Ақиқат пен аңыз Әзілхан Нұршайықов

Бауыржан. Әй, сен немене өзің, «Бір адым ілгері, екі адым кейін» дегеннің керін келтіріп 
отырғаның? Мен саған бағынбаймын! Маған команда беретін сен кімсің өзің?
Автор.   Жок,   Бауке,   сіз   маған   ешқашанда   бағынған   емессіз.   Алпыс   бірінші   жылы   «Мен 
сенімен сөйлеспеймін!» деп тарс еткізіп телефон трубкасын жауып тастағансыз. Алпыс 
төртінші жылы бір бұйрығыңызды тағы да орындатқансыз. Ал енді бұл жетпісінші жыл ғой, 
Бауке. 
Бауыржан. Ә, бұл сенің маған емес, уақытқа бағынасың! - деген сезің болды ғой онда. 
Автор. Ұстазына шәкірті шариғат айтпайды, Бауке. 
Бауыржан. Заман - теңіз. Теңіздің түбінде шабақ та жүреді, шортан да жүреді. Понятно 
тебе? 
Автор. Ақырғанның бәрі арыстан емес. 
Бауыржан. Үндемегеннің бәрі данышпан емес. 
Автор. Қисық ағаш шынар болмайды. 
Бауыржан. Иір бұтақты емен шынар боуға құмар болмайды. 
Автор. Кей адамның мінезі тікенге ұқсайды; ал тікенекті шеңгелге аң да жуымайды, жан да 
жуымайды. 
Бауыржан. Кей адамның мінезі қоғаға ұксайды; ал қоғаны шошқа да шиырлайды, сиыр да 
жапырады. Қоға боп көрінгеннің аяғына тапталғанша, шеңгел боп шіреніп тұрған артық. 
Автор. Мен қойдым. 
Бауыржан. Мен көлденең жұрттың көсемсіп ақыл айтқыштығына тойдым... Ал, айтқын, қай 
жерге келіп едік? 
Автор. Барханның қарамағына қызметке келгенбіз, Бауке. 
-        Бір күні Бархан мені өз кабинетіне оңаша шақырды. Бардым. 
Ол бір өте жайдары күйде отыр екен. 
-        Отыр, Бауыржан, ақылдасатын әңгіме бар. 
Отырдым. 
-        Құлағым сізде, Борис Михайлович. 
- Сен осы шаңқылдаған жас бүркітті қазақтардың қалай баулитынын білесің бе? 
-        Білемін. 
-        Білсең айтшы. 
-        Алдымен бала бүркіттің аяғына балақ бау байлайды. 
-        Сонсоң? 
-        Тұғырға отырғызады. 
-        Сонсоң? 
-        Басына томаға кигізеді. 
-        Сонсоң? 
-        Қызыл беріп асырап, есейтеді, түлетеді, күйіне келтіріп баптайды. Есейген соң аңға 
салады. 
-        Қайтіп? 
-        Алдымен тауға алып шығады. 
-        Сонсоң? 
-        Томаға тартады. 
-        Одан кейін? 
-         Білегіндегі бүркітті серпіп кеп қалады. Қыран қанатын кең жайып, қайқаң етіп көкке 
көтеріледі   де,   рақаттана,   кұмарлана   құлшынып,   аспан   төсін   айқыштайды.   Содан   соң 
найзағайдай шаншылып, төмен кұлап, қанат, құйрығы суылдап жердегі аңға қарай 
төнеді. Көктен көзіне ілінген тағыға түсіп, ол қасқыр болса да, түлкі болса да тырп еткізбей 
жанын шығарып, қасына иесі жеткенше шеңгелдеп астына басып отырады. 
-        Дұрыс айттың, Бауыржан. Ал біз де сондай бір жас қыранымызды қияға шарықтатсақ 
па деп едік. 
-        Қайда? 
-        Ленинградқа. Финанс академиясының жанындағы бір жылдық курска. Барасың ба? 
-        Әрине, Борис Михайлович. Бірақ қыранмын деп емес, ұланмын деп барамын.

