар 
0,1 г дәлдігімен таразы 
Метрлі ұзындық сызғышы 
Өңдеу аймағының шекараларын белгілеуге арналған қазықтар мен жіптер 
немесе таспалар 
Бір студентке немесе топқа арамшөптерден жабын жасаудың әртүрлілік 
кестесінің бірнеше данасы
Алдын ала дайындық 
1. Зерттеу жүргізілетін тиісті агроэкожүйені табыңыз. Бір жылдық, 
көпжылдық, бақша жүйелерін және шағын бақтар үшін ірі ауқымды 
монодақылдарды қоса алғанда, жүйелердің кең спектрі жұмыс істейтін 
болады. Жүйе 
a. Барлық жерде бірдей болуы, жабындауға байланысты емес өзгеретін 
шамаларды бақылауы 
b. Әрбір жүйенің кем дегенде 2 қатарын толтыратындай 3 жабынды және 
жабынды емес құралдарды бақылау процесін бейімдеу үшін жеткілікті үлкен 
болу қажет. 
Егер қолданыстағы тиісті жүйелер болмаса, онда, әрине, зерттеу 
жүргізілетін дақылды отырғызуға болады. 
2. Үш түрлі жабын материалдарының жеткізілуін қамтамасыз етіңіз. Олар 
арзан және жергілікті деңгейде қолжетімді болуы тиіс. Олар органикалық 
немесе синтетикалық болуы мүмкін. Әйтпесе қоқыс жәшігіне жіберілетін 
қалдық болғаны жөн. Жабындау үшін ықтимал материалдар келесілерден 
тұрады: 
a. Сабан 
b. Үгінділер 
c. Ұсақталған қабық 
d. Ағаш үгінділері 
e. 
Бақша қағазы 

98 
f. Газет 
g. Пластикалық үлдір 
h. Өсімдік қалдықтары 
i. Ұсақталған қора маңындағы қалдықтар 
j. Су сүмбілі сияқты су арамшөптері 
k. Кофенің қоюы 
l. Ұсақталған жаңғақ қабығы 
3. Жабынның әрбір түрімен жабылатын алаң көлемін анықтаңыз және
алаңды жабу үшін тиісті материал санын табыңыз (сусымалы ағатын 
материалдар үшін бұл әрбір 20 м
2 
алаңға шамамен 1 м
3 
материал болады). 
4. Түрлі арамшөптерді жабу үшін жұмыс кестесі көшірмесінің тиісті 
санын жасаңыз. 
Тұрақты күтім 
Әдетте жүйеде орындалатын әрекеттерден басқа ештеңе де қажет 
етілмейді. 
Зерттеу жөніндегі топтар 
Әрқайсысы екі-бес студенттен тұратын төрт команданы құрыңыз. Үш топ 
жабынның бір түрінің қолданылуы үшін және осы жабынды аймақ үшін 
деректерді жинауға жауап беретін болады; бір топ жабынды емес аймақ үшін 
деректерді жинайды. 
Процедура 
Орнату 
Жыл сайынғы жүйеде жабындау кез келген уақытта дақылдардың ерте 
дамуы (яғни биіктігі 10 см жуық көшет) мен оның дамуының орта кезеңдері 
арасында орындалуы мүмкін. Көпжылдық жүйеде жабынды егін піскенге 
дейін (мысалы, бақша жүйесінде гүлдену уақытынан кеш емес) салу керек. 
1. Төрт өңдеу аймағын анықтап, белгілеңіз. Олардың әрқайсысы кем 
дегенде екі қатар дақылдарды қамтуы тиіс және олардың барлығы мөлшері 
бойынша тең болуы тиіс. Өңдеулер арасындағы шекаралар қатарлар 
арасындағы жол ортасында белгіленуі тиіс. Егер мүмкін болса, өрістердің, 
жүйектердің және учаскелердің шеттерінен аулақ болыңыз. Әр өңдеудің 
максималды ауданы тек практикалық ойлар тұрғысынан шектелген. 

99 
2. Әр түрлі жабындарды үш өңдеу аймағына салыңыз және жабынды емес 
аймаққа бақылау ретінде бір аймақты қалдырыңыз. Әрбір жабынды өңдеу 
қалыңдығы бойынша біркелкі болуы тиіс, бұл ретте оның қалыңдығы 3-5 см 
(пластик жабынды қоспағанда) жуық. Өңдеу қалыңдығы бойынша шамамен 
бірдей болуы тиіс, бірақ егер материалдар тығыздығы бойынша қатты 
ажыратылса, жабынның қалыңдығына қарағанда аудан бірлігіне жабын 
массасының тең болуы маңызды. Жабын материалын, жабын көзін және салу 
күнін көрсете отырып, әр өңдеу аймағын белгілеңіз. 
3. Жабынды салғаннан кейін барлық төрт учаскені суару және 
зиянкестермен күресу тұрғысынан бірдей өңдеңіз. 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: