Алгоритмдеу

- тізбек ішіндегі жұп сандар санын; 
- жұп сандары ішіндегі ең кіші элементін анықтау керек. 
 
№5-6.Зертханалық жұмыстар. 
Тілдің басқарушы операторы: цикл операторы –for циклы, 
while, repeat цикл операторлары 
Жұмыстың мақсаты: қайталанатын алгоритмдерді программалай 
білу дағдысын қалыптастыру, есеп шығаруда қайталану саны белгілі 
жəне  белгісіз  болып  келген  қайталану  процесстерін  ұйымдастыра 
білу  іскерлігін;  Паскаль  тіліндегі  қайталану  операторларын  дұрыс 
пайдалана  білу  жəне  олардың  ерекшеліктерін  ажырата  білу, 
операторларды алмастыра пайдалана білу іскерлігін қалыптастыру.  
Бақылау  мысалы.  Берілген n натурал  санынан  аспайтын  тақ 
сандардың қосындысын табу керек. 
Var n, i, S:word; 
Begin 
    write (‘n=’); 
     readln(n); 
S:=0; 
i:=2; 
while i<=n do  
begin  
S:=S+i; 
i:=i+2; 
end; 
writeln (‘S=’,S); 
end.  
Осы  берілген  есепті for … to.. do қолданып  шығарумызға  да 
болады. 
Var n, i, S:word; 
Begin 
    write (‘n=’); 
     readln(n); 
S:=0; 
For i:=1 to n do 
If  i mod 2=0 then S:=S+i; 
Writeln (‘S=’,S); 
End. 
83

Төмендегі  тапсырмаларды  FOR, WHILE жəне REPEAT циклдық 
операторларды  қолдана  отырып  вариант  бойынша  тапсырманы 
орындаңыз.  Алгоритімнің  блок – схемасын  жəне  программасын 
жазыңыз. 
Жұмысты орындауға арналған тапсырма нұсқалары 
1.  А  мен  В  (А < В)  екі  бүтін  сан  берілген.  Өсу  тəртібі  бойынша 
осы екі санның арасындағы (бұл сандарды қоса отырып) барлық бүтін 
сандарды  шығару,  сонымен  бірге  сол  сандардың N жалпы  санын 
шығару. 
2.  А мен В (А < В) екі бүтін сан берілген. Кему тəртібі бойынша 
осы  екі  санның  арасындағы  (бұл  сандарды  қоспай)  барлық  бүтін 
сандарды  шығару,  сонымен  бірге  сол  сандардың N жалпы  санын 
шығару. 
3.  А  нақты  сан  мен N (N>0) бүтін  сан  берілген.  А  санның N 
дəрежесін табу керек: A
N
=A*A*…*A (А сандары N рет көбейтіледі) 
4.  А нақты сан мен N (N>0) бүтін сан берілген. А санның 1 ден N 
дəрежесін табу. 
5.  А  нақты  сан  мен N (N>0) бүтін  сан  берілген. 
1+А+А+А3+...+АN шығару. 
6.  А  нақты  сан  мен N (N>0) бүтін  сан  берілген. 1-А+А
2
-А
3
+...+(-
1)
N
A
N
 шығару. 
7.  N (N>1) бүтін  сан  берілген.  Осы  сандар  тізбегіне  ең  үлкен 
санды табыңыздар. 
8.  N (N>1) бүтін сан берілген. Осы сандар тізбегіне ең кіші санды 
табыңыздар. 
9.  А (А>1) нақты сан берілген. 1+1/2+...+1/N қосындыны шығару. 
10. N (N>0) бүтін сан берілген. 1*2*...N көбейтіндісін шығару.  
11. N (N>0) бүтін  сан  берілген.  Егер N – тақ  сан  болса 1*3*...N 
көбейтіндісін  шығару;  егер N – жұп  сан  болса – 2*4*... N 
көбейтіндісін шығару.  
12. N (N>0) бүтін сан берілген. 1
!
1
...
!
3
1
!
2
1
N
+
+
+
қосындысын табу (N! – 
“N – факториал“ – 1 ден N бүтін  сандардың  көбейтінсін  белгілейді: 
N!=1*2*... N). Алынған  сан  е =exp(1) (=2.71828183…) тұрақтыға 
жуықталған сан болып табылады. 
13. Х нақты сан мен N (N>0) бүтін сан берілген. 1 + Х +
!
...
!
3
!
2
3
2
N
x
x
x
N
+
+
 
