Ахмет Байтұрсынұлы Тіл құрал



Pdf көрінісі
бет54/127
Дата26.03.2022
өлшемі2,67 Mb.
#28855
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   127
Байланысты:
tileshov erbol kurast akhmet baitursynuly til kural

Жекеше:               1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Атау: 
Осы шақтық        барушымыз                барушыңыз              барушысы             
Өткен шақтық     барғанымыз               барғаныңыз              барғаны          
Ұйғарынды          баратынымыз            баратыныңыз           баратыны 
Ілік жалғау: 
Осы шақтық     барушымыздың         барушыңыздың          барушысының             
Өткен шақтық  барғанымыздың        барғаныңыздың          барғанының          
Ұйғарынды       баратынымыздың     баратыныңыздың       баратынының 
Барыс жалғау: 
Осы шақтық        барушымызға           барушыңызға             барушысына             
Өткен шақтық     барғанымызға           барғаныңызға            барғанына          
Ұйғарынды       баратынымызға           баратыныңызға            баратынына 
Табыс жалғау: 
Осы шақтық       барушымызды             барушыңызды             барушысын             
Өткен шақтық   барғанымызды            барғаныңызды               барғанын          


109 
 
Ұйғарынды      баратынымызды          баратыныңызды            баратынын 
Жатыс жалғау: 
Осы шақтық        барушымызда           барушыңызда            барушысында             
Өткен шақтық    барғанымызда             барғаныңызда             барғанында          
Ұйғарынды      баратынымызда          баратыныңызда           баратынында 
Шығыс жалғау: 
Осы шақтық      барушымыздан         барушыңыздан           барушысынан             
Өткен шақтық  барғанымыздан         барғаныңыздан              барғанынан          
Ұйғарынды    баратынымыздан       баратыныңыздан           баратынынан 
 
Көпше:                1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Атау: 
Осы шақтық   барушыларымыз        барушыларыңыз            барушылары            
Өткен шақтық  барғандарымыз         барғандарыңыз               барғандары          
Ұйғарынды   баратындарымыз        баратындарыңыз            баратындары 
Ілік жалғау: 
Осы шақтық   барушыларымыз  барушыларыңыздың   барушыларының   
Өткен шақтық барғандарымыз    барғандарыңыздың       барғандарының 
Ұйғарынды баратындарымыз   баратындарыңыздың    баратындарының 
Барыс жалғау: 
Осы шақтық      барушыларымызға   барушыларыңызға       барушыларына             
Өткен шақтық      барғандарымызға    барғандарыңызға         барғандарына          
Ұйғарынды      баратындарымызға    баратындарыңызға      баратындарына 
Табыс жалғау: 
Осы шақтық     барушыларымызды   барушыларыңызды      барушыларын             
Өткен шақтық     барғандарымызды   барғандарыңызды         барғандарын          
Ұйғарынды      баратындарымызды   баратындарыңызды      баратындарын 
Жатыс жалғау: 
Осы шақтық      барушыларымызда   барушыларыңызда     барушыларында             
Өткен шақтық       барғандарымызда  барғандарыңызда       барғандарында          
Ұйғарынды     баратындарымызда    баратындарыңызда    баратындарында 
Шығыс жалғау: 
Осы шақтың      
барушыларымыздан  барушыларыңыздан       барушыларынан 
                                    
Өткен шақтық    барғандарымыздан  барғандарыңыздан      барғандарынан 
                                             
Ұйғарындыи   баратындарымыз   баратындарыңыздан       баратындарынан 
 
Дағдыландыру. Басқа сөздерді алып, осы үлгі бойынша есімше түрінде  
ортақ тәуелдік қалыпта жалғаулату. 


110 
 
Жіктеу (жай түрде) 
 
Жекеше:               1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Осы шақтық         барушымын               барушысын                барушы             
Өткен шақтық      барғанымын              барғансын                  барғаныды          
Ұйғарынды           баратынымын           баратынсың                баратынды 
 
Көпше:                  1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Осы шақтық          барушымыз             барушысыңдар               барушы            
Өткен шақтық       барғанбыз                барғансыңдар                барғанды          
Ұйғарынды            баратынбыз             баратынсыңдар              баратынды 
 
Дағдыландыру. Басқа сөздерді  есімше түрінде алып, осы үлгі бойынша 
жіктету. 
Жіктеу (қосар түрде) 
 
Жекеше:                 1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Осы шақтық         барушы едім             барушы едің                барушы еді            
Өткен шақтық      барған едім               барған едің                  барған еді          
Ұйғарынды           баратын едім            баратын едің               баратын еді. 
 
Көпше:                   1-ші жақ                       2-ші жақ                        3-ші жақ 
Осы шақтық        барушы едік              барушы едіңдер            барушы еді           
Өткен шақтық     барған едік                барған едіңдер              барған еді          
Ұйғарынды          баратын едік             баратын едіңдер           баратын еді 
 
Дағдыландыру.  Басқа  сөздерді    есімше  түрінде  алып,  осы  үлгі 
бойынша жіктету.  
Ескерту.  Есімшеге  «еді»  қосылып  айтылса,  бұрыңғы  істі  көрсетеді. 
Сондықтан  ол  түрін  «бұрыңғылық»  дейміз,  есімшеге  «екен»  қосылып 
айтылса,  баяғы  істі  көрсетеді:  сондықтан  бұл  түрін  «баяғылық»  дейміз. 
Мәселен,  барушы  едім,  барушы  едің,  барушы  еді  –  бұлар  бұрыңғылық. 
Барған екенмін, барған екенсің, барған екен – бұлар баяғылық.  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   127




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет