Алеуметтану тероиясы indb
жүктеу/скачать 16,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| Реификация.
Лукач әуелгі бастан реификация мәселесіне қатысты экономи- калық марксистердің шығармашылығын толығымен жоққа шығармайтынын ескертеді, тек олардың идеяларын кеңейтуге және дамытуға тырысады. Ол марксистік тауар тұжырымдамасын «капиталистік қоғамның орталықтанды- рылған, құрылымдық мәселесі» ретінде сипаттайды (Lukacs, [1922] 1968:83). Тауар адамдар арасындағы қарым-қатынасты білдіреді, олардың ойынша тауар заттың қасиетін алады және объективті формасын иеленеді. Табиғат пен өзара әрекеттестікте капиталистік қоғамдағы адамдар түрлі өнімдер мен тауарларды өндіреді (мысалы: нан, автомобильдер, кинокартиналар). Алайда адамдар ол тауарларды өздері өндіріп, бағасын өздері анықтайтын фактіні назардан тыс қалдырады. Тауарлардың құндылығы акторлардан тәуелсіз нарықпен анықта- лады деп есептелді. Тауар фетишизмі – тауарға және оның нарығына капита- листік қоғамдағы акторлар мен тәуелсіз объективті тіршілікті қамтамасыз ете- тін процесс. Маркстің осы идеясы Лукачтың заттандыру тұжырымдамасының негізі болды. Тауар фетишизмі мен заттандыру арасындағы басты айырмашылық осы екі түсініктің кең ауқымдылығымен қорытындыланады. Егер біріншісі тек эконо- микалық институттарға қатысты болса, онда соңғысы Лукач көрсеткендей, қо- ғамның барлық салаларына қатысты – мемлекетке, заңға және экономикалық секторға қолданылады. Дәл осы динамика капиталистік қоғамның барлық сек- торларында іске асырылады: адамдар әлеуметтік құрылым өзінің-өзіндік жеке өмірімен тіршілік етеді деген түсінікке жүгінеді және нәтижесінде объективті сипатқа ие болады. Лукач бұл процесті төмендегідей сипаттайды: «Адам капиталистік қоғамда өзі (тап ретінде) «құрастырған» шындық- пен бетпе-бет келеді және ол оған бөгде табиғи құбылыс болып көрінеді; 302 II бөлім • Қазіргі заманғы әлеуметтану теориясы: негізгі мектептер ол толығымен оның «заңдарының» билігінде болады; оның қызметі бел- гілі индивидуалдық заңдарды, өзіндік қызығушылығына (өзімшілдік) байланысты, сөзсіз сақтауға әкеліп соқтырады. «Әрекет» жасағанына қарамастан, адам тіршілігінде оқиғаның субъектісі емес, объектісі болып қалады». (Lukacs, [1922] 1968:135) Лукач реификацияға қатысты өз ойларын дамыта отырып Вебер мен Зим- мельдің идеяларын біріктірді. Алайда реификация марксистік теорияға кірік- тірілгендіктен, ол Вебер мен Зиммельдегідей адамзаттың шарасыз тағдыры ре- тін де емес, капитализм шеңберімен шектелген мәселе болып қарастырылады. жүктеу/скачать 16,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|