шығару.  Алынған  сан  Х  нүктесіндегі  ехр  функциясына  жуықталған 
сан болып табылады. 
84

14. Х нақты сан мен N (N>0) бүтін сан берілген. 1 – Х
2
/2! + Х
2
/4! – 
... + (-1)X
2N
/(2N)! (N!=1*2*…N) шығару. Алынған сан Х нүктесіндегі 
cos функциясына жуықталған сан болып табылады. 
15. X(
׀
X
 ׀  < 1) нақты сан мен N (N>0) бүтін сан берілген. Х – Х
2
/2+ 
Х
3
/3– ... + (-1)
N
-1Х
N
/N  шығару.  Алынған  сан  Х+1  нүктесіндегі ln 
функциясына жуықталған сан болып табылады. 
16. X(
׀
X
 ׀  < 1) нақты сан мен N (N>0) бүтін сан берілген. Х – Х
3
/3 + 
Х
5
/5 – ... + (-1)
N
X
2N
 + 1/(2N+1) шығару. Алынған сан Х нүктесіндегі 
arctg функциясына жуықталған сан болып табылады. 
17. Жалпы  мүшесі  Ак=1/(к*к+3)  болатын  тізбектің  алғашқы n 
мүшеі мен олардың қосындысын табу керек (к= 1, 2, ... n).  
18. Жалпы  мүшесі An=A1*q^(n-1) формуласы  арқылы  берілетін 
шексіз  кемімелі  геометриялық  прогрессияның eps-тен  кем  емес 
мүшелерінің қосындысын табу керек (019. D(>0)  бүтін  сан  берілген. A
N
  сандардың  тізбегі  келесі  түрде 
анықталады: 
20. А1=1, A2=2, А
N
=(A
N
 – 2 + A
N
 – 1)/2,  N= 3,4… 
׀
1
-
KA
-
AK
 ׀
 
D
 <
  
шарты  орындалатын  кезіндегі  К  нөмірлердің  біріншісін  іздеп 
табу, оны шығару, сонымен бірге АК – 1 мен АК сандарын шығару. 
21. Банктік  салымының  көлемін  есептейтін  жəне  сол  көлемді  əр 
жыл  үшін  салымның  жылдық  пайызын (3%) есептей  отырып  (ол 
салым екі есе көбейгенше) есептеп шығаратын программаны жазу. 
22. Кез  келген n жəне m үшін  биноминалдық  коэффициентті 
есептейтін программа жазу: 
!
)
1
)...(
2
)(
1
(
)!
(
!
!
n
n
т
т
т
m
n
m
n
m
m
n
C
+
−
−
−
=
−
=
 
23. 0˚  ден 90˚  берілген қадаммен sin, cos функциялардың мəндер 
кестесін шығаратын программаны жазу. 
24. 1+
...
3
1
2
1
+
+
қатардың  бірінші  алты  элементтерінің  қосындысын 
есептеу ( i элементінің  мəні  оның  нөмірімен  келесі  формуламен 
байланысты 1/i ). Кезекті элементін есептегеннен кейін ол элементтің 
нөмірімен мəнін шығару. 
25. Клавиатурадан  енгізілетін  оң  сандардың  қосындысын 
есептейтін программаны жазу. 
26. Клавиатурадан  енгізілетін  жұп  сандардың  қосындысын 
есептейтін программаны жазу. 
27. Клавиатурадан  енгізілетін  сандардың  жай  сандар  екендігін 
анықтайтын программаны жазу. 
85

28. Келесі  шексіз  қосындының 
( )
( )
∑
∞
=
−
1
2
!
2
к
к
к
 ( қосындының  есептеу 
дəлдігі  берілетін  болсын)  жуықталған  мəнін  есептейтін  алгоритмді 
құру жəне программасын жазу. 
Келесі тапсырмаларда берілген n мен x мəнін есптеңіз: 
28.
∑
=
n
i
i
i
x
1
!
 
                                  30.
∑
=
⎟
⎠
⎞
⎜
⎝
⎛ +
n
i
X
i
1
1
1
 
29.
∑
=
+
n
i
i
ix
x
1
2
)
cos(
  
                                 31.
∑
=
+
n
i
i
i
ix
x
1
3
)
sin(
 
Келесі  тапсырмаларда x жəне 
ε
  (
ε
=10
-6
  дəлдігімен  берілген)  
берілген мəндері арқылы қосындыны табыңдар: 
32. 
∑
∞
=1
2
3
1
k
k
x
   
       
 
 
34. 
∑
∞
=
+
+
1
3
1
k
x
k
k
x
 
33. 
∑
∞
=
+
1
3
2
1
k
k
x
 
     
 
 
 
 
 
 
 
35. 
∑
∞
=
−
1
)
1
(
k
k
k
k
x
 
   
 
. 
36. Есептеңдер: P=(N+1)! 
37. Есептеңдер: 
⋅
⋅
⋅
⋅
=
4
7
3
5
2
3
1
1
P
 … 
38. Есептеңдер: 
n
x
x
x
x
S
sin
...
sin
sin
sin
3
2
+
+
+
+
=
 
40. Есептеңдер: 
3
)
1
(
3
...
9
6
3
+
−
+
+
+
+
=
n
P
 
 
№7-9. Зертханалық жұмыстар.  
Бір өлшемді жəне екі өлшемді массивтер 
Жұмыстың  мақсаты:  массивтерді  есептер  барысынд  пайдалана 
білу,  бір  өлшемді  массивтерді  типтер  жəне  айнымалылар  бөлімінде 
сипаттай  білу,  массив  элементтерін  енгізу  жолдарын  білу,  масив 
элементтерімен  ртүрлі  амалдар:  іздеу,  сұрыптау,  алмастыру, 
элементтң  алып  тастау  жəне  т.б.  амалдарды  қолданып  есептер 
шығарып үйрену.  
Бақылау  мысалы.  А(10)  массиві  берілген.  Массивтің  барлық 
элементтерінің əртүрлі екенін анықтау. 
Program primer4; 
Var a:array[1..10] of integer; 
i.j:integer; 
begin 
writeln(‘массивтің 10 элементтерін енгізіңіз’); 
for i:=1 to10 do redln (a[i]); 
for i:=1 to 9 do begin 
86

for j:=i+1 to 10 do begin 
if a[i]=a[j] then break; 
end; 
if j<10 then break; 
end; 
if i<9 then writeln (‘массивте  бірдей  элементтері  бар’) else writeln 
(‘массивтегі барлық элементтер əртүрлі’); end. 
2. А(10) массивінің арифметикалық ортасын анықтау.  
Program primer4_2; 
type T = array [1..5] of real; 
var A:T; S, SA:real;  
i, K: integer; 
begin 
for i := 1 to 10 do   
read (a[i]); 
S:=0; K:=0; 
for i := 1 to 10 do 
if  a[i] > 0  then 
 begin 
        S:=S + a[i]; K:=K+1 
 end; 
SA=S/K; 
writeln (’SA=’, SA:10:2) 
end. 
 
Тапсырма  нұсқаларында  көрсетілгендей  бірөлшемді  массивті 
өңдеуді  жүзеге  асырыңыз.  Алгоритмнің  блок-схемасын  жəне 
программасын жазыңыз. 
Жұмысты орындауға арналған тапсырма нұсқалары 
1.  N өлшемді массив берілген. Массив индекстерін оларға сəйкес 
элементтер өсу реті бойынша түзілетіндей тəртіпте шығару. 
2.  N  өлшемді  массив  берілген.  Алдымен  оның  жұп  индексті 
элементтерін шығару,сосын-тақ индекстісін шығару. 
3.  Өлшемі 10-ға  тең  А  массиві  берілген.А[l]теңсіздігін 
қанағаттандыратын A[i] элементтерінің 
ішінен 
біріншісінің нөмірін шығару. Егер мұндай элементтер болмаса, онда 
0 мəнін шығару. 
87

4.  А  саны  жəне  Х(10)  массиві  берілген.Тізбектің  А  санына  тең 
Х(і)  элементі  рет  бойынша  нешінші  орында  орналасқанын 
анықтаңдар.Егер мұндай сан болмаса, онда жауабы 0 болуы керек.  
5.  Массивте  кем  дегенде  бір  теріс  элементін  жəне  оның  реттік  
нөмірін жауапқа шығарыңдар. 
 
 
 
6.  У  массивінің  оң  элементтерін Z массивіне  рет  бойынша 
көшіріңдер. 
7.  А10)  сандар  тізбегін  екі  массивке  бөліңдер,  олардың 
біріншісіне жұп нөмірлі  элементтерді жазыңдар.  
8.  Z(10) массивіндегі оң  элементтердің қосындысын есептеңдер. 
9.  Х(20)  массивіндегі  жұп  индексті    элементтердің  көбейтіндісі 
тақ  сан  екендігін  анықтаңдар  жəне  “иə”  немесе    “жоқ”  жауабын 
баспаға шығарыңдар. 
10. У(10)  массивінің  тақ  индексті  оң    элементтерінің 
арифметикалық  ортасын  есептеңдер.  Егер  ондай  элемент  жоқ  болса, 
“0”  белгісін жауапқа  шығарыңдар. 
басы 
соңы 
i =1 10
i = 1 10
Енгізу a(i) 
S = 0; K = 0 
(i) 0
S=S+a(i); K=K+1 
да 
нет 
шығар  SA 
SA = S/K 
 
 
88

11. 10  элементтен  тұратын  тізбектегі  оң  элементтер  санын 
есептеңдер. 
12. Х(10) 
массивінің 
элементтерінің 
қосындысы 
жұп 
болатындығын анықтаңдар жəне «иə» немесе «жоқ» жауабын баспаға 
шығарыңдар. 
13. Х(12)  массивіндегі  оң  элементтер  орнына «1», ал  теріс 
элементтер орнына «0»-ді жазыңдар. 
14. Х(10) өлшемді массивтің  оң сандық элементтерін минимальды 
мəнге алмастыру. 
15. N  өлшемді  массив  берілген.  Масивтің  минимальды  мен 
максимальды  элементтерінің  арасындағы  тұрған  элементтерді  кері 
тəртіппен орналастыру. 
16. N  өлшемді  массив  берілген.  Массивтің  элементтерін  бір 
позицияға солға қарай циклдық жылжытуды жүзеге асыру. 
17. N  өлшемді  нөлдік  емес  бүтін  санды  массив  берілген.  Оның 
ішінде тақ пен жұп сандары кезектескенін тексеру. Егер кезектессе 0 
шығару,  егер  кезектеспесе,  онда  бұл  заңдылықты  бұзатын  бірінші 
элементтің  нөмерін  шығару.N  өлшемді  массив  берілген.  Оның 
жергілікті минимумын табу. 
18. N өлшемді массив пен R нақты сан берілген. Берілген санға  ең 
жақын болатын массивтің элементін табу. 
19. N  өлшемді  массив  берілген.  Бұл  массивтегі  екі  ең  жақын 
сандардың нөмірлерін табу. 
20. N  өлшемді  массив  берілген.  Оның  бірдей  элементтерінің 
максимальды санын табу. 
21. N  өлшемді  массив  берілген.  Екіден  кем  рет  кездескен 
элементтерін алып тастау. 
22. N өлшемді массив берілген. Егер ол құрамында 1 ден N дейінгі 
сандарды  қамтыса,  онда  нөлді  шығару,  əйтпесе  бірінші  кездескен 
ретсіз элементінің  нөмірін шығару. 
23. N  өлшемді  массив  берілген.Барлық  оң    элементтің  алдына 
нөлдік элементті қосып өзгерту. 
24. N  өлшемді  массив  берілген.  Əр  серияға  бір  элементті  қосып 
өзгерту. 
25. N өлшемді массив берілген. Бірінші кездескен ең ұзын серияға 
бір элементті қосып өзгерту. 
26. N  өлшемді  массив  берілген.  Əр  сериядан  кейін  нөлдік 
элементін қойып шығу. 
89

27. N өлшемді массив пен к саны берілген. Массивтің соңғы жəне 
к-ші 
серияларының 
орындарын 
ауыстыру. 
Егер 
массивте 
сериялардың  саны    к-дан    төмен  болса,  онда  массивті  өзгертпей 
шығару. 
28. N өлшемді массив пен к саны берілген. Сериялардың ұзындығы 
к-ға тең барлық серияларды массивтен алып тастау. 
29. N  өлшемді  массив  пен  к  саны  берілген.Серияның  ұзындығы  к 
саннан кіші əрбір серияны бір нөлдік элементке ауыстырып отыру.  
30. Пернетақтадан  енгізілген  сан  массивте  қанша  рет  кездесетінің 
тексеру.  
 
Көпөлшемді массивтерді қолдану 
Екі  өлшемді  нақты  сандардан  тұратын  массив  берілген  (А 
матрицасы),  массивті  төмендегі  варианттарды  қолданып,  өңдеу. 
Бастапқы деректерді тапсырма ерекшеліктерін назарға ұстай отырып 
қолдан енгізу. Алгоритм блок-схемасын құрып, программасын жазу. 
Бақылау мысалы 
NxN  екі  өлшемді  массив  берілген.  Басты  жəне  қосымша 
диоганальдардағы элементтердің қосындысын табу. 
program primer5; 
uses crt; 
const n=5; 
var a:array[1...n,1...n] of integer; 
i,j,s,s1,s2:integer; 
begin 
clrscr; 
for i:=1 to n do  
for j:=1 to ndo 
read(a[i,j]); 
s:=0; s1:=0; s2:=0; 
for i:=1 to n do 
for j:=1 to  n do 
begin 
if i=j then s1:=s1+a[i,j] else 
if i+j=n+1 then s2:=s2+a[i,j]; 
end; 
s:=s+s1+s2; 
write(‘s=’,s); 
end. 
90

2. А(4,5) матрицасының басты диагоналінің жоғары жағындағы оң 
элементтерінің санын анықтау программасын қарастырайық. 
program primer4_3; 
type T = array [1..4,1..5]of 
real; 
var A:T;  i, j, K: integer; 
begin 
  for i:=1 to 4 do 
  for j:=1 to 5 do   
read (a[i,j]); 
K:=0; 
for i:=1 to 4 do 
for j:=1 to 5 do 
  if (a[i,j]>0) and (i < j)  
                             then 
K:=K+1; 
writeln (’K=’, K) 
end. 
 
 
Жұмысты орындауға арналған тапсырма нұсқалары 
1.  к (0элементтерінің қосындысы мен көбейтіндісін табу. 
2.  5х9  матрицасы  берілген.  Оның  барлық  жұп  бағаналарының 
элементтерінің қосындысын табу. 
3.  5х10  матрицасы  берілген.  Оның  барлық  тақ  бағанасындағы 
минимальды мəнді табу. 
4.  5х10  матрицасы  берілген.  Оның  барлық  жұп  бағаналарының 
элементтерінің қосындысын табу. 
5. Берілген 5х10 матрицасында максимальды элементі орналасқан 
жлды минимальды элемент орналасқан жолмен ауыстыру. 
6. 5х10 матрицасы берілген. Барлық бағаналардың элементтерінің 
қосындысының  арасындағы  минимальды  мəнді  табу  жəне  сол 
минимальды мəн орналасқан бағананың нөмірін табу. 
7.  5х10  матрицасы  берілген.  Əр  жолдың  максимальды 
элементтерінің арасындағы минимальдысын табу. 
8. 5х10  матрицасы  берілген.  Оң  жəне  теріс  элементтерінің  саны 
тең  болған  бірінші  жолдың  нөмірін  шығару  (нөлдік  элементтер 
есептелмейді). Егер ондай жолдар болмаса, 0 шығару. 
91

