Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

212 
Бір түйнектің 
орташа салмағы (мг) 
Түйнектің ішкі 
бөлігінің түсі 

213 
15
- зерттеу
Агроэкожүйенің әсері 
Шөпқоректілердің белсенділігі 
бойынша әртүрлілік*
Жалпы мәліметтер 
Шөпқоректілер фермердің ең ауыр антагонистерінің бірі болып табылады. 
Ауыл шаруашылығы дақылдарының көпшілігі зиянды әсерсіз болмашы 
шөпқоректі жануарларға қарсы тұра алады, бірақ кең көлемді шөпқоректі 
жәндіктер өсімдіктердің өміршеңдігін айтарлықтай төмендетіп, жалпы 
өндірісті шектеп, тауар дақылының сапасын төмендетуі мүмкін. 
Кәдімгі дара дақылдар шөпқоректі жәндіктердің шабуылына өте сезімтал 
болды. Кең дара дақылдың біртекті жағдайларда, тартымды ауыл 
шаруашылығы өсімдіктерінен басқа аздаған ағзалар болған кезде, 
шөпқоректілердің популяциясы экспоненциалды түрде ұлғайып, өнімді жоя 
алады. Фермерлер шөпқоректілердің популяцияларын бақылау үшін 
синтетикалық химиялық инсектицидтерді қолдана отырып, жиі жауап береді, 
бұл көптеген басқа да маңызды проблемаларға әкеледі. 
Инсектицидтерді пайдаланбай шөпқоректі популяцияларды басқарудың 
балама стратегиялары зерттелді. Көптеген балама әдістер агроэкожүйенің 
шөпқоректі популяцияларын өзі басқаратындай етіп жобалануы мүмкін, бұл 
ретте ең төменгі сыртқы үлес талап етілетіндей идеяға негізделген. Мұндай 
агроэкожүйенің негізгі сипаттамасы-жоғары алуан түрлілік (17-тарау 
Агроэкология: 
Тұрақты 
азық-түлік 
жүйелерінің 
экологиясы).
Агроэкожүйелердің әртүрлілігі неғұрлым көп болған сайын, олар шөпқоректі 
жәндіктермен қоректенетін пайдалы заттармен тамақтанатын болады, әсіресе, 
олардың құрамында шөпқоректі жәндіктерді химиялық итеретін өсімдіктер 
бар және олардың гетерогенді құрылымы шөпқоректі жәндіктердің 
қозғалысын немесе мақсатты өсімдіктерін іздеуді бұзуы ықтимал (17-тарау 
Агроэкология): 
Тұрақты 
азық-түлік 
жүйелерінің 
экологиясы).
Шөпқоректілердің неғұрлым жоғары әртүрлілігі мен аз саны арасындағы 
байланыс жалпы танылған қағидат болса да, оны нақты агроэкожүйелерде 
қолдану әлдеқайда мұқият тестілеуді талап етеді. Әртүрлілік әртүрлі 

214 
тәсілдермен ұлғайтылуы мүмкін (17-тарау Агроэкология: (Тұрақты азық-түлік 
жүйелерінің экологиясы) және олардың әрқайсысы пайдаланылатын 
дақылдарға, олар пайдаланылатын жүйелердің болжанбаған туындайтын 
қасиеттеріне, және жергілікті деңгейлерде зиянкестердің болуына байланысты 
әртүрлі әсер ететін болады.
Оқулықтардың арақатынасы 
14-зерттеу: Агроэкожүйедегі популяциялық экология (ауыл шаруашылығына 
қуыс теориясының қосымшалары: Зиянкес-жәндіктермен биологиялық күрес) 
16-зерттеу: Өсімдік қауымдастықтарындағы түрлердің өзара әрекеттесуі
17-зерттеу: Агроэкожүйелердің әртүрлілігі 
* 
Бұл зерттеу 19 зерттеумен бірге жүргізуге арналған. Дегенмен, оны қолда 
бар агроэкожүйелердің басқа жиынтығына бейімдеуге немесе осында 
көрсетілген салыстыруларды жүргізуге болатын көшеттерді шығаруға болады 
(«Өзгертулер және одан әрі зерттеу» бөлімін қараңыз). 
Зерттеудің жалпы сипаттамасы 
Зерттелетін дақылдар ретінде 19 зерттеу шеңберінде өсірілген 
дақылдардың бірі таңдалды. Дара дақылда және көп дақылда ауыл 
шаруашылығы дақылдарының шөпқоректі зерттелетін өсімдіктерін тұтынуы 
өлшенеді және екі жүйеде анықталған тұтыну деңгейі салыстырылады.
Мақсаттар 
• Шөпқоректі жәндіктермен жапырақтарды тұтынуды өлшеу әдістерін 
зерттеңіз. 
• Шөпқоректі жиілікпен агроэкожүйелердің әртүрлілігі мен құрылымын 
байланыстырыңыз. 
• Барынша әртүрлі жүйе, әртүрлілігі азырақ жүйеге қарағанда 
шөпқоректілерді азырақ сынайтыны туралы гипотезаны тексеріңіз. 
Процедураның қысқаша сипаттамасы және мерзімі 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: