Алғы сөз психология ғылымы қазақ елінің өткен дәуірлерінде жеке ғылы-мы пән
§ 3. МІнездің құрылымы мен қасиеттері
жүктеу/скачать 1,2 Mb.
|
Алдамұратов Ә-Жалпы психология (1)
| § 3. МІнездің құрылымы мен қасиеттері
Адам мінезінің құрылымы әрқилы қасиеттер жиынтығынан тұрады. Дегенмен, кейбір мінез ерекшеліктері бір-біріне тәуелді, өзара байланысты болып келеді. Міне, мінездегі осындай әр түрлі қасиеттерден құрылған біртұтас бірлікті мінез құрылымы дейді. Ал мінездегі өзара байланысты психикалық қасиеттердің жүйесі (имптомкомплекс не факторлар деп те аталады. Мінездегі қасиеттер жүйесі. Пеихология ғылымында мінсз топтастырылып, онын қасиеттері мынадай төрт түрлі жүйеге бөлініп қарастырылады. Ондай қасиеттер адамның әралуан нәрселерге қатынас ерекшеліктерін көрсетеді. Мінездің еңбекке байланысты қасиетгері: еңбексүйгіштік, адалдық, еңбекке жауапкершілікпен қа-рау, жалқаулық, немқұрайдылық т. б. 2. Ұжымға, адамдарға қатысты қасиеттер: қайырымдылық, сергектік, талап қоюшылық, асқақтық, менсінбеушілік. 3. Өзіне-өзінің қатынасы; өркөкіректік, даңғойлық, тәкаппарлық, мақтаншақтық өзімшілдік, қарайымдылық, кішіпейл-ділік. 4, Заттарға қатынасы: ұқьштылық, салдыр-салақтық, заттарды ұстап-тұтуы мен ұқыпсыздығы т. б. Мінез құрылымындағы қасиеттер. Мұндай ерекшеліктер адамның азаматтық қасиеттерін көрсететін негізгі және өзекті сипаттар больш табылады. Олар — адамның қоғамдық қарым-қатынасы және әлеуметтік-типтік ерекшеліктері. Ал мінез құрылымының қасиеттеріне мынадай ерекшеліктер жатады: 1- Мінездің тереңдігі. Бұл қасиет адамның қоғам талаптарына орай көпшілікке, ұжымра, еңбекке деген қатынасын білдіреді. 2. Адамның жеке басының ерекшелігі, белсенділігі. Бұл касиет—мінездід күші. Осыған орай адам жақсы, мықты, тұрақты және нашар мінезді болып бөлінеді. 3. Мінездің тұрақтылығының, ауытқымалығы мен бейімделгіштігінің ерекше мәні бар. Мұндай адамдар әрқилы қиыншылықтарға ұшыра-ғанда табандылық, төзімділік пен бейімделгіштік көрсетіп, мінезінің күшін аңғартады. Иәсілдік жэне мінез. Әрбір тарихи кезеңдегі психологтар мінездің әрбір адамда түрліше болуы олардың ңәсілдік тегіне байланысты, оның көп қасиеттері нәсілі ұқсап туа пайда болады деген көзқарасты қуаттап, он темперамент қасиеттерінен айырмашылығы жоқ де (Э. Кречмер, У. Шелдон). Шындығында да, организмде туа пайда болатын нәсілдік қасиеттің адам мінезіндегі қасиеттерге әсер ететіні сөзсіз. Дегенмен, мінез қаситері нәсілдік биологиялық заңдылыктар емес, қоғамдық заңдылықтар арқылы анықталады. Мінездің, нәсілдік тұрғыдан қарастырылуы егізде зерттеу нәтижелері аркылы теріске шығарылады. ні, бір тұкымнан тараған егіз балалардың нәсілдік ор шеліктері бірдей. Ал темпераменті жөнінен олар бірін бірі бөлек. Үлкейіп, есейген сайын мінез ерекшелік" де өзгере береді. Адам туа өтірікші не жалқау болытт , майды. Ол әлеуметтік ортаға, өмірдегі жағдайға қар өзгереді. Мінездің өмір тіршілігіне тәуелді екендігі он физиологиялық иегізі — жоғары жүйке жүйесінің шартты рефлекстердің қызметіне байланысы арқылы да дәлелденеді. жүктеу/скачать 1,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|