Сопылық дүниетанымының бастаулары Сопылық ағымның,яғни суфизмнің пайда болуының өзі аса күрделі қоғамдық,идеологиялық құбылыс еді. Суфизм бертін келе философиялық ағым ретінде қалыптасты. Әйтсе де суфизмнің жекелеген элементтері ислам дініне дейінгі дәуірлерде де бар еді. Бұл діни ағымның пайда болуына кезінде буддизм,мәжусидълік діндер мен көне заман данышпаны Платонның интуция,абстракті ойлау жайындағы кейбір ғылыми тұжырымдары да тікелей әсер етті.Көне заман данышпандарының құдай және дін жайындағы трактаттарыни араб тіліне тәржіма жасап,оны суфизм ағымын белгілі бір жүйеге келтіру үшін пайдалана білген Шығыс ғұламалары болды. Олар: Хусайн ибн Исқақ,Әбу Бәшір және Яхия ибн Әділ сияқты суфизмнің теориялық негізін қалаушылар еді.
Сопылық поэзиясының түрлері Е.Э.Бертельс жалпы сопылық поэзиясын төрт түрге бөліп қарастырады. Бірінші – эротикалық сипаттағы өлеңдербұлар негізінен зікір салу барысында сопыларды экстаз күйінде жеткізу үшін қажет.
Екіншісі- таза сопылық поэзия,мұнда «Аллаға жақындау жолында» зікір салып жатқан сопының ішкі психологиялық күй-қалпы бейнеленуі тиіс.
Үшінші –құдайға құлшылық етушілердің философиялық ой-пікірін білдіретін өлеңдер.
Төртінішісі- дидактикалық сарындағы діни лирика болып келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Н.Келімбетов «Ежелгі дәуір әдебиеті» - Алматы: «Атамұра « 2005 жыл.
“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.», 2010 жыл.
Алма Қыраубайқызы «Ежелгі дәуір әдебиеті» –Алматы : «Мектеп» 2002 жыл.
Назарларыыңызға рахмет!