-         Барсаң жалақың сол қалпында сақталады. Үлгеруіңе қарай едәуір стипендия және 
беріледі. Революция бесігі атанған Ленинградтай ұлы қалада бір жыл тұру есті адамға бір 
академияны   тауысумен   пара-пар,   бауырым.   Қаншама   ғажайыптарды   көресің,   қаншама 
ғибрат, өнеге аласың. Мен өзге біреу емес, дәл сенің барғаныңа қуаныштымын. 
        Сонымен мен Ленинфадқа келдім. Барханның айтқаны рас болып шықгы. Ленинград 
дегенің ой жетпейтін өзгеше бір дүние екен. Онымен салыстырғанда Бурный да, Шымкент 
те, Әулиеата да, Алматы да айдалада қалды. Тіпті Ленинград ғажайыптарына әжем 
айтатын әр алуан ертегілерің де ілесе алмай қалды. 
        Бұл курсқа елден тек қана егде адамдар келеді екен. Солардың ішіндегі ең жасы мен 
болдым. Ұстаздардың лекциясын суша сіміремін. Аузынан шыққандарын қайталап айтып 
бергенімде өздері аң-таң қалысады маған. Төрттік, бестік бағалар алыстан шөліркеп келіп, 
қанаттары   сусылдап   көлге   қарай   құйылған   топ   үйректей   зымырап,   менің   зачеткама 
қонады. Үш жүз сом ең жоғары стипендия да ай сайын менің алақаныма түседі. Оның 
үстіне 
Алматыдан келетін ай сайынғы екі жүз елу сом жалақым және қосылады. Айына бес жүз 
сом табыс ол кезде мына деген инженердің де түсіне кірмейтін дүние. Оның жартысын 
әкеме жіберіп, қалғанын мен өзімнің адал игілігіме өкінішсіз жұмсаумен болдым. 
     Өзіммен курста бірге оқитын егде кісінің ақылымен алдымен өзіме оңаша пәтер жалдап 
алдым. Содан соң, сабақтан бос уақыттарымның бәрін де қаланы аралауға, оның көрікті 
жерлерін   көруге   жұмсадым.   Кештердің   көбін   кинотеатрларға   арнаймын.   Қала 
театрларының   жарнамалары   жариялаған   бірде-бір   жаңа   спектакльді   құр   жібермеймін. 
Жұрт   жақсы   деп   мақтаған   фильмдерден   және   қалмаймын.   Ресторан   деген   қаперімізге 
келмеуші еді онда. Анда-санда мейрамдарда бір ас ішуге бас сұққанымыз болмаса, жай 
күндерде оның маңына да жуымайтынбыз. Еркекті бұзатын екі құмарлық - арақ пен әйел 
болса, жас кезімде осы екеуінен де аулақ болғанымды мақтанышпен айта аламын. 
-         Иә,   сөйтіп   мен   Ленинградтың   көркем   ескерткіштерін,   көрікті   көшелерін,   әсем 
алаңдарын күн сайын кұмартып аралай бердім, аралай бердім. Аралаған, көрген сайын 
өзімнің іштей түлеп, жаңарып, жақсарып бара жатқанымды байқаған сияқты да боламын. 
Міне, мен сиырдың тіліндей сүйір боп біткен Васильев аралының тұмсығында тұрмын. 
Осы тұмсықтан төңірекке көз салсаң, соншама бір ғажап көрініске кенелесің. Алдында көк 
толқынын   көлендетіп   атақты   Нева   жарқырайды.   Ол   ауылдан   келген   қазақ   баласына 
бұршағы мол ғаламат ұзын көгенге ұқсайды. Көгенделген қозыдай болып, Неваның екі 
жағын   қуалай   қаланың   әсем   үйлері   иін   тіреседі.   Әже   ертегілеріндегі   төбелеріне   тау 
көтерген 
алыптардай болып, Қысқы сарай колонналары көз тартады. Хандардың басына киілген 
алтын   қалпақ,   жез   телпектей   жарқырап,   Исаакий   соборының   төбесі   шошандайды. 
Алыстан   атой   салып   Петропавл   қамалы   тұрады.   Күнге   шағылысқан   тебен   инедей 
сорайып, Адмиралтействоның үшкір жебесі көкке шаншыла кеп асқактайды. Осыларды 
көргенде еріксіз ернің жыбырлап, ақын сөздерін асқақ әуенмен айта кеп жөнелесің: 
Люблю тебя, Петра творенье, 
Люблю твой строгий, стройный вид, 
Невы державное теченье, 
Береговой ее гранит. 
Твоих оград узор чугунный, 
Твоих задумчивых ночей, 
Прозрачный сумрак, блеск безлунный, 
Когда я в комнате моей 
Пишу, читаю без лампады. 
И ясны спящие громады. 
Пустынных улиц, и светла 
Адмиралтейская игла... 
Бауыржан бұл жолдарды орысша нақ-нақ етіп айтып шықты да, маған бұрылды. 
-        Кәне, Пушкиннің осы жерін қазақшалап жібергін сен. 

       Мен   сасқалақгап   қалдым   да,   әрең   дегенде   есіме   түсіріп,   сүрініп-жығылып   айта 
бастадым: 
Сүйем шәрі, Петр орнатқан, 
Сүйем сынды сәулетіңді... 
-        Ғали Ормановтың аудармасы ғой?
- Иә. 
-        Пушкиннен өзіңнің орысша жатқа білетіндерің көп пе? 
-        Шамалы. 
-        Пушкинді тек қана орысша жаттау керек. Ол сенің қазақшаңа оңай көне кетпейді. Көп 
аудармашыға сөзін берсе де, сөлін бермей, ойын айтса да, орамын ұқтырмай, тәкаппар 
күйде тұрып қалады. Ұлыны ұлы ұғады, дананы данышпан ғана түсінеді ғой. 
Әлі   күнге   дейін   Пушкинді   қазакша   Абайдай   түсінікті   етіп   сөйлеткен   ешкім   жоқ.   Сен 
«Евгений Онегин» романының неше шумақтан тұратынын білесің бе? 
Мен үндемедім. 
-          Ендеше ол роман сегіз тараудан, 389 шумақтан тұрады. Жалпы көлемі бес жарым 
мың жолға жуықтайтын осы романның мазмұнын Абай қазақ оқырмандарының ұғымына 
сәйкестендіріп, 376 жолға сыйдырған. Ол әрқайсысы он төрт жолдан тұратын «Оне- 
гин шумағының» жол санын, буын мөлшерін сақтауға тырыспайды. Өйткені романды түгел 
аудармаған соң оның түр-тұлғасын, өлшем-кестесін түгел сақтап жатудың қажеті де жоқ. 
Сондықтан Абай роман желісінен алған оқиғаларды бірде қазақ құлағына сіңісті он бір 
буынды   өлең   ұйкасының   өрнегіне   салып   өрсе,   енді   бірде   жеті-сегіз   буындар   алмасып 
келетін   тармақтар   кестесіне   салып   айшықтайды.   Мәселен,   Пушкин   романының   бірінші 
тара   уындағы   алпыс   шумақта   толып   жатқан   оқиғалар   бар.   Абай   соның   оныншы,   он 
бірінші, он екінші шумақтарын іріктеп аударады да, оған «Онегиннің сипаты» деп өзінше ат 
кояды. Он бір буынды осы аударманың түпнұсқадай түсініктілігі, ықшамдығы сонша, оны 
оқыған кісі Онегиннің сипатын бірден көз алдына елестетіп, оның қандай жігіт екенін айқын 
аңғарады.   Содан   соң   Абай   Пушкин   романының   үшінші   тарауынан   тек   Татьянаның 
Онегинге жазған хатын ғана аударады. Одан Татьяна сұлудың Онегинге деген ғашықтық 
халі   білінеді.   Бұдан   соң   Абай   аудармасы   «Басы   қатты   сұм   жүрегін   тоқтата   алмаған» 
жігіттің   қызға   берген   суық   жауабын,   одан   соң   оның   қызға   жолдаған   өкініш   хатын 
өрнектейді. Ең соңында амалсыздан басқа біреудің  айнымас жары болған Татьянаның 
Онегинге   тоқтау   айтқан   жалыныш   сәлемін   паш   етеді.   «Тәңірі   қосқан»   жақсы   жар 
Татьянадан   айрылған   сорлы   Онегиннің   өлердегі   жүрекжарған   өкінішін   айтып,   аударма 
аяқталады.   Міне,   осының   бәрін   Абай   не   бары   376   ғана   жолға   сыйдырып,   Пушкин 
романының мазмұнын әрі түсінікті, әрі толық етіп жеткізеді. Ал бес жарым мың жол етіп 
аударған   кейбір   аудармалардан   ештеңе   де   ұқпайсың.   Сондықтан,   Пушкин   сөзінің   бар 
сөліне сусындап, бар нәрінен ләззат аламын деген кісі оны тек қана орыс тілінде оқуы  
керек, сол тілде ғана жаттау керек. Пушкин өлендерін жатқа айта алмаған адамды орыс 
тілін жақсы біледі деп есептемеймін. 
Ал кейде аударманың оригиналдан асып түсетіні де болады. Бірақ бұл сирек кездесетін 
оқиға. Дәл соның үлгісі тағы да Абайда ғана бар. «Қараңғы түндетау қалғыпты» білесің 
ғой? 
Мен басымды изедім. 
-         Мен немісше Гетені, орысша Лермонтовты, қазақша Абайды алдыма жайып қойып 
тұрып зерттеген кісімін. 
Бұл жайындағы ойымды жинақтап, түйіп айтайын саған. Орыс тілін жақсы білгісі келген кісі 
жасынан   Пушкин   өлеңін   жаттап   өсуі   керек.   Ал   қазақ   тілін   жақсы   білгісі   келген   адам 
Абайдан нәр алуы керек. Жасында осы екеуінен емшек сүтіндей сусындап өспеген адам, 
ол екі тілді жетік біле алмайды. Бұл екі тілді ол екеуінсіз білдім деу - бос әурешілік. 
        Мені   Пушкин   мен   Абайдың   арасына   қысып,   қинап,   біраз  әлсіретіп  алғаннан   кейін, 
Бауыржан Ленинград жайындағы әңгімесін қайтадан жалғастырды.
IV

Міне,   мен   Декабристер   алаңында   тұрмын.   Пушкин   поэмасының   мына   жолдарын   мен 
тұңғыш рет осы аланда тұрып естідім. 
И прямо в темной вышине 
Над огражденною скалою 
Кумир с простертою рукою 
Сидел на бронзовом коне. 
Ужасен он в окрестной мгле! 
Какая дума на челе! 
Какая сила в нем сокрыта! 
А в сем коне какой огонь! 
Куда ты скачешь, гордый конь, 
И где опустишь ты копыта? 
Бауыржан   тағы   да   оқыс   сұрап   қала   ма   деп,   бұл   жолдардың   баламасын   ойша   іздеп 
жанталасып, өз-өзімнен іштей күбірлеп мен отырмын: 
Қарауытқан жоғарыда, 
Қолын созып алғы жаққа, 
Қоршаулы кұз қабағында 
Жебеуші тұр мыс салт атта. 
Бірақ Бауыржан енді менен аударма сұрамады. Сөзін ары қарай жалғастыра берді. Мен 
бұған іштей қуанып, өзімнің бірыңғай тындаушылык қызметіме қайта көштім. 
- Бұл жолдарды мен биік кұздың жиегіне жетіп, атын аспанға шапшыта күрт тоқтатқан 
атақты Мыс салтаттының түбінде тұрып естідім. Ескерткіш қасына жиналған қалың жұртқа 
экскурсовод   әйел   Пушкин   поэмасының   осы   жолдарын   айтып,   содан   соң   оның   қалай 
орнатылған тарихын баяндай жөнелді... 
Ескерткішті айналып мен көп жүрдім. Кетіп бара жатып, талай рет қайрылып қарадым. 
Неге екенін білмеймін, осы ескерткіш шүу дегеннен-ақ менің көзіме жылы көрініп, жүрегіме 
жұмсақ тиді. Мен оның астындағы атын атақты Тайбурылға ұқсаттым, үстіндегі кісіні халық 
қорғаны Қобыландымен теңестірдім. 
Бұған дейін мен Пушкиннің поэмаларын оқымаған едім. Кітапханадан алған қалың томды 
қазынадай   құшақтап,   үйге   келдім   де,   алдымен   «Мыс   салт   аттыдан»   бастадым.   Поэма 
жолдарын түнімен судай сіміріп, таң атқанша тұтасымен жаттап алдым. 
Мыс   салтаттының   қасына   мен   бұдан   кейін   де   сан   рет   бардым.   Келе-келе   ол   маған 
Қобыланды емес өзіміздің үйдің қара айғырына тоқым салып жайдақ мініп, мені сағынып, 
мені іздеп келе жатқан өз әкем Момыш сияқтанып көрінетін болды. 
Міне,   мен   Гоголь   көшесімен   келе   жатырмын.   Бұл   көшеде   сәнді   сарай,   салтанатты 
шеркеуден ештеңе жоқ. Кәдуескі кқше, кәдуілгі үйлер. Бірақ осы қоңырқай үйлердің бүкіл 
совет халкының жүрегіне жылы тиетін тарихы бар. Мен әр үйдің пұшпағына қызыға көз 
саламын, мрамор тақтаға жазылған әр жазуды құныға оқып шығамын. 
23/8   үй.   Осы   үйде   отырып   Достоевский   «Ақ   түн»,   «Неточка   Незванова»   және   басқа 
шығармаларын жазған. Петрашевшілер үйірмесінің жұмысына байланысты ол осы үйде 
тұтқынға   алынып,   сонау   Сібірге,   Омбы   түрмесіне   айдалған.   Содан   кейін   ол   Семейде 
тұрған. Қазақ ғалымы, ол кездегі жас офицер Шоқан Уәлихановпен Достоевский сол жақта 
достасқан. «Шоқанның досы - менің де досым!» деймін мен ол үйдің жанына өтіп бара 
жатып, өз-өзімнен күбірлеп. 
17   үй.   Бұл   үйде   осы   көшенің   «иесі»   -   Гогольдің   өзі   тұрған.   Хлестаков,   Тарас   Бульба  
бейнелері осы үйде дүниеге келіп, осы табалдырықтан аттап, бүкіл дүние жүзіне мәңгілік 
сапар шеккен. 
15 үй. Бұл үйде бұрын Дюманың рестораны болған. Пушкин осы табалдырықтан талай 
рет аттаған. Осы ресторанда ол даналықтың жендеті Дантеспен танысқан. 
14 үй. Бұл үйде 1905 жылы 26 ноябрьде Петербург жұмысшы депутаттары Советі аткару 
комитетінің мәжілісі болған. Ол мәжіліске В. И. Ленин қатысқан. 
13   үй.   Мұнда,   бұрынғы   «Вена»   ресторанында   В.   И.   Ленин   партия   қызметкерлерімен 
кездескен. Осы үйде бірсыпыра уақыт Тургенев тұрған. Чайковский осы үйді мекен еткен, 
оның сүйегі осы үйден шыққан. 

Міне, мен көрші көшеге бұрылдым. Бұл көше Герценнің есімімен аталады. Бұл көшенің де 
тарихы Герценнің, Пушкиннің, Грибоедовтың есімдерімен тығыз байланысты. Жалғыз бұл 
көшелердің ғана емес, Ленинградтағы барлық көшелердің халық  жүрегіне жылы  тиетін 
тамаша-тамаша өмірбаяны бар. Ленинград көшелері мен үйлерінің кеуделеріндегі алтын 
жазулы   мрамор   тақталарды   көргенде   омыраулары   ордендер   мен   медальдарға   толы 
атақты   маршалдардың   алдынан   өткендей   боласың.   Ондай   үйлердің   қасынан   өте 
бергенде бойыңды түзеп, дереу қолынды шекеңе апарып, құрмет көрсеткің келеді! 
Ауылды сағынсам, мен демалыс күндері әдейі арнап Декабристер алаңына баратынмын. 
«Ассалаумағалейкум» деп, қолымды кеудеме басып, Мыс салт аттыға сәлем беретінмін. 
