Алаштың АҚИЫҚтары мақалалар, деректі құжаттар, аудармалар жинағы
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
АЛКА
| Табалдырық
Қазақ әдебиеті тоғыз жолдың торабында тұр. Атында бір жол, алдында мың жол. Мың жолдың ішінде өзен өрлегені де, шөліркегені де, барса келері де, барса келмесі де бар. Қазақ әдебиетін мынау мың жолдың тарауына алып келіп, аңыртып тұрған – тұрмыс. Ќазаќ тұрмысы орыс тұрмысымен, орыс тұрмысы арқылы Еуропа тұрмысымен соқтығуы — қазақ әдебиетінің орыс әдебиетінің екпініне, орыс әдебиеті арқылы Еуропа әдебиеті екпініне кез келуі: «таспен жапалақты ұрсаң да, жапалақпен тасты ұрсаң да жапалақ өлмектің» кепі. Әрине, қазақ тұрмысы қирамақ, әрине, қазақ әдебиеті өлмек. Бірақ бізге молда болатын Еуропа әдебиетінің өзі — бір молда емес, мың молда. Алыстағы анау Еуропаны қоя-ақ ќоялық, көршіміз орыс әдебиетін алалық. Оның да өткен дәуірлерін бүркеп, осы күн дәуірін алалық. Осы күнде пролетариат төңкөрісі дәуірінде, кеңес өкіметінің өзінде орыс әдебиетінің мың бағыты бар. Бәрінің жалауы — қызыл, ұраны — төңкеріс, алды — ортақшылдық... Алайда, искусство … (бір сµз танылмады — Т.Ж) һәм оның бір саласы болған әдебиет туралы түрлі жаќтыњ т‰рлі ұғымы бар. “Искусство бар єм болмақ” — деген бағыттан бастап: «Искусство жоқ әм болмақ емес. Бұрын болса да — бұдан былай болмақ емес. Болуға тиісті емес»,— деген бағытқа шейін бар. Оның үстіне, біз дүние астан-кестең болған заманның адамымыз. Жұмыр жердің бетіндегі шірік қауды өртеп, өртең шығару үшін қылыш, найзаны қолдан түсірмей майданда жүрген әскердейміз. Әйеліміз де, еріміз де — саясатшылымыз (да), шаруашылымыз (да), әдебиетшіліміз (де) тегіс әскерміз. Әскер болуға міндеттіміз. Төңкеріс ісі де осыны тілейді. ... (бір сµз танылмады — Т.Ж) тұрмысы да осыны тілейді. Бірақ, майдандағы әскердің әрбір тобының да, әрбір таптың да бес міндеті болмақ. Әрбір топ өзінің ісін дұрыс атқарса ғана жалпы әскер соғыста ұтып шықпақ. Бұл топ өз міндетін атқара алмаса, өз міндетін ұмытып, көптің дүрмегімем, айғай-аттанның желімен лап қойып кете барса, майдан құр ойранға айналмақ. Қазақтың жазушылары да аз әскердің кішкене бір қанаты. Үркердей бір тобы. ...Олардың мойнында жалпы әскерлік міндеттен басқа бес міндет бар. Жазушылықтың, ақындықтың өз міндеті бар. Жазушыларымыз әскерлік міндетін біліп, ақындық міндетін білмесе, атқара алмаса — ақын емес. Ақындықты біліп, әскерлікті білмесе — әскер емес. Қазақ елі — Еуропа мәдениетінің көзімен қарағанда мәдениет қоры, әдебиет қоры жоқ, кедей ел болғандықтан, біздің жазушыларымыз әскерлік, азаматтық міндетін ұмытып, құр ақындыққа қадалып қалуы мүмкін. Әсіресе, ақындық міндетін біле алмай, жалпы айғайдың екпінімен кетуі де мүмкін. Әдебиетті айғай ғана деп, ақындықты үгіт-насихат қана деп ұғуға. Мысалы: әдебиет не діншілдіктіњ бәдуємі (бір сµз танылмады, “бєдуєм” – єліппе, яѓни ќ±ралы — Т.Ж) , не дінсіздіктіњ бєдуємі (деп). Єйтеуір «бєдуєм» деп ұғуға мүмкін... Үлгі боларлық орыс әдебиетінің түрлі тарауының тұрақсыз бір тарауына, не «Барса келмесіне», не ұзамай құрып кететін сиырдың шұбырындысына түсіп кетуге мүмкін. Осы мүмкіндіктердің шет-пұшпағьн көріп, әдебиет қазанының бір құлағына жармасып жүрген — біз, тоғыз ойланып, тоқсан толғанып, төмендегі пікірлерді ортаға салуымызды борышымыз деп білдік. Бұл құрғанымыз — сегіз қанат боз орда, алты қанат ақ отау емес — абылайша ( Жорыќ кезіндегі єскери ќос – Т.Ж.). Майдан, ойран, жорық дәуірінде дағарадай орда да, айдай ақ отау да құрып отыруға болмайды. Аттан дәуіріне «абылайша» керек. Жорық «абылайша» болады. Жорық басылар, жаңа тұрмыс орнар, «абылайша» қалып, бәріміз сиятын боз орда тігілер. Бұл келешектікі. Әзірге баспана — «абылайша». Оқушы! Жақсы келдің. «Табалдырықты» аттап, төрге шық. «Алқаға» кір. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|