Құрылысы: Нутталийлар – полиморфтты қарапайымдар, дене пішіні әркелкі болып келеді. Олардың бейнесі сопақ, дөңгелектеу, сақина, алмұрт тәріздес және крест сияқты. Крест тәріздес сатылар, бейімді сатылар болып саналады, оларды „Мальта кресті” деп атайды, төрт алмұрт, не сопақша тоғышарлар өздерінің сүйірленген шеттерімен ұласып жатады.
Тұрқы 0,5-4 мкм, тұрқы жағынан нутталиялар аурудың кезеңіне қарай 3 түрлі болады:
ірілері, олар эритроциттың радиусымен тең;
орташалары, эритроцит радиусының жартысындай ½ R;
орташалары, эритроцит радиусының жартысындай ½ R;
ұсақтары, радиустың үшінші не төртінші бөлігіндей болады, 1/3 немесе
¼ R;
Нутталиалардың тұрқына қарап, аурудың кезеңін білуге болады. Мысалы, ірілері – ауру жаңадан басталған кезде байқалады, кейін аурудың беті қайта бастаған кезде нутталиялардың тұрқы кішірейеді. Ал, ауру жасырын түрге өткенде нүктеге ұқсас болып қалады. Эритроцитте көбінесе шетінде орналасады. Зақымданған эритроциттын 5-30-60% мөлшерінде.
Мекен жайы: Лимфа бездері және эритроциттер ішінде.
Өсіп - өнуі: Бұл екі иелі қарапайымдар жылқыларға кенелер шаққан кезде жұғады. Алдымен лимфа бездеріне еніп, шизогония әдісімен көбейіп, көптеген шизонттарды түзейді. Кейін шизонттар ыдырап, майда тоғышарларға айналып, қанның жылжу бойымен шетте орналасқан қан тамырларына жетіп, эритроциттерге енеді. Олардың ішінде 4 бөлікке бөліну арқылы көбейеді, сол себептен крест тәріздес сатылар пайда болады. Кенелердің денесінде өтетін процесстер әлі толық зерттелмеген.
Тасымалдаушылар: Dermacentor туысына жататын барлық кенелер:
Тасымалдаушылар: Dermacentor туысына жататын барлық кенелер:
D. marginatus, D. pictus, D. nuttalli, D. daghestanicus, D. silvarum және Hyalomma plumbeum, сирек Rhipicephalus bursa, Rh turanicus.
Трансфазды жолымен таратылады, яғни кенелердің бір ғана ұрпағын аралайды, бірақ, мал денесінде нутталиялар 15-18 жылға дейін сақталады. Мұны 1967 жылы Абрамов толық зерттеп, дәлелдеп шықты.