9. 5х10  матрицасы  берілген.  Тек  оң  элементтерінен  құралған 
соңғы  жолдың  нөмірін  шығару.  Егер  ондай  жолдар  болмаса, 0 
шығару. 
10.  МхN  матрицасы  берілген.  Егер  жолдардр  (бағаналарда) 
кездескен  сандардың  көптігі  сəйкес  келсе,  онда  ол  жолдарды 
(бағаналарды)  ұқсас  деп  атаймыз.  Соңғы  бағанаға  ұқсайтын 
бағаналардың санын табу. 
11. MxN матрицасы  берілген.  Барлық  элементтері  əр  түрлі 
жолдардың санын табу. 
12.  МхN  матрицасы  берілген.  Бірдей  элементтердің  саны 
максимальды болған бірінші кездескен жолдың нөмірін шығару. 
13.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  А[1,M]  бірэлементтік 
диоганальдан 
бастап 
басты 
диоганальға 
параллельді 
диоганальдардың элементтерінің қосындысын табу. 
14.  М  квадратты  матрицасы  берілген. A[1,1] бірэлементтік 
диоганальдан 
бастап 
қосымша 
диоганальға 
параллельді 
диоганальдардың элементтерінің қосындысын табу. 
15.  М  квадратты  матрицасы  берілген. A[1,1] бірэлементтік 
диоганальдан 
бастап 
қосымша 
диоганальға 
параллельді 
диоганальдардың  элементтерінің  арасындағы  максимальдысын 
шығару. 
16.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Басты  диоганальдан  төмен 
жатқан элементтерді нөлге ауыстыру.  
17.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Басты  диоганальмен  қоса 
одан  жоғары  жатқан  жəне  қосымша  диоганальмен  қоса  одан  төмен 
жатқан элементтерін нөлге ауыстыру. 
18.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Матрица  симметриясына 
горизонтальды  оське  байланысты  оның  элементтерін  айналық  түрде 
көрсету. 
19.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Матрица  симметриясына 
вертикальды  оське  байланысты  оның  элементтерін  айналық  түрде 
көрсету. 
20.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Матрицаның  басты 
диоганалына байланысты оның элементтерін айналық түрде көрсету. 
21.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Матрицаның  қосымша 
диоганалына байланысты оның элементтерін айналық түрде көрсету. 
22.  М  квадратты  матрицасы  берілген.  Оны 90 градуске  оң  жаққа 
қарай бұру. 
92

23. М квадратты матрицасы берілген. Оны 180 градуске оң жаққа 
қарай бұру. 
24. М квадратты матрицасы берілген. Оны 270 градуске оң жаққа 
қарай бұру. 
25. к саны мен 4х10 өлшемді матрица берілген. К нөмірлі жолды 
матрицадан алып тастау. 
26. 5х10  өлшемді  матрица  берілген.  Минимальды  элементті 
қамтитын бағананы матрицадыан алып тастау. 
27. 5х10 өлшемді матрица берілген. Тек оң элементтерін қамтитын 
барлық бағаналарды матрицадан алып тастау. 
28. 4х9  матрица  берілген.  К  нөмірлі  жолдың  алдына  нөлдерден 
құрылған жолды қою. 
29. 4х9  өлшемді  матрица  берілген.  Максимальды  элементті 
қамтитын бағананың көшірмесін құру. 
30 5х9 өлшемді матрица берілген. Тек оң элементтерден құрылған 
соңғы бағанадан кейін тек 1-ден құралатын бағананы қосу. 
 
№ 10-Зертханалық жұмыс 
Қатарларды өңдеу есебін программалау. 
Жұмыстың  мақсаты:  жолдық  жəне  символдық  жұмыс  істеу 
алгоритмдерін  құрып,  үйрену,  жолдыө  əне  символдық  жолдық 
мəліметтерге əртүрліамалдар қолдана білу.  
Кілтжиыннан  символдар  тізбегін  қолдан  енгізіп,  вариантта 
көрсетілген  тапсырмалар  бойынша  өңдеңіз.  Бастапқы  деректерді 
қолдана отырып тапсырмалар нақтылығы ескерілуі тиіс. 
Жұмысты орындауға арналған тапсырма нұсқалары 
1.  С1-ден  бастап  С1  мен  С2  кезектесіп  символдардан  тұратын 
N(N-жұп) жолдың ұзындығын шығару. 
2. Жол берілген. Жол элементтерін керу тəртіпте шығару. 
3. Жол берілген. Ішіндегі бас əріптердің санын есептеу. 
4. Жол берілген. Ішіндегі бас əріптердің санын есептеу. 
5. Жол берілген. Барлық кіші əріптерді бас əріптерге түрлендіру. 
6.  Жол  берілген.  Егер  ол  бүтін  снларды  қамтыса-1  шығару,  егер 
нақты санды жазба болса – 2 шығару; егер  жолды санға ауыстыруға 
болмаса - 0. 
7.  Бүтін  сан  берілген.  Кері  ретіндегі  сандардан  қамтитын 
символдар жиынын шығару. 
8. N(>0), бүтін  сан  мен  жылжымалы  үтірлі  нүкте  форматындағы 
нақты  сандарды  қамтитын S жолы  берілген.  Сол  санның  бөлшек 
93

бөліктеріндегі  алғашқы N сандарын  символдар  жиыны  түрінде 
көрсету. 
9. Бүтін санды екілік жазба түрінде көрсететін жол берілген. Сол 
санның ондық жазбасын көрсететін жолды шығару. 
10.  Бүтін  санды  көрсететін  жол  берілген.  Сол  сандардың 
қосындысын шығару. 
11. S жолы  мен    N  сан  берілген. S жолын N ұзындықты  жолға 
келесі  түрде  өзгерту  қажет:  егер S жолының                ұзындығы N-нан 
үлкен болса, онда бірінші символдарды лақтырамыз, егер S қатарыN-
нан кіші болса, онда оның бас жағына «.» символын қосу керек. 
12. N1 жəне N2 екі саны, S1 жəне S2 екі жол берілген. N1 санын S1 
қатарының  бірінші  символына  қосып, N2 санын S2 жолының  соңғы 
символдарына қосып, жаңа қатар алу. 
13. S1 жəне S2 екі жол берілген. S2 жолы S1 жолының құрамында 
барын  тексеру.  Егер  болса,  онда S2 жолы S1 жолының  құрамына 
бастап кірген позицияның нөмірін шығару; егер кірмесе -0 шығару. 
14. S1 жəнеS2  екі  жол  берілген. S2 жолы S1 жолына  қанша  рет 
кіретін санын анықтау. 
15. S жолы жəне С символы берілген. S жолына С символының əр 
кіруін еселеу. 
16. S1, S2 жолдары  жəне  С  символы  берілген. S1 жолына  С 
символдың əр кіруінің алдында S2 жолын енгізу. 
17. S1 жəне S2 екі жол берілген. S1 жолынан S2 жолымен сəйкес 
келген ішкі жолды алып тастау. Егер ондай подстрока болмаса, онда  
S1 жолын өзгертпей шығару. 
18.  S1, S2 жəне S3 үш  жол  берілген. S1 жолында S2 жолының 
соңғы кіруін S3 жолына ауыстыру. 
19.  Жол  берілген.  Сол  жолдың  бірінші  мен  екінші  нүктелерінің 
арасындағы ішкі жолды шығару. Егер жолда нүктелердің саны екіден 
кем болса, онда берілген жолды шығару. 
20.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған жол берілген. Жолдағы сөздердің санын анықтау. 
21.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыссөздеоінен 
құралған  жол  берілген.  Бір  əріптен  басталып  сол  əріпке  аяқталған 
сөздеодің санын анықтау. 
22.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған  жол  берілген.  Үш  «А»  əріп  кездесетін  сөздердің  санын 
анықтау. 
94

23.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған жол берілген. Ең қысқа жəне ең ұзын сөздердің ұзындығын 
анықтау. 
24.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған жол берілген. Сол сөздерден құралған, бірақ «.» (нүктемен) 
бөлінген жолын шығару. Ең соңында нүкте қойылмайды. 
25.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған  жол  берілген.  Сол  сздерден  құралған,  бірақ  аралары  бір 
пробелмен бөлінген, сөздер кері ретінде жазылған жолын шығару. 
26.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған жол берілген. Жолдағы əр сөздерден оның бірінші əріпінің 
келесі кірулерін алып отырып өзгерту. 
27.  Бір  немесе  бірнеше  пробелмен  бөлінген  орыс  сөздерінен 
құралған  жол  берілген.  Сол  сөздерден  құралған,  бірақ  аралары  бір 
пробелмен  бөлінген,  сөздер  алфавит  бойынша  жазылған  жолын 
шығару. 
28.  Сөйлем  жол  берілген.  Əр  сөз  бас  əріппен  басталатындай 
жолды өзгерту. 
29. Сөйлем жол берілген. Жолдағы тыныс белгілері мен дауысты 
əріптердің санын есептеу. 
30. Сөйлем жол берілген. Сөйлемдегі ең қысқа мен ең ұзын сөзді 
шығару (егер ондай сөз бірнеше болса, онда соңғысын шығару). 

жүктеу/скачать 1,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: