§ 3. Еріктің амал кезеңдері
Ерікті әрекеттер мен амалдар — мәнісі мен құрылымы жағынан өте күрделі процесс. Немесе ерікті амал, бұл — мазмұны тұрғысынан өте күрделі психологиялық әрекет. Бұл әрекет бірнеше кезеңдерден не сатылардан тұрады. Сол сатылардың ретін мынадай сызбамен көрсетуге болады:
Еріктің омая кезеңдері
Мақсат және оған жетуге ұмтылу (дайындық кезеңі)
|
Мақсатқа жетіу мүмкүншіліктерін түсіну( мақсат қою)
|
Ниет-тілектердің пайда болуы
|
Ниеттер тартысы және оның бірін қалау
|
Тоқтамға келу үшін мүмкіншіліктердің бірін қалау
|
Тоқтамға келген шешімді орындау
|
Ерікті амал кезендері бұл мәселенің мәнін психологиялық тұрғыдан ашып көрсетеді. Әрбір ерікті әрекетте белгілі мақсат бар, Адам қандай да болмасьш белгілі, бір істі орындау, өзінің қажеттілігін қанағаттандыру үшін өз жағдайын соған бейімдейді. Бұл — алға мақсат қойып, соған ұмтылу, яғни мақсатты әрекет немесе не себептен адам осындай қажеттілікті орындауға тиіс. о ; не үшін қажет деген тілек білдіру. Содан кейін осы тілекті орындаудың жолдары мен әдіс-амалы іздестіріледі. Олардың ішінен аса қажетті және маңызды дегені таңдап алынады. Айталық, мамаңдықты өзгерту керек, не экспедицияға бару керек болады. Бұл кезенде адам алдына қойған мақсатын тек қалап қана қоймай, оның мәнін түсінеді, ақыл-ой талқысына салады. Сөйтіп, оған қалайда жетуге әрекеттенеді.Бұл — ерікті әрекеттің интеллектуалдық кезеңі.,
'Нағыз ерікті ерекет адамнын алға қойған мақсатына жету үшін белгілі тоқтамға келіп, шешім қабылдауынан көрінеді. Бұл да — жауапты кезең, Мұның езіндік псахологиялық сипаты бар. Бүгінде ерікті амалдағы шешімге келу кезеді психологияның ғана емес, экономикалык, әлеуметтік ғылымдардыц да зерттейтін объектісіне айналып отыр,
Достарыңызбен бөлісу: |
