Айнымалы ток тізбегіндегі индуктивтік орауыш
Активтік және индуктивтік кедергісі бар
жүктеу/скачать 252,68 Kb.
|
дәріс 7
| 3.5 Активтік және индуктивтік кедергісі бар
айнымалы токтың тізбегі Тек қана бір индуктивтік кедергісі бар электр тізбегі шынды-ғында мүмкін емес. Себебі қандай да болмасын ораманың индук-тивтік кедергісімен қоса активтік кедергісі болады. Сондықтан айнымалы токтың тізбегіне қосылған тұтынушының активтік кедергісі R (32 а-сурет) және индуктивтігі L, яғни индуктивтік кедергісі XL, бар жағдайды қарастырайық. Тізбек арқылы жиілігі бұрыштық жиілік ω=2πf сәйкес келе-тін және әсер етуші мәні I айнымалы ток жүріп жатыр, токтың алғашқы фазасы нольге тең және ток горизонталь орналасқан I векторымсн (32 б-сурет) бейнеленсін дейік I тогы активтік кедергі R-мен жүріп өтіп Uа =IR кернеу түсіреді. Активтік кедергідегі кернеу фазасы бойынша токпен бірдей болады. Сондыкдан да диа-граммадағы Ua кернеуінің векторы I ток векторының бағытымен салынған. Ua кернеуі кернеудің активтік түсуі деп аталад. 32 Сурет – Активті кедергі мен индуктивтілігі бар айнымалы ток тізбегі: а) сұлбасы; б) векторлық диаграммасы; в) кедергілер үш бұрышы Қарастырылып отырған тізбегіміздің иидуктивтігі болған-дықтан онда өзіндік индукцияның ЭҚК жеңу үшін U2 = IX2 кернеу керек болады, ол кернеудің индуктивтік түсуі деп аталады. Индуктивтегі кернеу фазасы бойынша токтан 90° бұрышка алда жүреді. Сондықтан да UL кернеуінің векторы 90° бұрышпен алдыңғы жағынан (сағат тіліне қарсы бағытта) салынған. Сонымен, тізбектің қысқыштарындағы кернеу Uа = IR және U L =IXL векторларының геометриялық косындысына тең. Геомет-риялык, түрде осы векторларды косып, озінің шамасы және бағыты бойынша тізбектегі генератор кернеуініц әсер етуші мәнін анықтайтын U кернеуінің векторын аламыз. I векторы U векторынан, біз φ деп белгіленген бұрышқа артта қалып отырады. Сонымен қатар, U векторы кернеу үш бұрышы деп аталатын тікбұрышты Оаб үшбұрышының гипотенузасы болып табылады. Үшбұрыштың бір катеті Oa = Ua ал екінші катеті a6=UL. Сондықтан біз былай деп жаза аламыз: U2 = U + UL немесе U2 = (IR2) + {IXL)2=I2{R2 + XL2 ) Соңғы теңдеудің екі жағынан да квадрат түбір алсақ, U= I√R2 + ХL2 екенін табамыз, осыдан І=U/ √R2 + XL2 Бұл формула активтік және индуктивтік кедергісі бар айнымалы ток тізбегі үшін Ом заңы болып табылады. Берілген өрнектің бөлімі Z деп белгіленіп, тізбектің толык, кедергісі деп аталады: z= √R2 + ХL2=√R2+{ωL)2 (3.20) Осы теңдікті негізге ала отырып, біз катеттері R және XL = ωL гипотенузасы Z болатын, активтік және индуктивтік кедергілері бар тізбектің кедергілер үшбұрышы деп аталатын, тік бұрышты үшбұрыш (32 в-сурет) сала аламыз. Кедергілер үшбұрышынан біз тізбекке берілген кернеу мен ондағы токтың арасындагы фазалық ығысу бұрышын таба аламыз: cos φ = R/Z (3.21) R мен Z-ті біле тұрып cos φ бойынша φ бұрышы оңай табылады. жүктеу/скачать 252,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|