Немесе,   аяңдап   отырып,   Аничков   көпіріне   келетінмін.   Осы   көпірдің   екі   жағындағы 
шылбырынан табандап тартқан төрт қола жігітке бой бермей, мойындарын доғадай иіп 
аспанға шапшыған төрт асау қола тұлпарды көргенде менің жүрегім әрқашан да еріп 
қоя беретін. Өйткені скульптор Клодтың талантымен бейнеленген осы бір асау тұлпарлар 
маған сонау Жуалы желкесіндегі өзіміздің үйдің шағын үйір жылқысы іспеттеніп көрінетін. 
Бұл төртеуі аралары жақын-жақын жайылып жүрген сақа жылқыларды көзге елестетіп, ал 
кұлын-тайлар бүйректеу бір жерде құйрықтарын тігіп алып асыр салып жүргендей әсер 
тудыратын. Сондықтан да мен оларды күніне екі рет-таңертең сабаққа бара жатқанда, 
одан соң сабақтан қайтарда көздеп қоятынмын. «Көздеген» сайын, жылқылар ұзамай, бір 
сайда жатқанын «көріп» көңілім орнына түсіп, мәз-мейрам боп қалатынмын. Оларға қарап 
тұрып, 
ауылымның   атбегі   ақсақалы   Аққұлыны   еске   алатынмын.   Ат   шабыс,   кыз   қуу,   жорға 
жарысы,   теңге   алу,   көкпарды   көз   алдыма   елестететінмін.   өзімнен-өзім   қызынып,   Клод 
аттарының біріне дереу қарғып мініп, ауылдастарымның артынан менің де құйғытып шаба 
жөнелгім келетін...
Ленинград! Өмір бойы ауыз жаппай сөйлесең де айтып тауыса алмайтын мәңгілік жыр ғой 
бұл қала! Оныңт ек қана Эрмитажының өзі не тұрады десеңші! Тек соның ғана хикаясын 
мың  күн шертсең  бітер  ме, шіркін! Суворов,  Кутузов,  Барклай  де Толи тәрізді ел үшін 
еңбек   сіңірген   ерлерге   арналған,   ұрпаққа   үлгі   боларлық   еңселі   ескерткіштер   қаншама! 
Тіпті   Александр   сияқты   патшаның   өзіне   қойылған   ескерткішке   де   бір   қайрылмай   кете 
алмайсың.   Патша   надан   болғанымен,   оған   орнатылған   ескерткіш   халықтың   еңбегі, 
халықтың өнері. Сен соған қызығасың. 
Ал театрларын айтсаңшы, жаныңды жалын болып кернейтін! Орыстың және дүние жүзінің 
барлык классикалық операларымен таныстырған да Ленинград болды мені. Пушкиннен 
бастап   бүкіл   орыс   классиктерін   мен   осы   Ленинградта   жүріп   жүрегіме   қотардым.   Сол 
ғайыптан кездескен ғажайып бір жыл менің өмірімнің өзгеше бір жемісті, келісті, аса бір 
нұрлы жылы болды. 
Бұл  жылда   мен  ұлы   орыс   халкының   тамаша  тарихын   білдім.   Оның   елдігінің,   ерлігінің, 
ерлігінің мәңгілік мұраларымен таныстым. Сөйтіп, Ленинград, әжем келін боп түскен, әкем 
бала   боп   өскен,   өзім   кұлындай   құлдырап   асыр   салған   Мыңбұлақтай   боп,   жадымда 
жатталды. Әжем марқұм жақсы мекен, жәннәт жер жұмақ деген болады деуші еді. Бірақ 
ол жердің үстінде емес, астында, о дүниеде болады дейтін. Ал мен, әжемнің ең жақсы 
көретін сүйікті немересі, жұмак жердің астында емес, үстінде деп білдім. 
Ол - Ленинград деп түйдім. «Әжем маркұм о дүниенің жұмағына өзі-ақ барсын. Маған ұлы 
қала Ленинградтан артық жұмақтың керегі жок!» деп талай рет жымидым өзімнен-өзім. 
Сонымен, Жуалы, Шымкент, Әулиеата, Алматы, Термез, Ленинград - ол кездегі менің жас 
жүрегіме түскен Отан картасы осындай еді. Ленинградқа, ол арқылы бүкіл Отанға, елге 
деген сүйіспеншілік менің жүрегіме осылай орнаған еді. Соғыста, Москва түбіндегі шайқас- 
тарда жүргенде, мен Ленинградты талай реет түсімде көрдім. Қозы көгендей созылып, екі 
жақ жағалауына генерал үйлерді кернеткен көк жойқын Нева, басына қазақ хандарының 
алтын   қалпақ,   жез   телпегін   киген   атақты   Исаакий   соборы,   алдында   Қобыландыға 
ұқсағанымен,  артынан  өз әкемдей жақын көрініп кеткен Мыс  салт  атты  - бәрі-бәрі сан 
қайтара   көз   алдыма   келді.   Тіпті   Клодтың   коладан   кұйған   аттарының   өзі   жау   оғынан 
жаралы болып, тақымына Көбіктінің жендеттері қылбұрау салған Тайбурылдай атылып, 
шыңғыра кісінеп жатқан сияқты боп та елестеді... 

-        Әй, сен өзің Ленинградта болып па едің? Түсінесің бе бұл айтқандарды? 
-        Болғамын, Бауке... 
-        Ендеше неге айтпайсың онынды? Мен Ленинградта сен ешқашан да болмаған екен 
деп тәптіштеп отырмын ғой! 
-         Оныңыз   жақсы   болды,   Бауке.   Сіз   маған   Ленинград   жайында   тамаша   жыр   айтып 
бердіңіз. 
Сонымен бір жылдық оқуды үздік тәмамдап, Ленинградпен қоштасып, Москваға келдім. 
Келсем Бархан да Москвада екен. 
Екеуіміз кұшактасып көрістік. Мені тауып ол, оған кездесіп мен қуанып жатырмыз. Оның 
маған қойған бірінші сұрағы: 
-        Ленинград қалай, ұнады ма? - деген үш сөз ғана болды. 
Мен де оған қысқа жауап бердім: 
-        Ленинград - Ләйлі, мен - Мәжнүн, Борис Михайлович. 
-        Ол не деген сөзің, Бауыржан? - деді Бархан. 
-        Ол, мен Ленинградқа мәңгі ғашық болып қайттым дегенім. 
-         Ә, солай ма? - Бархан одан сайын қуанды. - Бауыржан-ау, ол менің туып, өскен 
қалам ғой, менің бесігім ғой!.. 
Сөйтсем, Барханның өзі Ленинградтікі екен. Пролетариат революциясының алтын бесігі 
болған Ленинград адамдарының өзгеше сыпатты асыл жандар екенін мен сонда ұққан 
едім. 
-        Ал, оқу қалай болды? - деп сұрады осыдан кейін Бархан. 
Мен кілең бестік бағалар тізілген документімді көрсеттім. 
Ертеңінде   ол   мені   СССР   Өнеркәсіп   банкының   басқарушысы   Туманов   жолдаска   ертіп 
апарып   таныстырды.   Менің   академия   жанындағы   бір   жылдық   курсты   үздік   бітіріп 
келгенімді, болашақта өзінің менен жақсы банк қызметкері шығады деп үміттенетінін 
айтты. 
Туманов менің жұмысымның одан сайын жемісті бола беруіне тілектестік білдірді. 
-         Біздің   еліміз   қос   жүректі   мемлекет,   -   деді   Бархан   сыртқа   шыққаннан   кейін.   - 
Сондықтан да оны кейбір жау жеңе алған емес, жеңе алмайды да. Сен Отанымыздың бір 
жүрегінде болдың, енді екіншісін арала. Москваны көріп танысуыңа үш күн уақыт беремін. 
Содан соң Алматыға кел. 
Бархан қайтып кетті. Мен Москвада тағы үш күн болып, оның да сәулет, салтанатына 
сусындап, қос ананы тел емген тентектей едірендеп, Алматыға бет түзедім. 
V
Автор. Сіз қандай ұлы жазушыларды, атақты қолбасыларды жақсы көрдіңіз? 
Бауьржан.   Жазушылар   туралы   айттым   емес   пе   жоғарыда.   Тағы   да   қайталаймын: 
жазушылардан   классиктердің   көпшілігін   жақсы   көремін.   Классикалық   әдебиет   үлгісінде 

жүктеу/скачать 1,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: